Planovi za početak Prvog svjetskog rata postojali su 13 mjeseci prije sarajevskog atentata i 14 mjeseci prije austrougarske objave rata Srbiji, proizlazi iz do sada prećutkivanog pisma koje je u Andrićgradu predstavio direktor Arhiva Srbije Miroslav Perišić.
To pismo je guverner BiH Oskar Poćorek uputio tadašnjem ministru Austrougarske monarhije Bjelinskom, 28. maja 1913. godine, a prepis je predstavljen u odjeljenju za istoriju Kamengrada.
Perišić je rekao da je to pismo višestruko značajno za sve one koji se bave proučavanjem Prvog svjetskog rata, jer otkriva ne samo namjere ratnih krugova Beča da ga povedu, već i stavove vladajući krugova prema Srbima, Hrvatima i muslimanima i njihove međusobne odnose, a posebno na politiku Beča prema Srbima u Bosni i Srbiji, kao i prema pobornicima ideje ujedinjenja Južnih Slovena.
“Poćorekovo pismo je dokument koji spada u primarne istorijske izvore, jer je nastalo onog momenta kada se događaj desio i ono je jedan od najznačajnijih istorijskih izvora za izučavanje pitanja krivice i odgovornosti za početak Prvog svjetskog rata”, rekao je Perišić.
Naveo je da razlozi za prećutkivanje ovog dokumenta nije teško otkriti, jer se njegov sadržaj nije uklapao u željenu, odnosno konstruisanu nenaučnu sliku predistorije i istorije početka Prvog svjetskog rata.
Ovaj izuzetno važan dokument do sada nije bio dostupan istoričarima niti je korišćen u naučnim radovima, iako je prvi put objavljen 1928. godine u listu "Večernja pošta“ u Sarajevu i bio čuvan u tzv. crnom kabinetu gdje se skriva najpovjerljivija pošta, istakao je Perišić.
Prepis ovog dragocenog istorijskog dokumenta za rasvjetljavanje povoda i uzroka početka Prvog svjetskog rata čuva se danas u Ahrivu Srbije dok se za originalom još traga.
Član Odbora Andrićevog instituta za obilježavanje godišnjice Prvog svjetskog rata Miroslav Jovanović je rekao da sarajevski atentat nije bio presuda, nego je bio samo povod za izbijanje velikog svjetskog krvoprolića u kome je stradalo devet miliona vojnika i pet miliona civila.
"Austroguarska je povod za početak Prvog svjetskog rata stavila na teret Srbije i Rusije što su kasnije podržali brojni poznati istoričari kao što su Kris Klark i Šon Mekejn“, naveo je Jovanović.
Bonus video:
