Fudbal nije nastao 1992. godine. Nije počeo tada - ali se promijenio zauvijek.
Tako BBC počinje storiju o jubileju - 30 godina engleske Premijer lige. Jedan od najjačih, za mnoge najomiljeniji fudbalski šampionat na svijetu, uskoro će zakoračiti u četvrtu deceniju. Premijer liga je u avgustu 1992. godine zamijenila Prvi divizuju - englesku fudbalsku ligu. Najvažnija sporedna stvar od tada se promijenila dramatično, na mnoge načine - i ne samo u Engleskoj.
Za početak neke brojke. U 30 godina odigrano je 11.656 utakmica Premijer ligi, postignuto je 31.016 golova. U strijelce se upisalo 2.528 različitih fudbalera.
U popularnom Premijeršipu je zaigralo 4.534 igrača, 120 različitih nacionalnosti. Među njima je i Crna Gora - Stevan Jovetić i Stefan Savić (Mančester siti), Simon Vukčević (Blekburn), Elsad Zverotić (Fulam)... Čeka se debi Matije Šarkića, golmana Vulverhemptona. Najviše je, naravno, Engleza - 1.632, na drugom mjestu su Francuzi (221), pa Škoti (210).
Alan Širer je dao najviše golova - 260, što je 0,84 odsto od ukupnog broja pogodaka.
Više je igrača, zanimljivo, dobilo žute kartone (3,271 - 71 odsto od ukupnoj broja igrala), nego što se upisalo u strijelce. Pokazano je 35.312 žutih i 1.701 crvenih kartona. Ko su rekorderi? Patrik Vijeira, Dankan Ferguson i Ričard Dan su “pocrvenili” po osam puta, dok je Garet Beri čak 123 puta javno opomenut.
Takođe, okruglo 50 različitih klubova je igralo u Premijer ligi, a sedam je osvajalo titule, barem po jednom - i 42 tima su ispadala iz lige. Mančester siti, Blekburn i Lester su iskusili i jedno i drugo.
Najnepopularnijim rezultatom (0:0) završeno je 955 utakmica, što je 8,2 odsto od ukupnog broja odigranih mečeva. Nema sumnje da će ove sezone pasti jubilej - hiljadita utakmica bez golova u PL. Na pet utakmica viđeno je 10 pogodaka, a rekord je 11 golova - Portsmut je 2007. pobijedio Reding sa 7:4.
Treneri? Bilo ih je 265 različitih. “Najnoviji” su Erik ten Hag (Mančester junajted) i Stiv Kuper (Notingem forest). Šest trenera je dobilo sve utakmice - u pitanju su, naravno, menadžeri koji nisu vodili puno mečeva, koji su bili privremenog karaktera. Jedan od njih, Pet Rajs, dobio je sva tri meča na klupi Arsenala 1996. prije nego što je “tobdžije” preuzeo Arsen Venger. Od trenera koji dugo sjede na klupi najbolji procenat uspješnosti ima Pep Gvardiola - osvojio je 74 odsto od maksimalnog broja bodova.
Fudbal se, na kraju, igra zbog navijača - kombinovano, na svim stadionima, na svim utakmicama, mečeve Premijer lige je uživo gledalo 368 miliona ljudi. Među njima, naravno, ima mnogo istih osoba...
Kada je Premijer liga počinjala, 1992. godine, golmani su i dalje mogli da uhvate loptu u ruke kada im je vrati saigrač nogom. Sve do 1998. godine sudije su “tolerisale” oštre startove s leđa - od 1998. godine to je, po pravilu, ali i po slobodnoj procjeni, crveni karton.
A sve do 1997. godine samo je prvak igrao Ligu šampiona. U evropskoj klupskoj eliti sada učestvuje četiri, ponekad i pet timova iz engleske Premijer lige.
Treneri su nekada koristili samo tri rezervna igrača i mogli su da izvrše dvije izmjene - sada mogu da odaberu pet fudbalera koji će ući u igru, od devet koliko može da ih sjedi na klupi.
Možda i najdramatičnija promjena - u sezoni 1992/93 samo 15,1 odsto fudbalera u Premijer ligi bili su stranci. U prošloj, sezoni 2021/22. bilo ih je 57,7 procenata. Otvaranje elitnog engleskog šampionata za strance - stvar je koja je ponajviše oblikovala Premijer ligu. Bosmanovo pravilo, 1996. godine (igrači kojima je istekao ugovor sa klubom mogli su od tada sami da biraju gdje će nastaviti karijeru) takođe je značajno uticalo na promjene.
Danas se igra na boljim stadionima, sve je manje tipično engleskih, ali i na mnogo boljim terenima - nisu bili rijetki primjeri da se 1992, 1993, 1994. igraju utakmice na podlogama na kojima nije bilo previše trave. Čak ni engleske...
Promijenilo se i praćenje fudbala. TV, internet platforme, pametni telefoni - preuzeli su primat. Krajem prošlog vijeka TV teletekst i jutarnja štampa bili su glavna sredstva informisanja. Naravno, ne samo u Premijer ligi...
11.656 utakmica odigrano je u engleskoj Premijer ligi od avgusta 1992. godine. Postignuto je 31.016 golova
57,7 odsto fudbalera Premijer lige u prošloj, sezoni 2021/22, bili su stranci. To je dramatična promjena u odnosu na 1992. godinu, kada je samo 15,1 odsto fudbalera dolazilo van Engleske
4 crnogorska fudbalera igrala su u Premijer ligi - Stefan Savić i Stevan Jovetić (Mančester siti), Simon Vukčević (Blekburn) i Elsad Zverotić (Fulam). Peti bi mogao da bude Matija Šarkić (Vulverhempton).
Bonus video:
