U beskraju kosmosa djelujemo pod istim zakonima koji pokreću zvijezde i oblikuju tok vremena kroz vječnost…
Svako umjetničko djelo nosi u sebi odjek unutrašnje stvarnosti svog tvorca. Taj odjek nije samo lični impuls, već i naslijeđeni slojevi sjećanja, mitova i univerzalnih znakova koji se kroz umjetnički čin iznova oblikuju. Izložba Oko svijesti Radovana Grujića, postavljena u Perjaničkom domu Muzeja savremene umjetnosti Crne Gore, ne predstavlja samo njegov likovni opus, već otvara prostor u kojem likovni jezik postaje misaoni sistem. Značenje se ne uspostavlja kao unaprijed zadat entitet, već se neprestano oblikuje kroz unutrašnju dinamiku umjetničkog djela, dok se granice između vizuelnog izraza i misaone dimenzije suptilno pomjeraju, stvarajući prostor u kojem se estetsko i konceptualno razvijaju u složenom međuodnosu. Umjetnost ne teži dovršenosti, već ostaje otvoren proces, neiscrpan u svojim mogućnostima tumačenja i uvijek iznova uspostavljan kroz akt percepcije.
Grujićevo stvaralaštvo oblikuje se u polju suprotnosti: između spontanosti i promišljenosti, redukcije i složenosti, introspekcije i univerzalnih značenja. Njegovi crteži i slike ne tumače realnost, ne dokumentuju je niti je objašnjavaju, već otvaraju mogućnost sagledavanja onoga što je oku često nevidljivo. Svaka linija, sloj boje ili dinamički slikarski postupak postaje misaoni otisak, ritmički puls svijesti pretočen u vizuelni kod.
U Grujićevoj umjetnosti forma nije unaprijed definisana. Linija nije samo kontura, već energetski tok koji prožima površinu papira ili platna, bilježeći trag pokreta, misaonog impulsa, trenutka. Nekada precizna i suptilna, gotovo matematički odmjerena, ponekad eruptivna i haotična, ona svjedoči o unutrašnjoj borbi zarobljenoj u slikarskoj materiji. Boja, svedena na snažne kontraste svjetla i tame, ne opisuje formu već otkriva unutrašnju strukturu slike, njene napetosti i smiraje, njenu sposobnost da komunicira izvan lingvističkog okvira.
Posebnost Grujićevog vizuelnog jezika ogleda se u složenoj stratifikaciji oblika i značenja. Slika za njega nije zatvorena cjelina, već polje u kojem se formiraju složeni prostorni i konceptualni odnosi. Njegove kompozicije nisu narativne već senzorne strukture, sposobne da aktiviraju posmatračevu imaginaciju. Ljudski likovi ne predstavljaju individualne subjekte, već nosioce univerzalnih svojstava, unutrašnjih stanja i arhetipskih kodova, funkcionišući na dubljem nivou vizuelne komunikacije.
Grujićeve slike nisu hermetične ni zatvorene u okvir estetske kontemplacije. One spajaju perceptivno i kognitivno, unutrašnje i spoljašnje, pojedinačno i univerzalno. U njegovim figurama naziremo tragove mitološkog, drevnog, iskonskog - ali one nikada ne postaju ilustracija niti pripadaju prošlosti. Njegova umjetnost ne počiva na citatima i referencama, već na arhetipskim znakovima koji nadilaze vrijeme i konkretan trenutak nastanka.
U njegovim djelima često se pojavljuje tekst - ne kao objašnjenje, već kao fragment unutrašnjeg dijaloga. Riječi izranjaju iz boje ne da vode posmatrača, već da otvore dodatni sloj značenja, da uvedu glas u prostor slike, prekinu tišinu likovnog jezika i stvore ritam između slike i riječi, vizuelnog i konceptualnog mišljenja.
Njegov rad ne može se svesti na jedan likovni postupak. Različiti slojevi njegovih slika ukazuju na višestruke mogućnosti čitanja. Ponekad se figure rasplinjuju u svjetlosnim prostorima, dok se u drugim djelima oblikuju kroz kontraste tame i boje, stvarajući gotovo reljefnu strukturu slike. U nekim radovima koristi monohromne površine čija vibracija varira zavisno od gustoće pigmenta, dok u drugima svjetlosni akcenti definišu volumene u stalnoj interakciji s okolinom. Ovaj osjećaj vizuelne nestabilnosti nije samo formalni postupak, već način na koji Grujić oslobađa sliku statičnosti i uvodi je u polje neprekidne transformacije.
Ali gdje prestaje umjetnost, a počinje misao? Može li slika postojati izvan platna, u svijesti posmatrača, u prostoru koji se ne vidi, ali se osjeća? Ako umjetnost nije samo perceptivni fenomen, već potraga za istinom, onda Grujićeva djela ne funkcionišu kao završene kompozicije, već kao misaoni horizonti koji nas pozivaju da zakoračimo izvan poznatog, u prostore gdje se slika ne gleda, već osjeća - ne posmatra, već doživljava. Ako je umjetnost most između svijeta osjetila i svijeta ideja, nije li Grujićevo slikarstvo više od slike? Nije li to vizuelna filozofija u kojoj beskonačnost nije prikazana, već naslućena?
”… Čovjek je osuđen da bude slobodan…” (Justejn Gorder, Sofijin svijet)
Grujićevo stvaralaštvo potvrđuje tu esencijalnu istinu - u njegovoj umjetnosti sloboda nije motiv, već princip postojanja.
(Autorka je istoričarka i teoretičarka umjetnosti)
Bonus video:
