Izgleda da smo došli, što bi se reklo, na prag Evropske unije. Što ćemo sad?
Taj dan je, svih proteklih decenija, izgledao beskrajno daleko, i tzv. optimistima i pesimistima/realistima...
Iza Crne Gore je najduže pregovaranje u istoriji proširenja EU, što je svakako govorljiv podatak. Riječ je o maloj državi i ne bi trebalo da je tako komplikovano jedan mali sistem upodobiti evropskom pravu i ideji evropskog zajedništva. Ipak, pregovori su se otegli kao da je u pitanju neka golema (i politički bitna) država.
Bilo je zabavno u ovom “finišu” ispratiri i prepucavanje ko je više pomogao, ko od ovdašnjih političara građanima može reći, uz ponosni osmjeh: “Evropa, viđi, završeno ti je to”.
Finiš trke, zna ko god voli atletiku, ponekad iz takmičara izvuče dodatnu snagu, a nekoga slomi, učini da napravi grešku, prospe sve. Tako je i u civilizacijskim trkama.
Sve ex-ju države krenule su u tom pravcu, dvije već i stigle tamo, ali valja se prisjetiti da je prvi put ideja o našem mjestu u EU formulisana u vrijeme Anta Markovića, u sutonsko doba SFRJ.
Ideološki okovi još su bili suviše jaki, komunističke republičke elite ubrzano su prelazile na svoje nacionalističke agende, ali, vrlo je moguće da je tada napravljen dodatni napor i SFRJ u tom obliku ušla u EU, da ne bi bilo rata iz devedesetih, a ne bi se vjerovatno raspala ni velika Jugoslavija, premda bi izvjesno uslijedila neka transformacija.
Zapravo, Jugoslavija je prvi put ozbiljnije razmatrana još 1971, u ranoj fazi evropskog projekta, kada su tadašnji lideri EEZ (Evropske ekonomske zajednice) razmatrali prijem Španije i Jugoslavije. U jednoj je naime vladao desničarski, u drugoj komunistički soft-diktator i namjera je bila, radi ideološkog balansa i “usmjeravanja budućnosti” primiti obje države. Ostareli Franko je “namirisao” priliku za rehabilitaciju i ekonomski uspon svoje države, a ostareli Broz nije čitavu stvar shvatio previše ozbiljno. Bilo mu je jasno da bi SFRJ postala demokratska država, a to, iz njegove vizure, nije obećavalo ništa dobro. S druge strane tada je u zamahu projekat nesvrstanih koji je Titovoj državi donosio brojne ekonomske benefite, od jeftine nafte do upošljavanja jugoslovenskih firmi, građevinskih i drugih, diljem Azije i Afrike. Ekonomska dinamika i saradnja sa trećesvjetskim diktaturama djelovala je unosnije od blagostanja ali i nužne demokratizacije po mjeri političkog Zapada.
To što Crna Gora izgleda kao izvjesni budući član, kod mene aktivira i bojazan za budućnost najznačajnijeg političkog projekta nakon 1945, budući da je EU pod najvećim udarom u svom postojanju.
Koliko god sanjao Odu radosti na podgoričkom Trgu nezavisnosti bojim se neke “gluposti” u finišu.
U slučaju CG imam osjećaj da je djelimično razdvojeno pitanje ulaska Crne Gore u EU - tu dominira politička tehnologija, praktičan pristup, govori se samo o jednačinama tipa “uradićemo ovo, i dobićemo plus”, i drugog sloja - a to je pitanje ulaska evropskih vrijednosti u našu državu. Nije dobro da su ova dva plana toliko razdvojena kao što je slučaj ovdje.
Vješto odigrani koraci na tom putu još ne znače da posjedujete evropsko biće, a to je, zapravo, kako god okrenete, suština priče. Kada se sve svede isključivo na pitanja političke prakse i trgovine, onda nije ni čudo da EU, sa orbanima i sličnima ponekad i ne izgleda sasvim - evropski.
Biće zanimljiv finiš ove trke. Za Crnu Goru ovo je trka svih trka, datum u rangu Berlinskog kongresa i Obnove nezavisnosti. Da li je ovo političko pokoljenje zaista “za pjesmu stvoreno”?
Hoće li ponestati kondicije? Ili će se pronaći “dodatna snaga”?
Gledajući infantilna prpucavanja političara nije bez razloga ni bojazan - od demokratije smo napravili parodiju. Hoćemo li to uraditi i sa evropskom idejom u Crnoj Gori?
Bonus video:
