Nakon što je povratio Kursk, Putin spremniji za mir

Izbacivanjem ukrajinskih trupa iz Kurske oblasti, Rusija je okončala najveći upad na njenu teritoriju od Drugog svjetskog rata i istovremeno uklonila još jednu prepreku za postizanje mirovnog sporazuma koji je Moskva bila nevoljna da zaključi dok su neprijateljske trupe bile prisutne na njenoj zemlji.

Dan nakon što je Moskva objavila da je operacija u Kursku završena, predsjednik Vladimir Putin proglasio je jednostrani trodnevni prekid vatre povodom 80. godišnjice pobjede Sovjetskog Saveza i njegovih saveznika u Drugom svjetskom ratu.

Dva ruska izvora su za Rojters, pod uslovom da ostanu anonimni, izjavila da za Kremlj nije bilo prihvatljivo da rješava rat dok su ukrajinske trupe bile u Kursku.

Nešto više od dvije godine nakon ruske invazije 2022. godine, Ukrajina je 6. avgusta pokrenula svoj najsmjeliji napad, probivši se kroz rusku granicu u Kursku oblast, uz podršku dronova i teškog zapadnog naoružanja.

Ukrajinske snage su na vrhuncu ofanzive tvrdile da kontrolišu skoro 1.400 kvadratnih kilometara Kurske oblasti, ali je taj napad bio izuzetno skup za Kijev.

Rusija je od tada zauzela oko 2.000 kvadratnih kilometara teritorije u Ukrajini i sada kontroliše dio zemlje gotovo jednak veličini američke savezne države Pensilvanije, navodi Rojters.

Pojedini analitičari smatraju da je zapravo preusmjeravanje ukrajinskih snaga u Kursk omogućilo brzo napredovanje ruskih trupa, pretežno na istoku Ukrajine.

“Suštinski, Ukrajina je zamijenila teritoriju koju najviše cijeni - sopstvenu - za teritoriju koju nije cijenila i koju nije mogla zauvijek da zadrži”, rekao je za britansku agenciju Kristofer Mekalion, saradnik u Defense Priorities organizacije iz Vašingtona.

Ukrajina, koja se već nedjeljama povlači, ali i dalje tvrdi da ima aktivne snage u Kursku, navodi da je upad odvratio Rusiju od ostvarivanja još većih dobitaka u pojedinim djelovima istočnog fronta, jer je Moskva bila primorana da angažuje trupe na drugom mjestu. Kijev je saopštio da su njegovi ciljevi takođe uključivali zaštitu pogranične oblasti Sumi i sticanje teritorije koja bi se u budućim mirovnim pregovorima mogla koristiti za razmjenu.

Ti pregovori, koje podstiče američka “šatl-diplomatija”, sada su u toku, ali bez pregovaračkog aduta na koji je Ukrajina računala.

Ipak, ogromne razlike i dalje postoje i mogle bi da osujete mirovne napore Donalda Trampa. Ako pregovori propadnu, ruske snage će jednostavno nastaviti da se bore, rekao je jedan od izvora.

Generalštab ukrajinske vojske negira da su neprijateljstva u Kurskoj oblasti okončana i saopštio da ukrajinska odbrambena operacija tamo i dalje traje.

Posljednjih nedjelja, Rusija je pojačala napade na Sumi, preko granice od Kurska, saopštili su lokalni zvaničnici. U ruskom raketnom napadu na oblast Sumi 14. aprila je poginulo 35 ljudi. Rusija je saopštila da je gađala okupljanje ukrajinskih vojnika.

Uprkos sumnjama u Ukrajini da li je ofanziva u Kursku bila vrijedna truda, predsjednik Volodimir Zelenski je priznao da su ukrajinske snage sada aktivne u ruskoj Belgorodskoj oblasti, takođe na granici, opisujući to kao napor da se zaštite gradovi na ukrajinskoj strani.

Rusija zauzima djelove teritorije preko granice od Belgoroda u oblasti Harkova. Prema američkim predlozima, Ukrajina bi u okviru mirovnog sporazuma mogla da povrati punu kontrolu nad svojom teritorijom u Harkovu, dok bi Rusija zadržala kontrolu nad nešto manje od petine teritorije Ukrajine.

Bitka za Kursk

Za Kremlj, ukrajinski upad u Kursk - poprište najveće tenkovske bitke u istoriji između sovjetskih snaga i nacističke Njemačke 1943. - predstavljao je sramotu.

Objava pobjede nad ukrajinskim trupama dolazi uoči obilježavanje 80. godišnjice pobjede Sovjetskog Saveza nad nacistima 9. maja. To Putinu omogućava da se pred gostima, uključujući kineskog predsjednika Sija Đinpinga i brazilskog predsjednika Luiza Injasija Lulu da Silvu, pohvali pobjedom.

Uprkos prethodnim upozorenjima da bi napad mogao uslijediti, ruske snage su bile iznenađene ukrajinskim napadom, kazali su ruski izvori za Rojters.

Ruski zvaničnici su u to vrijeme govorili o haosu dok su ruski civili bježali ka istoku, a ruski graničari i vojska pokušavali da se bore protiv malih ukrajinskih jedinica koje su, koristeći zapadno oružje i vozila, brzo napredovale seoskim putevima Kurska.

Evakuisano je najmanje 120.000 ljudi, a vidno iritirani Putin je javno ukorio tadašnjeg guvernera Kurska, Alekseja Smirnova, koji je ranije ovog mjeseca uhapšen pod optužbom za pronevjeru sredstava namijenjenih za odbranu granice. On odbacuje optužbe.

Kada su novinari agencije Rojters prošlog mjeseca posetio Kursk, razmjeri ruske vojne operacije bile su upečatljive: tenkovi, raketni sistemi i hiljade vojnika su bili u pokretu, dok su civili, pod zvucima sirena za vazdušnu opasnost, govorili o strahu od napada dronovima i raketama.

Sjevernokorejske granate i trupe pomogle su Rusiji u borbi za Kursk. Putin je juče lično zahvalio sjevernokorejskom lideru Kimu Džong Unu na pomoći njegovih vojnika.

Ministarstvo odbrane Rusije navodi da su ukrajinske snage u Kursku pretrpjele više od 76.000 poginulih i ranjenih vojnika i da su izgubile više od 412 tenkova. Ukrajina tvrdi da je Rusija tokom operacija imala više od 62.000 mrtvih i ranjenih. Nijedna strana nije objavila zvanične podatke o sopstvenim gubicima.

Ofanziva

Dok su ukrajinske snage u avgustu žurile da prošire svoju teritoriju u Kursku, Rusija je na brzinu slala jedinice u to područje kako bi usporila napredovanje i spriječila ukrajinske trupe da stignu do nuklearne elektrane Kurčatov, koja snabdijeva značajan dio juga Rusije električnom energijom.

U roku od mjesec dana, front se stabilizovao, a Rusija je uspjela da krene u protivnapad.

“Vjerovatno je bilo dosta veoma posramljenih ruskih generala, ali ukrajinski upad je bio potpuno haotičan - jednostavno lud, iskreno rečeno”, rekao je za Rojters Dejvid Dž. Beks, profesor ratovanja u savremenom svijetu na Kraljevskom koledžu u Londonu.

“Rusija ima dugu istoriju uspješne odbrane, ali za razliku od srećnijih zemalja koje se mogu osloniti na geografiju, Rusija obično mora da se brani ljudskim životima i prostranstvom”, dodao je on.

Ruske snage su potom postepeno počele da razbijaju ukrajinsku odbranu, dok je Moskva rasporedila na hiljade dronova sa optičkim vlaknima, koje je znatno teže ometati u odnosu na druge vrste dronova, navode ruski i zapadni izvori.

U roku od tri mjeseca, Rusija je uspjela da prepolovi teritoriju pod ukrajinskom kontrolom, a do 6. februara područje koje je Ukrajina držala palo je na 428 kvadratnih kilometara.

Na treću godišnjicu invazije na Ukrajinu, dok su ruske snage napadale, Putin je iznenada posjetio Kursk u vojnoj uniformi, naredivši najvišem vojnom vrhu da nastavi ofanzivu i sugerišući da Rusija treba da uspostavi tampon-zonu duž ukrajinske granice.

U martu je Ukrajina izgubila više od 300 kvadratnih kilometara teritorije koju je držala u Kursku.

Ruski general Valerij Gerasimov rekao je Putinu u nedjelju da je Rusija očistila Kursk kada su posljednje ukrajinske jedinice izbačene iz sela Gornal, pored granice.

On je naveo da je Ukrajina tokom vrhunca operacije rasporedila 60.000 vojnika u Kursku, čime je oslabila svoje druge snage, i pohvalio sjevernokorejske trupe koje su se, kako je rekao, borile “rame uz rame” sa ruskim saborcima u Kursku.

Gerasimov je takođe rekao Putinu da, u skladu sa njegovim naredbama, ruske snage “nastavljaju” da formiraju tampon-zonu i da su zauzele 90 kvadratnih kilometara teritorije ukrajinske oblasti Sumi.

Ukrajinski zvaničnici su ranije saopštili da su ruske jurišne grupe prisutne u oblasti Sumi.