Pijanista Bartolomej Stanković večeras će imati priliku da u okviru festivala “Forte piano” izvede djela savremenih bosanskohercegovačkih kompozitora.
Mladi pijanista već neko vrijeme svoju karijeru gradi svirajući savremena djela, i kako priznaje u intervjuu za Vijesti u njima uživa.
A upravo za izvođenje bira da promoviše djela koja su stvorili kompozitori iz njegove zemlje, a do sada ih je objedinio na čak tri CD-a - “Balkan Madness”, “Voyage” i “Resonance”.
Većerašnji koncert u velikoj sali KIC-a Budo Tomović počeće u 19 časova, a tokom istog Bartolomej će publiku upoznati sa projektom “Balkan Madness”. Nakon njega, kroz “Klavirske pejzaže Balkana” publiku će sprovesti albanski pijanista dobro poznat crnogorskoj publici Amir Džaković, koji će ujedno staviti tačku na ovogodišnje izdanje festivala “Forte piano”.
Bartolomej je i vanredni profesor na Katedri za klavir Muzičke akademije Univerziteta u Istočnom Sarajevu, pa se juče kroz predavanje na temu “Bosanskohercegovačka klavirska muzika” u koncertnoj sali Muzičke škole Vasa Pavić i buduće kolege pijaniste upoznao sa kompozicijama koje će večeras izvesti.
Ovogodišnji festival Forte piano posvećen je novim zvucima Balkana. Kao neko ko je svoju karijeru fokusirao na izvođenje savremene muzike, kako ocjenjujete današnja djela kompozitora s obzirom na to da ima svega - od onih koji vole da imaju jasnu melodijsku liniju koju razrađuju, do onih koji spajaju nespojivo, te eksperimentišu?
Prije svega bih želio iskreno zahvaliti organizatorima IX festivala savremene klavirske muzike FORTE PIANO, posebno gđi Maji i Miri Popović, na pozivu da predstavim bosanskohercegovačko umjetničko stvaralaštvo za klavir u Podgorici. Danas, kao nikada prije, imamo ogroman broj različitih stilskih pravaca, kompozitorskih tehnika, muzičkih eksperimenata i performansa. Činjenica je da danas u svijetu nastaje veliki broj novih djela, od kojih, nažalost, mnoga dožive premijerno izvođenje i eventualno još jednu izvedbu. Kompozicije koje interpretiram biram po nekom sopstvenom unutrašnjem osjećaju, ne ocjenjujem ih da li su dobra ili loša, jednostavno sviđaju mi se ili ne sviđaju. Naveli ste tri različita kompozitorska pristupa - jasna melodijska linija, spajanje nespojivog i eksperimentisanje. Na programu koncerta “Balkan Madness” se nalaze djela koja zastupaju sva tri navedena pristupa. Uvijek se vodim činjenicom da u publici sjedi neka osoba ko je iskusni poznavatelj savremene muzike i ona će uživati u slušanju spajanjem nespojivog ili u muzičkim/zvučnim eksperimentima, ali da možda red-dva iza ili naprijed sjedi i neka druga osoba, koja je možda prvi put došla na koncert savremene muzike. Ta osoba će više uživati u kompozicijama sa jasnim melodijskim linijama (jer su joj bliže, poznatije), a uz to će se možda zainteresovati i za neki drugi stil.
Objavili ste tri projekta “Balkan Madness”, “Voyage” i “Resonance” sa djelima bosanskih kompozitora. Šta jedno djelo treba da ima da bi Vama bilo inspirativno za izvođenje?
Tri navedena projekta su uobličena u tri CD izdanja koja su objavljena pod etiketom izdavačke kuće Nota Bene Records iz Zagreba. Ne planirajući, došao sam do broja od 33 bosanskohercegovačka kompozitora, čija djela sam snimio na tri albuma, što ukupno čini preko tri sata snimljene muzike. Volim izazov koji neko djelo nosi i to me privlači najviše. Primjera radi, jedno od najtežih djela na ovom repertoaru je “Elegija” kompozitora Marka Kovača. Ruke u brzini skaču s jedne pozicije na drugu i u izvođenju tog djela mora učestvovati cijelo tijelo koje će se zajedno sa rukama kretati lijevo-desno. S druge strane, postoji čitav niz djela koja imaju svoju istorijsku vrijednost i važnost za kulturnu baštinu Bosne i Hercegovine, primjera radi “Ricercari” renesansnog kompozitora Franje Bosanca (Franciscus Bossinensis). Posebna je inspiracija djelo “Visiting speech therapist” kompozitora Dine Rešidbegovića u kojem se kompozitor prisjeća svojih odlazaka kod logopeda u ranom djetinjstvu. To djelo, tačnije ciklus od četiri etide, je konstrukcijski bazirano na Morseovom kodu, a zapisano je tehnikom RMC (Reductinal Music Complexity) - muzičkim sistemom oslobođenim od tonskih visina, kojeg je izumio sam autor ciklusa.
Koliko je bitno da izvođači pored Mocartovih, Betovenovih, Bramsovih, Rahmanjinovih, Listovih..... izvode i djela modernih kompozitora kako bi se promovisala i ta scena i daju na taj način šansu publici da ih zavoli i sluša?
Koliko je bitno, toliko je nebitno. Stvar je u tome da li izvođač voli tu vrstu muzike ili ne voli. Ako je ne voli, onda nema potrebe i da je svira. Činjenica je da savremena muzika nema toliko prostora na sceni kao i muzika koja je nastala u 18. ili 19. vijeku, puno toga se i promijenilo u odnosu na to vrijeme, ali i velikani poput Franca Lista i Sergeja Rahmanjinova nisu uvijek nailazili na razumijevanje i podršku struke i javnosti za svoja nova djela. Rahmanjinov je svoj Treći klavirski koncert posvetio Josefu Hofmanu, a ovaj ga nije nikada odsvirao, jer je tvrdio da to nije za njega. I to je u redu. Ne vidim razloga zašto bi se svima sve sviđalo. Smatram da muziku modernih kompozitora (a tu ubrajam i naše domaće kompozitore) trebaju svirati izvođači koji u toj muzici pronalaze nešto lijepo i vrijedno i kada sviraju tu muziku sa onim istim žarom kao kad se svira i muzika romantizma, klasike ili baroka, onda će i ta muzika zasjati u svome punom sjaju. Istovremeno, smatram da bi djela modernih kompozitora u obligatnom muzičkom obrazovanju, trebala biti daleko više zastupljenija.
Djela koja ste izabrali za Vaše kompakt diskove veoma su virtuozna. Koliko Vam je kod izvođenja bio bitan i taj faktor?
Volim virtuoznost jer stvara izazov u izvođenju, a u isto vrijeme iziskuje i puno strpljenja u radu. No, iako je virtuozitet uglavnom povezan sa muzikom koja je brza i briljantna, ponekad su mi neki tihi i spori dijelovi kompozicija daleko veći izazov. Publika u Podgorici će imati prilike čuti i kompozicije koje pršte od virtuoznosti, ali i one koje su nadahnute mirom i tišinom.
Klasična muzika, pokazuju studije, utiče na psihu i raspoloženje čovjeka. Da li se i za muziku savremenih kompozitora može isto reći?
Naravno da može, a primjera ima jako puno. Recimo minimalistička muzika Filipa Glasa ili muzika Arva Perta. Takođe, ako govorimo o klavirskoj muzici, savremeni kompozitori napuštaju klavijaturu i počinju posmatrati klavir kao perkusivni i rezonantni instrument, pomoću kojeg stvaraju nevjerojatne zvukove. Uz korišćenje elektronskih instrumenata, savremeni kompozitori mogu ići toliko daleko, da muziku mogu spajati i sa psiho-terapijom.
Bonus video:
