Slavni američki reditelj srpsko-jevrejskog porijekla Piter Bogdanovič preminuo je 6. januara u 82. godini u Los Anđelesu, saopštila je njegova porodica. Bogdanović je bio dio jedne velike generacije, tzv. Novog Holivuda.
Bogdanović je režirao klasike poput “Mjeseca od papira” (1973) i filma “Posljednja bioskopska predstava”, koji je 1971. imao čak osam nominacija za Oskara. Autor je i hit komedije “Što te tata pušta samu” sa Barbarom Strejsand i Rajanom O’Nilom.
Poznat i po filmovima “Bioskop za groš” (1976), “Dejzi Miler” (1974), “Maska” (1985), “Dan kada su se svi smijali” (1981), “Zaljubljeni porotnik” (1988)… Bogdanovič je boravio u Beogradu 2012. godine, kada je sa proslavljenim češkim rediteljem, oskarovcem Jiržijem Menclom otvorio 40. Fest, a održao je i master klas studentima beogradskog Fakulteta dramskih umetnosti. Jugoslovenska kinoteka, koja mu je priredila retrospektivu, uručila mu je tada svoje najveće priznanje - Zlatni pečat.
Tada je izjavio i da Holivud slabo poznaje srpsku kinematografiju, kao i kinematografije ostalih zemalja iz ovog regiona, ali i strani film uopšte. Ocjenjujući da je bilo bolje 50-ih i 60-ih godina, naveo je da američka filmska javnost zna sa ovih prostora gotovo samo za Emira Kusturicu.
Iako je bio i scenarista, i glumac, i producent, naveo je da se najbolje osjećao kao reditelj, jer je to najsveobuhvatnije. “U poređenju sa režijom, gluma je odmor. Jednom sam to rekao Al Paćinu koji me je poprijeko pogledao”, dodao je Bogdanovič.
Bogdanovič je izjavio i da je oduvijek volio da pravi filmove, da zabavlja i obrazuje ljude, informiše ih i da učini, da se, po izlasku iz bioskopa, osjećaju drugačije i bolje. Istakao je i da nikada nije pravio kompromise.
Rođen 1939. godine u Njujorku, Bogdanovič je započeo karijeru kao filmski kritičar i novinar, da bi se kasnije proslavio kao reditelj brojnih filmskih hitova.
Na otvaranju 40. Festa, čiju je publiku pozdravio na srpskom, naveo je da je prilično zaboravio svoj prvi jezik. Na engleskom je dodao da je srpski nekada dobro znao, a podsjetio je da je prvi put bio na FEST-u još 1973. godine, kada je učestvovao sa filmom “Poslednja bioskopska predstava”.
Bogdanovič je tada jedva uzdržao suze pominjući svog oca, Srbina iz Rume koji je emigrirao 30-ih u SAD.
”Moj otac je bio Srbin. Bio je sjajan slikar. Volio bih da je večeras ovdje. Bilo bi mu drago da vidi sina koji je tako dočekan i počastvovan”, rekao je tada Bogdanovič.
Prilikom uručenja Zlatnog pečata u Kinoteci, Bogdanovič je rekao da je dirnut što prima tu nagradu u rodnoj zemlji svog oca, kome je to priznanje i posvetio, kao i rediteljima koji su mu pomogli na profesionalnom putu i od kojih je mnogo naučio. U tom kontekstu tada je pomenuo Orsona Velsa i Alfreda Hičkoka.
Zagrebački Jutarnji list javljajući o smrti Bogdanovuča podsjeća da je slavni režiser bio jevrejsko-srpskog porijekla. Naime, njegova majka bila je Herma Robinson, jevrejskog porijekla, a otac Borislav Bogdanović emigrirao je iz Srbije.
”Karijeru je započeo kao filmski kritičar, prvi te struke koji je u američkoj kinematografiji ostvario uspješnu redateljsku karijeru, a prvu priliku, kao i mnogim mladim režiserima, dao mu je legendarni Roger Corman za kojeg je snimio danas kultne Mete. Proslavio se već svojim drugim filmom Posljednja kino-predstava, za koji je zaradio nominaciju za Oscara za najbolju režiju. Posljednja kino-predstava od njega je stvorila novu redateljsku zvijezdu, no ujedno i označila početak brojnih skandala i tragedija koji su mu obilježili život. Naime, tada se rastavio od dotadašnje supruge Polly Platt kako bi započeo vezu s glumicom Cybill Sheppard, zvijezdom filma koji ga je proslavio. Dok je trajala njihova veza Bogdanovič je uživao i najveći ugled u Hollywoodu, nizajući hitove poput Što te tata pušta samu, Mjesec od papira i Kino za groš”, piše Jutarnji list.
”Veza Bogdanoviča i Sheppard okončana je krajem 1979, a nakon toga je počeo ljubavnu vezu sa Playboyevom ljepoticom Dorothy Stratten, koju je angažirao u svojoj romantičnoj komediji Dan kada su se svi smijali. Ta veza je okončana Stratteninim brutalnim ubojstvom od strane bivšeg muža Paula Snidera, a Bogdanoviča je smrt duboko potresla te se zapravo nikad nije oporavio od tog šoka. U osamdesetima je njegova karijera krenula stramputicom. Iz tog razdoblja pamtit će se samo njegov hit Maska, a osim komercijalnih neuspjeha doživio je i bankrot. Njegovom statusu nije pomogla ni nova veza s Dorothynom osam godina mlađom sestrom Louise (koja je bila 29 godina mlađa od njega), za koju se vjenčao 1988. godine i koju je javnost osudila.
Do kraja karijere Bogdanovič nije više uspio snimiti film koji bi se kvalitetom približio njegovim najboljim ostvarenjima te se posvetio pisanju knjiga i filmskih kritika, kao i gostovanjima u popularnim televizijskim serijama”, zaključuje Jutarnji list.
(SEEcult.org)
Bonus video:
