Ukrajina je danas ugostila evropske lidere kako bi obilježila tri godine od početka sveopšteg rata s Rusijom, dok su visoki američki zvaničnici izostali, što jasno ilustruje zaokret predsjednika Donalda Trampa ka Moskvi nakon njegovog povratka na vlast, piše Rojters.
Kijev je i dalje uzdrman Trampovim izjavama u kojima je predsjednika Volodimira Zelenskog nazvao "diktatorom" i insistirao na održavanju izbora koji su zabranjeni zbog vanrednog stanja. Ipak, ukrajinske vlasti su saopštile da su u završnoj fazi dogovora s Vašingtonom o pristupu ukrajinskim mineralnim bogatstvima.
"Nadamo se da će lideri SAD-a i Ukrajine što prije potpisati i odobriti ovaj sporazum u Vašingtonu, kako bismo pokazali našu posvećenost decenijama koje dolaze," napisala je potpredsjednica Vlade Olha Stefanishina na mreži Iksu, nagovještavajući da Kijev nastoji organizovati susret s Trampom u skorijem periodu.
Ovaj sporazum je ključan za pridobijanje američke podrške, ali su zvaničnici mjesecima pregovarali o njegovom sadržaju, dok su istovremeno Tramp i Zelenski vodili javni rat riječima. Zelenski je ranije izjavio da Tramp živi u "mjehuru dezinformacija".
Kijev je odbio da potpiše prethodni nacrt sporazuma jer su SAD zahtijevale pristup prirodnim resursima u vrijednosti od 500 milijardi dolara, dok je Ukrajina uzvratila da nije dobila ni približno toliko američke pomoći, a da dokument nije sadržavao sigurnosne garancije koje su joj potrebne.
Izvor iz ukrajinske vlade rekao je za Rojters da Kijev čeka povratne informacije iz SAD-a na "konačne izmjene" sporazuma. Prema izvoru, američka strana nije bila voljna da u tekst uključi odredbe o sigurnosnim garancijama.
"Mi ovu temu vidimo kao dio razgovora između predsjednika," rekao je izvor.
Pored političkih previranja, američki zvaničnici su prošle sedmice u Saudijskoj Arabiji započeli direktne pregovore s Rusijom, isključujući Kijev i evropske saveznike, što je označilo dramatičnu promjenu američke politike prema ratu.
Zelenski, koji je pozvao Evropu da formira sopstvenu vojsku dok istovremeno apeluje na Vašington da bude pragmatičan, ugostio je brojne evropske i svjetske lidere na samitu u Kijevu povodom obilježavanja početka najvećeg sukoba u Evropi od Drugog svjetskog rata.
"Ova godina treba da bude godina početka pravog, trajnog mira. Putin nam taj mir neće pokloniti, niti će ga dati u zamjenu za nešto. Moramo ga izboriti snagom, mudrošću i jedinstvom – kroz našu saradnju," rekao je Zelenski.
Među posjetiocima su bili predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen, predsjednik Evropskog savjeta Antonio Kosta, kao i lideri Kanade, Danske, Islanda, Latvije, Litvanije, Finske, Norveške, Španije i Švedske.
Lideri Albanije, Velike Britanije, Hrvatske, Češke, Njemačke, Japana, Moldavije, Holandije, Poljske, Švajcarske i Turske obratili su se putem video-linka. Sjedinjene Američke Države nisu poslale predstavnika.
"U ovoj borbi za opstanak ne radi se samo o sudbini Ukrajine. Radi se o sudbini Evrope," napisala je fon der Lajen na mreži Iks.
Ona je dodala da bi Ukrajina mogla postati članica Evropske unije do 2030. godine ako nastavi reforme istim tempom i kvalitetom.
Evropski lideri su u svojim govorima izrazili podršku Kijevu, ističući potrebu za povećanjem vojne pomoći, dok su neki naglasili hitnost jačanja evropske odbrambene politike.
"Moramo se kao Evropljani prilagoditi i ubrzati… Moja procjena je da imamo svega nekoliko mjeseci da donesemo sve potrebne odluke. U suprotnom, biće prekasno," rekla je danska premijerka Mete Frederiksen na samitu.
Vašington je jasno stavio do znanja da neće slati trupe kao sigurnosnu garanciju Ukrajini u slučaju mirovnog sporazuma, prebacujući teret na evropske sile, koje će teško moći da se nose s tim bez američke podrške.
Evropski zvaničnici su u Kijevu odali počast ukrajinskim vojnicima poginulim u ratu, stojeći u tišini ispred memorijala sastavljenog od zastava na glavnom trgu. Tokom sastanaka oglasile su se sirene za vazdušnu opasnost, ali nije uslijedio raketni napad.
Hiljade ukrajinskih civila su poginule, a više od šest miliona ljudi živi kao izbjeglice u inostranstvu otkako je ruski predsjednik Vladimir Putin naredio invaziju kopnom, morem i vazduhom.
Vojni gubici su ogromni, ali se tačni podaci čuvaju u tajnosti. Zapadne procjene, zasnovane na obavještajnim podacima, variraju, ali većina sugeriše da su na obje strane ubijene ili ranjene stotine hiljada vojnika.
Stanovnici Kijeva govore o prkosu, ali i iscrpljenosti.
"Već 300 godina pokušavaju da nas slome – pokušali su, ali nisu uspjeli," rekla je Jevhenija Bondini, 34.
Ina Zajceva, takođe 34, dodala je: "Ovo je naša država, naša zemlja, naša teritorija. Želimo da rat završi što prije jer više nemamo snage."
Tragedija je pogodila porodice širom Ukrajine, gdje su vojni sprovodi postali uobičajeni prizor u velikim gradovima i udaljenim selima. Ljudi su iscrpljeni od neprospavanih noći zbog neprestanih sirena za vazdušnu opasnost.
Rusija je tokom noći lansirala 185 dronova na Ukrajinu, ali nije izazvala značajnu štetu, saopštila je ukrajinska vojska. Kijev je odgovorio napadom na rusku rafineriju nafte u Rjazanju, nastavljajući kampanju slabljenja ruske energetske infrastrukture.
Ukrajinske trupe suočavaju se s brojčano nadmoćnijim neprijateljem, dok raste neizvjesnost oko buduće američke vojne pomoći. Nije jasno u kojoj mjeri bi evropski saveznici mogli nadoknaditi potencijalni gubitak američke podrške.
Pavlo Klimkin, ukrajinski ministar vanjskih poslova od 2014. do 2019. godine, izjavio je da Zelenski treba da očuva strateške veze s Vašingtonom, dok istovremeno jača odnose s Evropom i traži saveznike u zemljama poput Kine i Indije.
Dodao je da, uprkos Trampovim ispadima, ne smatra da su odnosi s Vašingtonom dostigli kriznu tačku.
"Tornado ne traje vječno – proći će, ali je ključno da ga ni na koji način ne pothranjujemo."
Bonus video:
