Heraklitova izreka “Panta rei”, koja u cjelini znači “Sve teče, sve se menja” odražava u najboljem današnje stanje u Evropi i svijetu. Vrijeme prolazi... neizbježno se stvari događaju i mjenjaju, a Zapadni Balkan i dalje ozbiljno kaska za Evropom. Sadašnjost Z. Balkana je u velikoj mjeri uslovljena teretom prošlosti. Države Z. Balkana su dio Balkana i Jugoistočne Evrope, i posljednjih decenija su se formirale kao države i prešle iz jednog društvenog uređenja u drugo, zadržavši svoj većinski nacionalni okvir. Nažalost, politički establišment zemalja Z. Balkana u svojim nesigurnim naporima i manipulacijama pokušao je na brzinu da izgradi poredak jednak postojećim evropskim vrijednostima. Došlo je do svojevrsne „transplantacije institucija“, pri čemu se nije sagledala realna primnenjivost istih u odgovarajućim specifičnim tranzicijskim uslovima. U tome se još nije došlo do dostignuća da se danas može u potpunosti reći „Zapadni Balkan je Evropa“.
Ipak, Z. Balkan jeste Evropa i biće dio budućnosti Evropske unije, jače, stabilne i ujedinjene EU, on to zaslužuje i kao što je sadašnjost proizvod prošlosti, tako je i budućnost proizvod sadašnjosti.
Zapadni Balkan je žrtva evropskih predrasuda. Od Balkana Evropa ima štošta da nauči, ne samo na negativnim primjerima rasparčavanja zajedničke istorije, konflikta i njegovih posljedica već i kao nespoznat dio sopstvenog evropskog identiteta. EU je i zamišljena kao „jedinstvo različitosti“ i upravo u tome leži njena snaga, koja se novim širenjem na države Z. Balkana povećava i nadograđuje prihvatajući nove kulture i različite načine mišljenja.
Zapadni Balkan je karika koja povezuje antički i hrišćanski kosmos. Bez te karike, ne može se Evropa spojiti sa svojom istočnom prošlošću i njenim veličanstvenim i za sadašnjost neophodnim dostignućima.
Na sadašnjem prostoru Z. Balkana i šire, izniklo je Vizantijsko carstvo, koje se danas smatra jednom od najvažnijih civilizacija u istoriji. Hrišćanska religija, rimska politička ideja i grčka civilizacija smatraju se stubovima vizantijske civilizacije. Vizantija je dala veliki doprinos modernom svijetu u poljima diplomatije, arhitekture, književnosti, umjetnosti, na čijem se nasljeđu temelje i postojeća dostignuća i civilizacijske vrijednosti sadašnje Zapadne Evrope. Savremeni neposredni ili posredni nasljednici ove univerzalne civilizacije koja je pala braneći Evropu pred najezdom jedne druge civilizacije, pored zemalja Z. Balkana su i sve zemlje mediteranskog basena, Bliskog i Srednjeg istoka, te evropski dio Rusije i Kavkaza.
Zbog svega toga, Evropa ima istorijski dug prema Z. Balkanu i u njemu ima uporište kao jednom od važnih istorijskih temelja na kojima danas počiva evropska civilizacija. Danas, evroatlantski model globalizacije ne daje pravo nijednoj zemlji ili naciji, bez obzira na uspješnost ekonomskog i društvenog poretka, na supremaciju nad ostalim djelovima čovječanstva. Pripadnost civilizacijskom modelu koji nameće monopol nad kretanjem u pravcu stalnog nadmašivanja postojećeg stanja i neprestano započinjanje novog kretanja i procesa, ili njegovo neprihvatanje, bitno utiče na budućnost svijeta u kome živimo. Ovo se posebno odnosi na prostor dodira i trvenja različitih modela i uticaja kao što je Z. Balkan, koji je često predstavljao i poligon za pokretanje sukoba sa nesagledivim globalnim posljedicama.
Da budućnost ne bude jednaka prošlosti, zato su danas potrebna dostignuća, a ne samo želje, radi pune integracije zemalja Z. Balkana u evropski sistem vrijednosti, što je važan faktor sveukupne evropske stabilnosti i njene budućnosti.
U kom pravcu će se razvijati današnja EU, niko ne može sa sigurnošću da odgovori, ali jedno je sigurno budućnost Z. Balkana u Evropi nema alternativu, kao ni budućnost EU i njen mir i stabilnost ne mogu biti dugoročni bez potpune integracije država Z. Balkana. U toj uzročno posljedičnoj vezi se gradi savremena, moderna i stabilna unija spremna da odgovori na sve izazove koji se nameću pred njom.
Autori su menadžer i kopredsjednik konferencije “Zapadni Balkan je Evropa” koja će u oktobru biti održana u Sloveniji
Bonus video:
