Zakon o izmjenama i dopunama zakona o morskom dobru, čiji sam jedan od predlagača, nastao je kao rezultat zajedničkog rada svih primorskih opština Crne Gore, uz stručnu podršku Zajednice opština Crne Gore. Njegova svrha je jasna: uspostaviti pravičniji, funkcionalniji i transparentniji sistem upravljanja prostorom koji je od strateškog značaja za lokalni razvoj primorskih opština - a to je morsko dobro.
Ovaj zakon ne ukida Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom. Naprotiv - ono će i dalje vršiti integralno upravljanje pojasom morskog dobra, ali u koordinaciji sa lokalnim samoupravama, koje najbolje poznaju realne potrebe i probleme svojih sredina. Recimo, da bi se promijenila pregorjela lampa na ulcinjskom korzou, građanin je trebao da javi Opštini. Ovo mora građanin da prijavi jer nemoguće je da kontrolori Morskog dobra stignu da obiđu prostrani pojas morskog dobra u Ulcinju i ovu anomaliju uoče sami. Onda bi Opština dopisom Morskom dobru u Budvi stavila do znanja da je pregorjela lampa na ulcinjskom šetalištu. Potom bi Morsko dobro iz Budve, dalo nalog Komunalnom Ulcinj da promijeni pregorjelu sijalicu. Na kraju, kontrolori Morskog dobra bi verifikovali urađenu izmjenu. U najboljem - teoretski - slučaju promjena sijalice trajala bi pet radnih dana, a u praksi oko mjesec.
SVE primorske opštine stale su iza ovog zakona i ne podržavaju postupanje Vlade Crne Gore i samog preduzeća u ovoj materiji. Razlog je jednostavan: godinama smo svjedočili centralizovanom modelu upravljanja koji je ignorisao lokalni kontekst, onemogućavao razvoj, kočio investicije i često služio kao sredstvo političke kontrole - umjesto kao alat za unapređenje obale. Jedinstveni stavovi o morskom dobru čelnika primorskih opština koje pokrivaju čitav politički spektar u Crnoj Gori nemaju političkih boja. Ali odgovori i stavovi protiv ove reforme koje čujemo ovih dana, svakako imaju političku pozadinu.
Sve primorske opštine su bile pogođene ovakvim drakonskim režimom upravljanja morskom obalom, ali se među njima posebno izdvajaju opštine Ulcinj i Tivat.
Čak 57% teritorije morskog dobra čitave Crne Gore nalazi se u Ulcinju, a 13% ukupne teritorije ove opštine je pod režimom morskog dobra. U nekim slučajevima, samo u Ulcinju, granica morskog dobra ide i do 2 kilometra u unutrašnjost - iako zakon jasno propisuje da granica treba da se definiše do 6 metara od mjesta gdje dospije najviši talas tokom najvećih nevremena. Samo u Ulcinju, pojas morskog dobra zahvata i zasade mandarina, maslina, lubenice i paprika.
Apsurdnost ovog pristupa najbolje ilustruju dva primjera. Prvi je Mala plaža u Ulcinju, gdje se čak i sve terase lokala smatraju dijelom morskog dobra - iako talasi tu nikada ne dopiru zbog čuvenog zaštitnog zida ulcinjskog korzoa. Teško je objasniti i u zakonskim terminima kako ove terase služe korišćenju mora i obale. Jasno je, ove terase su uključene u zonu morskog dobra zato što se nalaze u ekskluzivnoj ekonomskoj zoni grada Ulcinja, a prihodi od iste nijesu smjeli ići Opštini Ulcinj. Drugi primjer je tragikomičan: kuća našeg sugrađanina Miška u jednog rajskoj uvali na samoj granici sa opštinom Bar jeste u morskom dobru, ali garaža koja se nalazi u opštini Bar nije. Ovaj nerealni obuhvat nije slučajan, već je rezultat političke odluke iz prethodnog perioda, čiji je cilj bio da se “disciplinuje” tada jedina opoziciona opština u Crnoj Gori, sa većinskim albanskim stanovništvom. Postoji li drugo objašnjenje ili razlog zašto je Hotel Otrant Ulcinj u zoni morskog dobra, a hoteli Splendid ili Slovenska plaža na istoj udaljenosti od mora nijesu obuhvaćeni ovim pojasom?
Ukoliko uporedimo iznos sredstava koje je Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom ubiralo sa iznosima uloženih, stanje je posebno poražavajuće.
Vrijeme je da se taj nepravedni i štetni pristup prekine.
Ovaj zakon je korak ka istinskoj decentralizaciji, u kojoj lokalne samouprave, shodno Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi kojom je propisano da će javne poslove prvenstveno obavljati oni organi vlasti koji su najbliži građanima. Ovaj zakon omogućava bolju koordinaciju, efikasnije upravljanje i stvaranje lokalne odgovornosti - jer samo tako možemo zaštititi i razvijati ono što nam je zajednički interes: obalu kao prirodni i ekonomski resurs.
I na kraju, da napomenem: kada su poslanici glasali za uvrštenje ovog zakona u dnevni red Skupštine Crne Gore, građani primorja su bili ushićeni i zahvalni svakom poslaniku koji je glasao za taj predlog. Građani primorja biće još zahvalniji svim poslanicima koji će glasanjem za ovaj zakon ispraviti ovu dugogodišnju nepravdu! Model upravljanja morskim dobrom u kojem zamjena jedne sijalice javne rasvjete traje mjesec dana se mora promijeniti.
Autor je poslanik u Skupštini Crne Gore
Bonus video:
