Visoki ruski general je unaprijed znao za planove šefa plaćeničke privatne grupe Vagner Jevgenija Prigožina da se pobuni protiv ruskog vojnog rukovodstva, piše Njujork tajms pozivajući se na američke zvaničnike, što je izazvalo pitanja o tome kakvu je podršku vođa plaćenika imao u najvišim redovima.
Zvaničnici su rekli da pokušavaju da saznaju da li je general Sergej Surovikin, bivši najviši ruski komandant u Ukrajini, pomogao u planiranju akcija Prigožina prošlog vikenda, koje su predstavljale najdramatičniju prijetnju predsjedniku Rusije Vladimiru Putinu u njegove 23 godine na vlasti.
Njujork tajms navodi pozivajući se na analitičare da je Surovikin uvaženi vojni vođa koji je pomogao u jačanju odbrane preko borbenih linija nakon ukrajinske kontraofanzive prošle godine.
On je smijenjen sa mjesta glavnog komandanta u januaru, ali je zadržao uticaj u vođenju ratnih operacija i i dalje je popularan među trupama.
Američki zvaničnici su takođe rekli da postoje znaci da su i drugi ruski generali možda podržali pokušaj Prigožina da silom promijeni rukovodstvo Ministarstva odbrane.
Sadašnji i bivši američki zvaničnici rekli su da Prigožin ne bi pokrenuo ustanak osim da nije vjerovao da će mu drugi na moćnim pozicijama priteći u pomoć, navodi Njujork tajms.
Ako je general Surovikin bio umiješan u događaje prošlog vikenda, to bi bio najnoviji znak sukoba koji karakterišu rusko vojno rukovodstvo od početka Putinovog rata u Ukrajini i koji bi mogao da signalizira širi raskol između pristalica Prigožina i dva Putinova viša vojna savjetnika Sergeja Šojgua - ministra odbrane i generala Valerij Gerasimova - načelnika generalštaba.
Putin sada mora da odluči, kažu zvaničnici, da li vjeruje da je Surovikin pomogao Prigožinu i kako treba da odgovori.
U utorak je ruska obavještajna agencija saopštila da odbacuje krivične prijave za "oružanu pobunu" protiv Prigožina i pripadnika njegovih snaga.
Ali ako Putin pronađe dokaze da je Surovikin direktnije pomogao Prigožinu, neće imati drugog izbora osim da ga ukloni sa svoje komande, kažu zvaničnici i analitičari, navodi Njujork tajms.
Neki bivši zvaničnici kažu da bi Putin mogao da odluči da zadrži Surovikina, ako zaključi da je znao šta je Prigožin planirao, ali mu nije pomogao.
Za sada, kažu analitičari, izgleda da je Putin namjeravao da pobunu prikači isključivo Prigožinu.
"Putin nerado mijenja ljude", rekao je Aleksandar Baunov, viši saradnik Centra za Evroaziju Karnegi centra u Rusiji.
"Ali ako tajna služba stavi dosije na Putinov sto i ako neki dosijei uključuju Surovikina, to bi se moglo promijeniti", kazao je Baunov.
Visoki američki zvaničnici sugerišu da bi savez između Surovikina i Prigožina mogao da objasni zašto je Prigožin još uvijek živ, uprkos tome što je zauzeo veliko rusko vojno središte i naredio oružani marš na Moskvu.
Američki zvaničnici i drugi intervjuisani za ovaj članak Njujork tajmsa govorili su pod uslovom anonimnosti o osjetljivim obavještajnim podacima.
Naglasili su da je mnogo toga što Sjedinjene Američke Države (SAD) i njihovi saveznici znaju preliminarno.
Američki zvaničnici su izbjegavali da javno diskutuju o pobuni, iz straha da ne podstaknu Putinov narativ da je nemire orkestrirao Zapad.
Ipak, američki zvaničnici imaju interes da proguraju informacije koje potkopavaju ugled Surovikina, koga smatraju kompetentnijim i nemilosrdnijim od ostalih članova komande.
Njegovo uklanjanje bi nesumnjivo koristilo Ukrajini, čije trupe koje podržava Zapad guraju u novu kontraofanzivu u koja treba da se pokuša da se povrati teritorija koju je zauzela Moskva.
Njujork tajms navodi da Ruska ambasada nije odgovorila na zahtjev za komentar.
Surovikin se u petak oglasio protiv pobune u snimku u kojem je pozvao ruske trupe u Ukrajini da zadrže svoje pozicije i ne pridruže se ustanku.
"Pozivam vas da prestanete", rekao je Surovikin u poruci objavljenoj na Telegramu. "Neprijatelj samo čeka pogoršanje unutrašnje političke situacije u našoj zemlji."
Njujork tajms navodi da je jedan bivši zvaničnik nazvao tu poruku "snimak taoca".
"Govor tijela generala Surovikina sugeriše da mu je neprijatno da osudi bivšeg saveznika, onog koji dijeli njegovo viđenje ruskog vojnog vrha", rekao je bivši zvaničnik.
Bilo je i drugih znakova podijeljene lojalnosti u najvišim redovima.
Drugi ruski general - general-potpukovnik Vladimir Aleksejev — uputio je sopstveni video apel, nazvavši sve akcije protiv ruske države "ubodom nožem u leđa zemlji i predsjedniku".
Ali nekoliko sati kasnije, pojavio se u drugom video snimku, ćaskajući sa Prigožinom u ruskom gradu Rostovu na Donu, gdje su Vagnerovi borci zauzeli vojne objekte.
"Dogodilo se previše čudnih stvari koje, po mom mišljenju, sugerišu da je postojao tajni dogovor koji još nismo shvatili", rekao je Majkl Mekfol, bivši američki ambasador u Rusiji, u telefonskom intervjuu, navodi Njujork tajms.
Nezavisni eksperti, američki i saveznički zvaničnici rekli su da je Prigožin izgleda vjerovao da će se veliki djelovi ruske vojske okupiti na njegovu stranu dok se njegov konvoj kreće ka Moskvi.
Prigožin je radio sa Surovikinom tokom ruske vojne intervencije u Siriji i opisao ga je kao najsposobnijeg komandanta ruske vojske.
Bivši zvaničnici su rekli da Surovikin nije podržavao guranje Putina sa vlasti, ali se čini da se složio sa Prigožinom da Šojgu i general Gerasimov treba da budu razriješeni dužnosti.
"Surovikin je odlikovan general sa složenom istorijom", rekla je Dara Masikot, viša istraživačica politike u korporaciji RAND. "Rečeno je da ga vojnici poštuju i da ga smatraju kompetentnim".
Surovikin i Prigožin su se borili protiv Šojgua i Gerasimova zbog taktike korišćene u Ukrajini.
Dok je ukupni učinak ruske vojske u ratu naširoko ismijan, analitičari su Surovikinu i Prigožinu pripisali nekoliko uspjeha Rusije.
U slučaju Surovikina, taj ograničeni uspjeh je bilo profesionalno vođeno povlačenje ruskih trupa iz Hersona, gdje su prošle jeseni bile skoro opkoljene i odsječene od snabdijevanja.
Na osnovu presretnutih komunikacija, američki zvaničnici su zaključili da je frustrirani Surovikin predstavljao tvrdolinijašku frakciju generala koja namjerava da koristi najtežu taktiku protiv Ukrajinaca.
Slično tome, Vagnerovi plaćenici Prigožina postigli su izvjestan uspjeh u zauzimanju istočnog grada Bahmuta nakon devetomjesečne borbe u kojoj je, prema sopstvenom računanju Prigožina, ubijeno oko 20.000 Vagnerovih vojnika.
Američki zvaničnici i vojni analitičari kažu da je desetine hiljada vojnika poginulo u borbi za Bakhmut, među njima i Vagnerovi vojnici koji su bili bivši osuđenici sa malo obuke prije nego što su poslati u rat.
Prigožin se često žalio da visoki ruski odbrambeni i vojni zvaničnici ne snabdijevaju njegove trupe sa dovoljno oružja.
Čitavu vojnu kampanju Rusije u Ukrajini karakteriše smjenjivanje generala.
Prošle jeseni, kada je Surovikin bio zadužen za napore ruske vojske u Ukrajini, on je bio drugi čovjek koji je dobio posao, zamijenivši generala koji je izdržao jedva mjesec dana.
Surovikin nije izdržao mnogo duže, ali se pokazao mnogo bolje tokom svojih nedjelja na čelu.
Ipak, do januara, Surovikin je degradiran, a Putin je predao direktno komandovanje ratom Gerasimovu, koji je obećao da će ruske snage vratiti u ofanzivu.
Vojni i ruski analitičari kažu da je degradiranje Surovikina naširoko posmatrano kao udarac za Prigožina.
Bonus video:
