Jedan od najbogatijih ljudi u Mađarskoj odbacuje optužbe da su mu političke veze pomogle da stekne bogatstvo, u trenutku kada se premijer zemlje Viktor Orban suočava s nezadovoljstvom javnosti zbog korupcije među bliskim saradnicima i pada životnog standarda.
Orbanov zet Ištvan Tiborc dio je mađarske elite koja je sve češće meta opozicije i nezavisnih kritičara zbog svog bogatstva, nakon što je izgradio razgranatu mrežu kompanija u oblastima nekretnina, turizma, logistike i bankarstva.
“Kao biznismen, nisam zainteresovan za politiku”, rekao je Tiborc za “Fajnenšl tajms” u prvom intervjuu za neki međunarodni medij.
“Politika nije zainteresovana za mene... privlači je (moja uloga) zeta premijera”, rekao je, govoreći u restoranu na krovu svog hotela sa pet zvjezdica na obali Dunava u Budimpešti, nasuprot kancelarijama svog tasta u Budimskom dvorcu.
Tiborc, koji se 2013. oženio Orbanovom kćerkom Rahelom, skoro je udvostručio svoje bogatstvo tokom protekle godine na gotovo 500 miliona eura, prema mađarskoj listi bogataša. Tiborc je odbio da otkrije ukupnu vrijednost svoje imovine koja prema drugim procjenama značajno premašuje tu brojku, ali nije negirao da je značajno bogat, te je rekao da se urednik liste “potrudio” da napravi procjenu.
Zbog bogatstva i uticaja Ištvana Tiborca često porede sa Džeredom Kušnerom, zetom Donalda Trampa, čije je korporativno carstvo poraslo nakon što je služio kao visoki savjetnik u Bijeloj kući iako Tiborc nikada nije obavljao političku funkciju.
“Ovo nije greška, već karakteristika oba sistema”, rekao je Peter Kreko, direktor konsultantske kuće “Political Capital” iz Budimpešte. “Orban sve više koristi svoju porodicu u političkim i poslovnim operacijama na isti način na koji to čini Tramp.”
Orbanov zet se suočio s optužbama za politički favoritizam nakon što je istraga Evropske unije 2017. godine otkrila da je njegova firma za uličnu rasvjetu “Elios”, koja mu je donijela prve milione, uz pomoć vlade stvorila tržište za sebe, koristeći desetine precijenjenih tendera koji su bili krojeni po mjeri te firme.
Mađarska vlada koja je željela da oko 40 miliona eura iz fondova EU iskoristi za modernizaciju rasvjete, odlučila je da te projekte, ipak, finansira iz nacionalnog budžeta.
Tiborc je rekao da je istraga EU bila politički motivisana, dok su mađarsko tužilaštvo, na čijem čelu je Orbanov lojalista, i dvije lokalne istrage zaključili da nije bilo kršenja zakona.
Tiborc je prodao svoj udio u kompaniji “Elios” 2015, a potom osnovao konglomerat “BDPST”. Lokalni portal “Valas” objavio je da je “BDPST” tokom protekle decenije primio gotovo milijardu eura kroz kredite i subvencije iz izvora povezanih s Orbanom, što Tiborc negira. On tvrdi da je korišćenje kredita prirodan dio širenja njegovog biznisa i da nijedna njegova firma nije dobila “značajne ugovore iz javnih nabavki” u posljednjih deset godina.
Tiborc je rekao da je nakon iskustva s firmom “Elios”, promijenio strategiju kako bi izbjegao poslovanje s javnim sektorom. “Time što sam postao zet premijera, morao sam da naučim da ne mogu da ulazim u baš svaki posao”, rekao je.
Izbjegavanje poslovanja sa državom razlikovalo bi ga od ostalih velikih igrača u Orbanovoj ekonomiji, u trenutku kada raste nezadovoljstvo bogatstvom elite.
Potrošnja u Mađarskoj prošle godine pala je na najniži nivo među zemljama EU, dok dvije trećine Mađara, prema istraživanju agencije Publicus iz maja, izražava ogorčenje zbog toga što se pripadnici takozvane elite razmeću svojim bogatstvom.
Orban je izjavio da se “ne bavi poslovnim pitanjima”, ali se suočava sa sve većom pažnjom javnosti jer su osobe iz njegovog najbližeg okruženja stekle ogromno bogatstvo tokom njegove vladavine.
Državna revizorska služba u martu je podnijela krivične prijave protiv Centralne banke u vezi s mandatom bivšeg guvernera Đerđa Matolčija, koga je Orban nekada nazivao svojom “desnom rukom”. Revizija je utvrdila da su bliski saradnici Matolčija ostvarili dobit kroz ogromnu poslovnu mrežu koja ga okružuje. Matolči je optužbe nazvao “potpuno neosnovanim”.
Orbanov prijatelj iz djetinjstva i najbogatiji čovjek u Mađarskoj, Lorinc Mesaroš, nedavno je izazvao kritike jer je helikopterom i privatnim avionom otputovao na finale UEFA Lige šampiona, gdje je odsjeo u istom hotelu kao i tim Paris San Žermena. Kada mu je novinar prišao u hotelu, Mesaroš je rekao: “Pa valjda nećemo sad pješke dolaziti, zar ne?”
Luksuzni hoteli Tiborca postali su meta opozicionog lidera Petera Mađara, čija partija TISA ima dvocifrenu prednost u anketama.
“Kad se vozim kroz Budimpeštu i jedno od moje djece me pita, ko je vlasnik tog hotela, ja mu kažem”, rekao je Mađar u jednom intervjuu prošle godine. “Opet pita za sljedeći hotel, ja kažem. Nemoj da pitaš i za treći, svi su u vlasništvu istog čovjeka. A to su samo hoteli, da ne govorim o poslovnim prostorima po Balkanu, upravljačima fondova, bankama... Ne mislim da je to u redu”.
Nezadovoljstvo zbog bogatstva elite dodatno komplikuje situaciju za Orbana, koji prolazi kroz jedan od najtežih perioda u svojih 15 godina premijerskog mandata, dok ekonomija stagnira.
Njegov zet planira da od jeseni živi na relaciji SAD i Mađarska, kada njegova porodica namjerava da se preseli u Ameriku kako bi njegova supruga mogla da studira, rekao je, dodajući da ta odluka nema nikakve veze s predstojećim izborima.
On želi da BDPST postane jedna od vodećih investicionih grupa u Evropi i naglašava otpornost svojih kompanija na političke promjene u Mađarskoj, navodeći kao primjer investicije u Poljskoj, Rumuniji i Srbiji, kao i napore da proširi poslovanje u Sjedinjenim Državama.
“Jesam čovjek koji ima bogatstvo, ali to nije ono što me pokreće”, rekao je. “Samo želim da moji poslovi uspiju.” .
Bonus video:
