Planirano ja da realizacija projekata auto-puteva i brzih saobraćajnica počne i da se završe u narednih pet do sedam godina pritom uzimajući u obzir dinamiku izgradnje u državama regiona na koje se nadovezuje mreža auto-puteva i brzih saobraćajnica u Crnoj Gori.
Njihova realizacija zavisi od više faktora kao što su prostorno-planski uslovi, završenost tehničke dokumentacije, izbor projektanta, revidenta, izvođača radova, nadzora i komisije za tehnički pregled, zatim sprovođenje postupka eksproprijacije, izrade i usvajanja Elaborata uticaja na životnu sredinu i niza drugih aktivnosti koje zahtijevaju zakonom propisane procedure i vrijeme, i često ne zavise od volje i spremnosti Investitora. Ali, bez obzira na sve moguće prepreke i izazove koji prate ovakve strateške infrastrukturne projekte, hrabro i odlučno smo pristupili realizaciji, jer bez kvalitetne i moderne putne infrastrukture nema cjelokupnog razvoja i samim tim konkurentnosti države u svim oblastima.
Smatramo da fokus ne treba da bude na tome da li je plan koji ova Vlada ima po pitanju ulaganja u razvoj putne infrastrukture realan i izvodljiv, već da postoji jasna namjera i spremnost Vlade, Ministarstva saobraćaja, Monteputa d.o.o. i Uprave za saobraćaj da krene izgradnja mreže auto-puteva, brzih saobraćajnica i magistralnih i regionalnih puteva, koja je neopravdano bila zapostavljena u prethodnom periodu, pa smo danas jedina država Evrope i Zapadnog Balkana koja ima samo 42 km auto-puteva.
Prioritet Ministarstva saobraćaja u narednom srednjoročnom periodu su izgradnja auto-puta Bar-Boljare i brze saobraćajnice duž Crnogorskog primorja, koji su dio koridora EU (koridor Zapadni Balkan-Istočni Mediteran) i priotetni su za ekonomski razvoj države, unapređenje turističke ponude i valorizaciju Luke Bar, a pritom ne zanemarujući izgradnju i rekonstrukciju drugih državnih puteva.
Zbog značajnog protoka vremena od ugovaranja dionice Smokovac-Mateševo, i nedovoljno izrađene i zrele tehničke dokumentacije za ostale dionice auto-puteva i brzih saobraćajnica, u proteklih šest mjeseci dali smo prioritet izradi tehničke dokumentacije koja je preduslov za bliže sagledavanje cijene koštanja investicije, kandidovanje projekata prema dostupnim fondovima i obezbjeđivanja finasijskih sredstava za njihovu realizaciju.
Zadovoljstvo nam je što možemo reći da je raspisano više javnih poziva i zaključeno više ugovora za izradu tehničke dokumentacije za više dionica auto-puteva i brzih saobraćajnica, a za neke od tih dionica, kao što je idejno rješenje Podgorica-ukrštanje sa brzom saobraćajnicim duž Crnogorskog primorja, kao i idejno rješenje prelaska Bokokotorskog zaliva, revizija je u završnoj fazi i za očekivati je da projekti budu odobreni u skorije vrijeme. Za ostale dionice očekujemo da će idejna rješenja ili idejni projekti biti završeni u 2025. godini, kako bi u 2026. godini intenzivno krenuli u sljedeću fazu, tj. izbor izvođača i početak izvođenja radova.
Povezivanje sjevera i juga, istoka i zapada države
U prethodnih šest mjeseci u dijelu izrade tehničke dokumentacije za auto-puteve i brze saobraćajnice postigli smo sljedeće:
- Zaključen ugovor za izradu Idejnog projekta dionice Andrijevica-Boljare, autoputa Bar-Boljare,
- Zaključen ugovor za izradu Idejnog rješenja brze saobraćajnice Crnča – Pljevlja – granica sa BiH,
- Zaključen ugovor za izradu Idejnog rješenja brzu saobraćajnice Danilovgrad-Nikšić,
- Zaključen ugovor za izradu idejnog rješenja za brzu saobraćajnicu Podgorica-Tuzi-granica sa Republikom Albanijom,
- Raspisan javni poziv za izbor projektanta za izradu Idejnog projekta dionice Virpazar-Stari Bar, auto-puta Bar-Boljare,
- Raspisan javni poziv za izradu Idejnog rješenja za Jadransko-jonski autoput (dionica Bar-Ulcinj-granica sa Republikom Albanijom),
- Raspisan javni poziv za izradu idejnog rješenja Jadransko-Jonskog autoputa, dionica Čevo-Granica sa BiH,
- Raspisan javni poziv za izradu idejnog rješenja brze saobraćajnice, poddionica Nikšić-Šavnik, Šavnik-Žabljak, Žabljak-Pljevlja (Vrulja).
Realizovani i započeti projekti izgradnje i rekonstrukcije magistralnih i regionalnih puteva
U cilju razvoja i bolje povezanosti unutar države, u prethodnih šest mjeseci završeno je i započeto više projekata na izgradnji i rekonstrukciji magistralnih i regionalnih puteva, čime smo pokazali da iako je prioritet razvoj auto-puteva i brzih saobraćajnica u nijednom trenutnu nismo zanemarili razvoj i unapređenje magistralnih i regionalnih puteva.
Neki od najznačajnijih projekta su:
- Početak radova na izgradnji regionalnog puta petlja Veruša-Lopate (naselje Veruša), u dužini od 3 km, vrijednost radova 9 mil. eura bez PDV-a,
- Početak radova na rekonstrukciji magistralnog puta Nikšić-Plužine, dionicaZaborje-Jasenovo Polje, u dužini od 14 km, vrijednost radova 12,4 mil. eura bez PDV-a,
- Početak radova na rekonstrukciji regionalnog puta Bar-Kamenički most-Krute, u dužini od 14 km, vrijednost radova 10 mil. eura bez PDV-a,
- Početak radova na adaptaciji regionalnog puta Mateševo-Andrijevica, u dužini od 3 km, vrijednost radova 1,2 mil. eura bez PDV-a,
- Izabran izvođač radova i potpisan ugovor za rekonstrukciju ulice Vojisavljevićeva (izgradnja bulevara), u dužini od 2 km, vrijednost radova 7,5 mil. eura bez PDV-a,
- Izabran izvođač radova i potpisan ugovor za sanaciji klizišta „Lepenac“, na magistalnom putu Mojkovac-Bijelo Polje, vrijednost radova 90 hilj. eura bez PDV-a,
- Izabran izvođač radova i potpisan ugovor za sanaciji klizišta na regionalnom Berane-Kalače, vrijednost radova 147 hilj. eura bez PDV-a,
- Izabran izvođač radova i potpisan ugovor za sanaciju klizišta „Provalija“ na magistralnom putu Žabljak-Šavnik, vrijednost radova 660 hilj. eura bez PDV-a,
- Izabran izvođač radova i potpisan ugovor za rekonstrukciju magistralnog puta Rožaje-Špiljane, dionica Rožaje-Most Zeleni, u dužini od 2 km, vrijednost radova 824 hilj. eura bez PDV-a,
- Izabran izvođač radova i potpisan ugovor za rekonstrukciju puta Petnjica-Bioče, u dužini od 10 km, vrijednost radova 9,3 mil. eura bez PDV-a,
- Izabran izvođač radova, potpisan ugovor i nastavljeni radovi na izgradnji puta Vrulja-Mijakovići,u dužini od 7 km, vrijednost radova 6,3 mil. eura,
- Izabran izvođač radova na rekostrukciji mosta Đurđević Tara, vrijednosti radova 6,9 mil. euraobezbjeđenih kroz donaciju NR Kine,
- Završetak radova na rekonstrukciji puta Čekanje-Čevo (veza puteva Cetinje-Čevo i Cetinje-Njeguši), u dužini od 2 km, vrijednost radova 2,3 mil. eura bez PDV-a,
- Završetak radova na sanaciji klizišta „Jabuka“ na regionalnom putu Murino-Bjeluha, vrijednost radova 132 hilj. eura bez PDV-a,
- Završetak radova na adaptaciji puta Vuksanlekaj-Dušići i Vuksanlekaj-Hoti, u dužini od 3 km, vrijednost radova 442 hil. eura bez PDV-a,
- Završetak radova na ugradnji rasvjete u tunelu Ključ, na regionalnom putu Kolašin-Mateševo, vrijednost radova 247 hilj. eura bez PDV-a,
- Završetak radova na izgradnji kružne raskrsnice u Plavu, vrijednost radova 194 hilj. eura bez PDV-a,
- Završetak radova na rekonstrukciji puta Jasenovo Polje-Vidrovan, u dužini od 5,5 km, vrijednost radova 3,7 mil. eura bez PDV-a.
U toku 2025. godine planiran je nastavak radova na započetim projektima, kao i početak radova na izgradnji i rekonstrukciji više magistalnih i regionalnih puteva, a neki od najznačajnjih su Berane-Rožaje, Bijelo Polje-granica sa Republikom Srbijom, Čevo-Nikšić, izgradnja zapadne obilaznica oko Podgorice, izgradnja mosta između Crne Gore i BiH (lokalaitet Šćepan Polje), rekonstrukcija mosta na Đurđevića Tari, i niz drugih projekata, za šta je Kapitalnim budžetom za 2025. godinu obezbijeđeno 65 mil. eura.
Bezbjedni putevi
Pored aktivnosti na izgradnji i rekonstrukciji državnih puteva u proteklih šest mjeseci realizovan je niz projekata sa ciljem poboljšanja stanja bezbjednosti putne infrastrukture i moderno upravljanje saobraćajem. Naime, u saradnji sa EBRD obezbijeđen je grant za realizaciju dvije studije implementacije Inteligentnih transportnih sistema koji za cilj imaju upravljanje saobraćajem i pružanje informacija o stanju na putevima svim korisnicima uz korišćenje savremenih alata i tehnologija.
Kada je riječ o bezbjednosti puteva, izvedeni su radovi u cilju unaprjeđenja zona škola (15 lokacija na mreži državnih puteva), izabran izvođač radova za još 15 škola uz državne puteve i provjera bezbjednosti puteva u dužini od 100 km na mreži državnih puteva. Vezan za bezbjednost putne infrastrukture raspisan je javni poziv za provjeru bezbjednosti puteva za 2000 km magistralnih i regionalnih puteva u Crnoj Gori, korišćenjem međunarodno priznate iRAP metodologije kroz snimanje, ocjenjivanje i klasifikovanje puteva. Nakon realizacije ovog projekta imaćemo jasniju sliku o stanju naše putne mreže sa aspekta bezbjednosti puta kao jednog od faktora koji utiče na stanje bezbjednosti saobraćaja, a što će nam omogućiti da sagledamo stanja naše putne mreže u odnosu na stanje puteva država regiona i EU.
Na polju povećanja bezbjednosti saobraćaja na putevima, inicirali smo i podržali više tribina i skupova koji su imali za cilj preventivno djelovanje i podizanje svjesti kod mladih vozača o rizicima nastanka saobraćajnih nezgoda uslijed nepoštovanja propisa i pravila u saobraćaju. Takođe, obezbijedili smo finansijska sredstva za 16 projekata koji su predloženi od strane NVO u Crnoj Gori, a koji za cilj imaju edukativno i preventivno djelovanje za poboljšanje bezbjednosti saobraćaja na putevima.
Ministarstvo u službi građana
Po preuzimanju resora ministarka Maja Vukićević je istakla da ministarstvo mora biti u službi građana i u skladu sa tim posjetili smo brojne lokalne samouprave da bi se upoznali sa problemima i pristupili njihovom rješavanju. U prethodnom periodu imali smo intenzivan i produktivan rad sa strankama i preduzimanje konkretnih koraka iz naših nadležnosti. Sa predstavnicima Opštine Petnjica dogovoren je projekat povezivanja ove opštine sa granicom sa Republikom Srbijom. Prilikom posjete Beranama sa predstavnicima lokalne samouprave dogovoren je nastavak radova na rekonstrukciji puta Lepenac – Ribarevina – Poda – Berane kao i rekonstrukcija raskrsnice koja se nalazi u gradskom jezgru. Sa predstavnicima Opštine Bijelo Polje na predlog poslanika Elvira Zvrka održan je sastanak kojem su prisustvovali poslanici svih političkih subjekata kao i predsjednik Opštine Bijelo Polje Petar Smolović. Dogovoreno je da se za Bijelo Polje projektuje petlja koja će omogućiti pun razvoj ovog grada.
Ispunjena obećanja
U Ministarstvu saobraćaja posebno smo ponosni na ispunjenje svih obećanja koja je ministarka Maja Vukićević dala u Skupštini Crne Gore odgovarajući na pitanja poslanika.
U skladu sa datim obećanjima uspostavili smo autobusku liniju koja povezuje Aerodrom Podgorica sa glavnim gradom i sa južnim dijelom Crne Gore, opštinama Bar i Ulcinj. Problem nedostatka prevoza autobusom postojao je od 2015. godine i riješen je na inicijativu ministarke saobraćaja, koja je ovo pitanje pokrenula već u prvom mjesecu svog mandata. Sprovođenjem svih neophodnih aktivnosti omogućeno je da ova linija krene od decembra 2024. godine. Ovaj prevoz uveden je isključivo zbog građana Crne Gore i turista koji posjećuju našu zemlju, kako bi mnogo jeftinije mogli da se prevezu od i do Aerodroma Podgorica.
Odgovarajući na poslanička pitanja ministarka je istakla da je u pripremi zakonski predlog koji će omogućiti bolju avio dostupnost i uvođenje novih linija. Saradnjom Ministarstva saobraćaja i poslaničkog kluba Demokratske narodne partije Zakon o izmjenama i dopunama zakona o vazdušnom saobraćaju predat je u proceduru i očekuje se njegovo usvajanje. Ova izmjena će omogućiti otvaranje novih destinacija ka kojima će operateri letjeti sa domaćih aerodroma, što će doprinijeti većoj konkurentnosti na tržištu i privlačenju većeg broja putnika.
Ministarstvo saobraćaja pokrenulo je i inicijativu ka upravi Aerodroma Crne Gore za prilagođavanje aerodromskih taksi. Cilj ove inicijative je da se vrati dio avio-kompanija koje povezuju Crnu Goru s Evropom, tokom zime, kao i da se privuku novi prevoznici. Ova inicijativa već daje rezultate pa tako neki prevoznici koji su ranije imali letove svega tri mjeseca ljetnje sezone sada planiraju da u Crnoj Gori budu minimum sedam mjeseci. Tako će britanski niskobudžetni avio-prevoznik easyJet povezivati Aerodrom Tivat sa šest destinacija - London Luton, London Getvik, Berlin, Mančester, Bristol i Ženeva, dok će avio-prevoznik Jet2 saobraćati iz Birmingema, Mančestera i Londona (Stansted) ka Tivtu od aprila do oktobra ove godine tokom sezone. Britanski prevoznici najavili su veći broj letova u aprilu, što je značajan doprinos produženju ljetnje turističke sezone na sedem mjeseci. Takođe, dobili smo potvrdu da će ove sezone kapacitet sjedišta koja su u prodaji povećati deset odsto.
Kao što je i obećano u odgovoru na poslaničko pitanje Sonje Milatović ministarka saobraćaja je uputila inicijativu ka nacionalnoj avio kompaniji To Montenegro kako bi se obezbijedile jeftinije karte za sve crnogorske studente i ljekare specijaliste. Tako su za sve studente do 26 godina, povratne karte do Beograda dostupne su za 99 eura, do Ljubljane za 109 eura, do Rima za 123 eura, do Ciriha i Istanbula za 189 eura, dok povratne karte za Frankfurt i Pariz iznose 199 eura. Studenti koji se školuju u Njemačkoj, Francuskoj i Turskoj imaju dodatno prilagođene tarife, pa su povratne karte do Istanbula dostupne za 169 eura, a do Pariza i Frankfurta za 189 eura. Ovi specijalni popusti su počeli da važe od januara 2025. godine. Kad je u pitanju nacionalna avio kompanija važno je istaći da je u julu bila u minusu od 4,3 miliona eura, na predlog ministarke saobraćaja izabran je izvršni direktor Vukadin Stojanović, a kompanija je uspjela da nadoknadi minus i da u konačnom posluje pozitivno što je zaista veliki uspjeh.
U Parlamentu je obećano da će ukoliko to bude moguće i građani Bijelog Polja dobiti adekvatan priključak na auto-put i u skladu sa tim je saradnjom ministarstva i Monteputa u prostorni plan Crne Gore ucrtana petlja Boljanina.
Zakonodavna aktivnost
Ministarstvo saobraćaja u proteklom period pripremilo je nekoliko predloga zakona koji se nalaze u skupštinskoj proceduri.
Zakon o potvrđivanju izmjena Multilateralnog sporazuma između Evropske Zajednice i njenih država članica - Republike Albanije, Bosne i Hercegovine, Republike Bugarske, Republike Hrvatske, bivše Jugoslovenske Republike Makedonije, Republike Island, Crne Gore, Kraljevine Norveške, Rumunije, Republike Srbije i Misije privremene uprave Ujedinjenih Nacija na Kosovu o uspostavljanju zajedničkog evropskog vazduhoplovnog podruĉja (ECAA Sporazum), dostavljen je Skupštini na donošenje. Prošao je Skupštinske odbore.
Pripremljen je i Zakon o potvrđivanju Sporazuma između Savjeta Ministara Bosne i Hercegovine i Vlada Republika Bugarske, Hrvatske, Mađarske, Sjeverne Makedonije, Crne Gore, Srbije, Slovačke Republike i Slovenije u vezi sa saradnjom i koordinacijom u oblasti traganja i spašavanja u civilnom vazduhoplovstvu I dostavljen je Skupštini na donošenje. Prošao je skupštinske odbore.
Ove aktivnosti ukazuju na posvećenost unapređenju vazdušnog saobraćaja u Crnoj Gori kroz očuvanje državne kontrole nad ključnom infrastrukturom, prilagođavanje politika za poboljšanje avio-dostupnosti i jačanje međunarodne saradnje.
U okviru saradnje sa Ministarstvom evropskih poslova, obezbijeđena je konsultantska pomoć za izradu nacrta Zakona o bezbjednosti i interoperabilnosti željeznice. U toku su aktivnosti na pripremi Nacrta zakona za javnu raspravu.
U toku je usaglašavanje Nacrta Zakona o željeznici sa komentarima Evropske komisije(EK) dobijenim krajem decembra 2024. godine. Nakon usvajanja ovog Zakona, planirano je osnivanje Agencije za željeznice, kao tijela koje će imati funkciju nezavisnog regulatora željezničkog tržišta i tijela nadležnog za bezbjednost u željezničko saobraćaju, čime se stvaraju uslovi za zatvaranje dva od četiri završna mjerila za zatvaranje PP14.
Nisu izostale ni ostale aktivnosti vezane za željeznički saobraćaj, pa je u skladu sa ugovorima o grantu i kreditu sa EIB bankom na ukupan iznos od 80 miliona eura namijenjenih za realizaciju projekta rekonstrukcije dionice Lutovo – Bratonožići – Bioče, 13 čeličnih mostova, 8 tunela, kao i modernizaciju radionica za održavanje željezničkih voznih sredstava raspisan i prvi tender za projekat antikorozivne zaštite 3 čelična mosta objavljen u oktobru 2024. godine, a rok za dostavljanje ponuda produžen je do februara 2025. godine. Dinamika raspisivanja ostalih tendera biće definisana u narednom periodu i očekuje se da isti budu objavljeni u prvoj polovini 2025. godine. Kada je u pitanju dionica Golubovci – Bar, za čiju je rekonstrukciju krajem 2023. godine odobren grant u iznosu 112,6 miliona eura, u toku je izrada elaborata o Zaštiti životne sredine, da bi glavni projekat bio završen i da bi prešli u narednu fazu projekta.
(Ministarstvo saobraćaja)
