Norvežani su bili ujedinjeni u žalosti na prvim sahranama koje su održane nedjelju nakon što je antiislamski desničarski ekstremista Anders Behring Brejvik izmasakrirao najmanje 76 osoba u napadima koji su šokirali ovu mirnu naciju.
Držeći crvene ruže, članovi vladajuće Laburističke partije su održali službu u Oslu, pozivajući na veću demokratiju, jedinstvo i otvorenost u znak gnušanja prema najgorim napadima u mirnodopskoj istoriji ove skandinavske nacije.
„Zlo je otkrilo ono najbolje u nama. Mržnja proizvodi ljubav”, rekao je premijer Jens Stontelberg o ubistvima, čija meta je bila njegova vlada i podmladak njegove Laburističke partije koji se bio okupio na ostrvu blizu Osla. Mnogi ubijeni su tinejdžeri.
„Zlo je otkrilo ono najbolje u nama. Mržnja proizvodi ljubav”
„Održavamo službe u crkvama i u džamijama, u parlamentu i u sjedištu vlade, na ulicama i na trgovima”, rekao je.
U Nesodenu, južno od Osla, je sahranjena 18-godišnja Bano Rašid, koja je 1996. sa porodicom pobjegla u Norvešku iz Kurdistana na sjeveru Iraka. Ona je jedna od 68 žrtava masakra na ostrvu Utoja.
Bez pomena Brejvika
U govorima u Oslu niko nije pomenuo ime Brejvika (32). Policija ga je ispitala drugi put od kada je uhapšen, i saopštila da je bio „izuzetno smiren”.
Zastave širom Norveške su bile na pola koplja povodom obilježavanja dana sjećanja, nedjelju nakon što je Brejvik detonirao bombu u centru Osla, kada je stradalo osam osoba.
Potom je iz Osla pošao u ljetnji kamp mladih i ubio 68 ljudi. Brejvik je optužio laburiste da su previše gostoljubivi prema muslimanima i da tolerišu multikulturalizam.
Prizor imama i sveštenika kako izlaze zajedno iz crkve je moćan
Bano Rašid je sahranjena u muslimanskom dijelu groblja živopisne luteranske crkve. Nekoliko stotina ožalošćenih išlo je iza njenog kovčega u povorci koju su predvodili luteranski sveštenica Ana Marija Tronvik i imam Senaid Kobilica, predsjednik Islamskog savjeta Norveške.
„Prizor imama i sveštenika kako izlaze zajedno iz crkve je moćan - najsnažnija poruka koja se može uputiti protiv snaga koje smo iskusili”, rekao je ministar spoljnih poslova Jonas Gar Stoere.
Policija je saopštila da je identifikovala sve ubijene, ali je odbila da kaže da li to znači da je ukupan broj žrtava 76. Oni su prethodno imenovali 41 žrtvu i saopštili da će uskoro objaviti nova imena.
Bezbjednosna služba norveške policije saopštila je juče da je Brejvik vjerovatno djelovao sam i da ubistva nisu povećala rizik od novih napada u Norveškoj, prenio je Rojters.
„Počinilac je najvjerovatnije planirao i izveo akcije bez podrške drugih,“ kaže se u izvještaju.
„Ta teroristička djela ne donose povećanje prijetnje od poznatih ekstremističkih desničarskih – ili ljevičarskih – grupa u Norverškoj,“ saopštila je služba.
Brejvik je u svom manifestu na 1.500 strana rekao da je član šire mreže vitezova templara, učesnika onoga što je vidio kao krstaški rat protiv „kulturalnog marksizma“ i za spasavanje Evrope.
Podrška vladajućoj partiji
Ismail Hadži Ahmed (19) sahranjen je blizu Hamara, sjeverno od Osla. Ahmed, plesač koji se pojavio u jednom TV programu za talente ove godine, je jedan od tri člana porodice koji su bili na Utoji, rekao je član parlamenta Tomas Brin.
„Izgubili smo jednu od naših najljepših ruža”, izjavio je za Rojters.
Dva ostala člana porodice su preživjela.
Rojters je prenio rezultate jedne ankete, koja je pokazala da je podrška laburistima skočila za oko 10 odsto u danima nakon napada, kada je Stontelberg dobio pohvale za smireno upravljanje krizom.
Anketa sprovedena za list „Sunmersposten”, pokazala je da je podrška laburistima skočila na 38,7 odsto odmah nakon napada, sa 28,1 odsto neposredno prije napada. Ispitivanje je sprovedeno među 500 osoba u danima oko 22 jula.
U isto vrijeme, opala je podrška populističkoj desničarskoj Stranci napretka, kojoj je Brejvik nekada pripadao, kao i podrška opozicionoj Konzervativnoj partiji.
Stranka napretka je postala druga najveća u parlamentu nakon izbora 2009. zahvaljujući programu protiv poreza i imigracije. Ona je saopštila da Brejvik nije bio njen aktivni član.
Stoltenberg je takođe trebalo da posjeti jednu džamiju kako bi naglasio nacionalno jedinstvo, objavio je Rojters.
Jedan sud je imenovao dva psihijatra koji će pokušati da otkriju zašto je Brejvik izveo napade. Oni bi trebalo da podnesu izvještaj do 1. novembra. Njegov advokat je rekao da je on vjerovatno mentalno poremećen.
Norveška planira da formira nezavisnu „Komisiju 22. jul” koja će istražiti napade, uključujući istragu povodom toga da li je policija reagovala presporo na pucnjavu na ostrvu Utoja, gdje je Brejvikovo divljanje trajalo više od sata.
Policija je saopštila da su njeni pripadnici vozili 45 kilometara od Osla zato što nijesu imali nijedan helikopter na raspolaganju.
Bonus video:
