Njemačka kancelarka Angela Merkel politički upravlja na osnovu linije vidokruga – i to je prilično skučena linija. Međutim, kada vam magla zakloni vidljivost, a vi niste instiktivni vozač (kao što izgleda da je ovdje slučaj), a zagubili ste svoje naočare, dovodite ne samo sebe u opasnost, već i ostale.
Taj scenario sažima njemačku spoljnu politiku prema Libiji. Dugotrajnu štetu po Njemačku i njenu međunarodnu poziciju je lako uvidjeti: nikada Njemačka nije bila više izolovana. Ova zemlja je izgubila svoj kredibilitet u UN i na Bliskom istoku, njeno polaganje prava na stalno mjesto u Savjetu bezbjednosti je zauvijek ugroženo; i mora se strahovati od najgoreg u Evropi.
Rezolucija Savjeta bezbjednosti UN 1973. godine, kojom je autorizovana sadašnja misija za zaštitu Libijaca, imala je eksplicitni ili prećutni dogovor pet članica Savjeta bezbjednosti sa pravom veta. Takođe je imala podršku većine u Savjetu, podršku Arapske lige i Organizacije islamske konferencije, i otvoreno vojno učešće dvije arapske zemlje. Dakle što je više bilo potrebno Njemačkoj da bi prihvatila intervenciju?
Od kakve koristi je vokalni multikulturalizam, od kakve koristi su pompezni govori njemačkih lidera o međunarodnom pravu kakve drže u Savjetu bezbjednosti, ukoliko Njemačka odbija da prihvati rezoluciju za zaštitu libijskih građana od brutalnog režima koji koristi sva raspoloživa sredstva u borbi za opstanak? Nikakve. Prazna priča. I to neće biti zaboravljeno u regionu, u UN, niti među njemačkim prijateljima.
Sve što mogu reći jeste da osjećam sramotu zbog ovog neuspjeha njemačke vlade i – nažalost – takođe zbog lidera crvenih i zelenih opozicionih partija koji su prvi pozdravili ovu skandaloznu grešku.
Spoljna politika nije samo stvaranje dobre slike na međunarodnoj sceni i fokusiranje na sljedeće domaće izbore. Ona znači preuzimanje dogovornosti za teške strateške izbore čak i kada oni nijesu popularni kod kuće.
I molim vas poštedite me pominjanja uzdržavanja Rusije i Kine u Savjetu bezbjednosti, koje nijesu upotrijebile pravo veta i stoga de facto prihvatile i otvorile put za intervenciju. Njemačka uzdržanost sa druge strane je smatrana kao jednostavno „ne“, jer Njemačka nema veto i takođe je ključna članica EU i NATO.
Nije mi jasno o čemu je razmišljao njemački ministar spoljnih poslova Gido Vestervele. On se ispravno stavio na stranu arapskih oslobodilačkih pokreta, a onda – kada se o tome odlučivalo – otputovao je na Trg Tarir u Kairu kako bi dobio aplauz, i onda sa pravom pozvao na zbacivanje Gadafija i njegovo izvođenje pred Međunarodni krivični sud, da bi ustuknuo kada je došlo do glasanja u Savjetu bezbjednosti. Ova logika nema nikakve veze sa etičkom spoljnom politikom niti sa evropskim i njemačkim interesima.
Rečeno nam je da je situacija u Libiji previše opasna; njemačka vlada ne želi da bude uhvaćena na klizavom terenu i da na kraju bude primorana da pošalje kopnene snage u građanski rat. Pa, ukoliko se plašite klizavih terena onda se držite podalje od vlade jer je vaš posao zapravo da balansirate na raznim vrstama klizavih terena.
Naravno, misija u Libiji je rizična: nije jasno ko će biti novi lokalni igrači i kako će izgledati budućnost zemlje. Međutim obzirom na alternativu – krvoproliće koje je pokrenuo Gadafi kako bi ponovo uspostavio kontrolu nad Libijom – to ne može biti ozbiljna alternativa akciji.
Libija nije niti Avganistan niti Irak. Njemačka i druge evropske zemlje su otišle u Avganistan u znak solidarnosti sa NATO partnerima – našim najvažnijim garantom bezbjednosti, SAD – nakon što su napadnute 11. septembra 2001. Solidarnost unutar NATO – izraz koji je ovih dana u zvaničnim njemačkim krugovima skoro zaboravljen – je obostrana: prepuštena sama sebi, Njemačka bi jednog dana mogla osvanuti u veoma nezgodnoj situaciji.
A Libija svakako nije Irak, gdje je dominantna zapadna sila, SAD, počela rat iz ideoloških razloga i protiv većine Savjeta bezbjednosti, rat koji je morao – i jeste – da završi katastrofalno.
Libiju bi vjerovatno trebalo porediti sa Bosnom. Izgleda kao da je Merkelina vlada danas usvojila poziciju tadašnjih njemačkih Zelenih. Međutim dok je odbijanje humanitarne vojne intervencije u tom slučaju imalo elemenat tragedije, današnje ponašanje Njemačke je čista farsa.
Kao i Balkan, daleke obale Mediterana su dio direktne evropske bezbjednosne zone. Naivno je pretpostaviti da bi najnaseljenija članica EU mogla i trebalo da se drži podalje od krizne situacije u regionu koji je direktno vezan za evropske i njemačke bezbjednosne interese. Postavlja se pitanje što njemačka vlada misli da će biti posljedice Gadafijevog opstanka na vlasti, bilo u humanitarnom kontekstu ili u smislu realpolitike.
Kolateralna šteta za spoljnu politiku EU je takođe značajna. Od svih zemalja, Njemačka – koja se može smatrati izumiteljem Evropske zajedničke spoljne i bezbjednosne politike – sada je toj politici zadala najpoasniji udarac ikada. Od sada pa nadalje princip „koalicije voljnih“ takođe će se primjenjivati u EU, dodatno slabeći Evropu.
I ako posmatrate ponašanje Njemačke prema Libiji i povežete sa cmizdrenjem i oklijevanjem u vezi sa posljedicama finansijske krize za Evropu, morate početi da brinete za budućnost i Evrope i NATO. Njemačka izgleda zapada u zatvoreni provincijalizam i to u vrijeme kada su njen potencijal pa čak i njeno vođstvo potrebniji nego ikada. Nažalost, to se ne može zaboraviti.
Copyright: Project Syndicate 1995–2011
Bonus video:
