Osim što je naophodan za život, kiseonik se primjenjuje i kao lIjek. U osnovi velikog broja patoloških stanja nalazi se hipoksija-stanje smanjene količine ili sniženje parcijalnog pritiska kiseonika. Samo 3-4 minuta bez kiseonika je dovoljno da izazove trajna oštećenja moždanog tkiva. Medicinska primjena kiseonika u liječenju brojnih oboljenja predstavlja rutinsku praksu u zdravstvenim ustanovama.
Za neke bolesti je HBOT lijek izbora, za neke pomoćna terapija a sve češće se primenjuje i kod zdravih ljudi u cilju prevencije bolesti i poboljšanja opšteg psiho-fizičkog statusa. Obzirom na mehanizam djelovanja i navedene efekte HBO terapije, gotovo da nema oblasti medicine u kojoj se danas ne primjenjuje hiperbarična oksigenacija.
Centar za Hiperbaričnu medicinu CODRA Bolnice raspolaže sa višemjesnom(8+2), dvoodsječnom hiperbaričnom komorom najnovije generacije najpoznatijeg svjetskog proizvođača HAUX. Proizvedena je shodno zahtjevima i potrebama naše ustanove. Komora je potpuno automatizovana i zadovoljava sve potrebne preduslove za profesionalno i bezbjedno sprovođenje terapije hiperbarične oksigenacije. Automatizacija cjelokupnog procesa upravljanja i praćenja neophodnih parametara tokom terapije, audio i vizuelni nadzor sprovođenja terapije, ergonomska sjedišta, klimatizacija, daju mogućnost pružanja HBO terapije na najvišem tehničkom nivou.
Pridržavajući se svih standarda hiperbarične medicine nastojimo da pružimo najoptimalniji tretman za pacijente uz maksimalnu efikasnost kao tokom primjene terapije. Svi tretmani se sprovode pod nadzorom naših ljekara i osoblja koje je obučeno za upravljanje HBO sistemom i sprovođenje terapije.
U vazduhu koji dišemo ima 21% kiseonika. Tokom disanja kiseonik difuzijom prelazi u krvotok, vezuje se za hemoglobin u eritrocitima i tako vezan transportuje putem krvi. Zasićenost hemoglobina je 97% i dodatno ima prostora za povećanje od ukupno 3%. Međutim, princip djelovanja HBO terapije se zasniva na fizičkim zakonima koji omogućavaju rastvaranje veće količine kiseonika u plazmi i na taj način transporta kiseonika do ćelija. Povećanjem ambijentalnog pritiska u hiperbaričnoj komori i udisanjem 100% molekulskog kiseonika, dolazi do rastvaranja udahnutog gasa (kiseonika) u krvnoj plazmi i povećanja parcijalnog pritiska kiseonika. Na ovaj način se u krvi rastvori i do 20 puta više kiseonika, čime se osigurava njegov transport i korekcija hipoksije, nezavisno od eritrocita.
Primjenom HBO terapije, organizmu se pruža raskoš kiseonika koji je tkivima i ćelijama neophodan za njihovo normalno funkcionisanje i za korigovanje hipoksije kao osnove brojnih oboljenja.
Nauka do sada nije uspjela da pronađe lijek ili sredstvo koje će povećati količinu raspoloživog kiseonika u krvi. Jedini za sada poznati način je primjena samog kiseonika a najefikasnija medoda primjene je HBOT.
INDIKACIJE
Za neke bolesti je HBOT lijek izbora, za neke pomoćna terapija a sve češće se primenjuje i kod zdravih ljudi u cilju prevencije bolesti i poboljšanja opšteg psiho-fizičkog statusa. Obzirom na mehanizam djelovanja i navedene efekte HBO terapije, gotovo da nema oblasti medicine u kojoj se danas ne primjenjuje hiperbarična oksigenacija:
- Urgentna medicina - gasna gangrena, arterijska gasna embolija, trovanje ugljen-monoksidom i cijanidima, dekompresiona bolest, akutne traumatske ishemije (crush povrede i compartment sindrom), sepsa
- infekcije mekih tkiva, nekrotizirajući fascitis, hronične rane, arterijski, venski i mješoviti ulkusi, dijabetično stopalo, dijabetična flegmona, gangrena, dekubitus
- Vaskularna hirurgija - Ateroskleroza, akutna i hronična arterijska insuficijencija, ishemijske promjene donjih ekstremiteta, Mb Buerger, Mb Raynaud, vaskulitis
- Multipla skleroza, migrena, Cluster glavobolje, polineuropatije različite etiologije (dijabetična, alkoholna, medikamentozna), stanja posle moždanog udara, neuralgija trigeminusa, Parkinsonova bolest, demencija
- pioderma gangrenosum, psorijaza
- sistemska skleroza, osteoporoza, reumatoidni artrit, lupus, fibromialgija
- Ortopedija i traumatologija - disbarična osteonekroza, aseptična nekroza glave butne kosti i humerusa, hronični refraktorni osteomijelitis
- Plastična i rekonstruktivna hirurgija - kompromitovani kožni transplantati, opekotine, promrzline
- Gangrena Fournier, postradijacioni cistitis, vaskularna impotencija
- sterilitet
- akutna gluvoća, maligni otitis externa, tinnitus, Bellova pareza
- okluzija centralne retinalne arterije
- teška anemija
- ulcerozni kolitis i Cronova bolest
- Sportska medicina - tretiranje sportskih povreda mišića, kostiju, tetiva, ubrzanje oporavka nakon iscrpljujućih takmičenja i treninga
- cerebralna paraliza, autizam
- postradijaciona nekroza kože i mekih tkiva, povećanje radiosenzitivnosti tumorskog tkiva
- Fizikalna medicina i rehabilitacija-u rehabilitaciji nakon moždanog udara, koronarne bolesti, perifernih vaskularnih bolesti, pareze i paraplegije, toksične encefalopatije
- cerebralni apsces, traumatske povrede mozga
- Stomatologija - osteomijelitis mandibule, infekcije nakon hirurških intervencija i ekstrakcije zuba, prije i poslije ugradnje implanta
- Anti-aging i post COVID sindrom
Brojni su terapijski efekti HBO terapije a neki od njih su:
- Angiogeneza - stimuliše rast kapilara u hipoksičnom tkivu i ubrzava zarastanje rana. Predstavlja indirektni i odloženi odgovor na primjenu hiperbarične oksigenacije. Terapijski efekat uključuje proliferaciju fibroblasta, proizvodnju kolagena i stimulaciju kapilarne angiogeneze.
- Hiperoksigenacija - visok nivo kiseonika pomaže u oporavku ćelijskih funkcija. Omogućava brzu nadoknadu kiseonika tkivima kod kojih je loša perfuzija usled kompromitovanog dotoka krvi.
- Osteogeneza - stimuliše stvaranje novog koštanog tkiva kod preloma i kompromitovanog koštanog tkiva
- Vazokonstrikcija - dovodi do smanjenja otoka kod tretmana kompartment sindroma i ostalih akutnih ishemija, kod traumatizma kao i redukcije intersticijalnog edema nakon revaskularizacije.
- Reparacija i regeneracija tkiva povećavanjem produkcije stem ćelija
- Smanjenje zapaljenja
- Stimulacija imunog odgovora
- Baktericidni i bakteriostatski efekat( naročito kod anaerobnih bakterija)
- Sinergističko dejstvo sa antibioticima
- Poboljšanje funkcija moždanih ćelija
Broj tretmana je individualan za svakog pacijenta. Ljekar naše ustanove nakon pregleda i uvida u medicinsku dokumentaciju, pravi terapijski plan za pacijenta. Terapijski plan, protokol liječenja i broj terapija zavisi od indikacije, stanja pacijenta kao i terapijskog odgovora na primijenjenu proceduru. Neka urgentna stanja zahtijevaju nekoliko terapija u komori, kod hroničnih rana, infekcija mekih tkiva i komplikacija dijabeta preporučuje se 20-30 ekspozicija, kod osteomijelitisa 40-60 ekspozicija. Za poboljšanje opšteg psiho- fizičkog satatusa kod zdravih ljudi preporučuje se 10-15 ekspozicija.
Protokol liječenja se formira na osnovu zdravstvenog stanja i potreba pacijenta u cilju postizanja što boljeg terapijskog efekta a u skladu sa principima dobre kliničke prakse i preporukama za primjenu HBO terapije.
