Kada je bjeloruski lider Aleksandar Lukašenko 2020. godine upotrijebio punu snagu svog bezbjednosnog aparata da slomi masovne demonstracije, Marija Kolesnikova postala je ikona protestnog pokreta, piše danas agencija Rojters.
Maskirani pripadnici snaga bezbjednosti oteli su je s ulice 7. septembra te godine, ugurali u kombi, odvezli do granice s Ukrajinom i zaprijetili da će je protjerati "živu ili u komadima".
Kako bi osujetila pokušaj deportacije, pocijepala je pasoš na sitne komade. Kasnije, na suđenju, smiješila se i plesala u kavezu u sudnici. Osuđena je na 11 godina zatvora po optužbama koje su uključivale zavjeru radi preuzimanja vlasti, a kasnije je stavljena i na spisak "lica uključenih u terorističke aktivnosti".
Kolesnikova i još 122 osobe danas su oslobođene nakon pregovora između Lukašenka i Džona Kola, specijalnog izaslanika američkog predsjednika Donalda Trampa, saopštila je Ambasada Sjedinjenih Američkih Država (SAD) u Viljnusu, glavnom gradu Litivanije.
NE PROPUSTITE
Flautistkinja koja je postala političarka
Kolesnikova, koja sada ima 43 godine, bila je flautistkinja i provela je 12 godina živeći u Njemačkoj prije nego što je, kako je sama rekla, na neočekivan i malo vjerovatan način ušla u politiku.
Bila je jedna od tri žene – sve političke početnice – koje su udružile snage kako bi predvodile kampanju protiv Lukašenka na predsjedničkim izborima 2020. godine, nakon što je istaknutijim muškim kandidatima onemogućeno da se kandiduju.
Druge dvije bile su Svetlana Tihanovska i Veronika Cepkalo, koje su istupile umjesto svojih poznatijih muževa. Kolesnikova je prethodno radila u kampanji Viktora Babarika, bankara koji je završio u zatvoru. Žene su se dogovorile da se ujedine iza Tihanovske kao zajedničke kandidatkinje.
Fotografija na kojoj su sve tri – Tihanovska sa stisnutom pesnicom, Kolesnikova koja rukama pravi znak srca i Cepkalo koja pokazuje znak "V" za pobjedu – brzo se proširila. Uoči glasanja okupljale su desetine hiljada ljudi, zatekavši vlasti nespremne.
U svom prvom političkom govoru nakon Babarikovog hapšenja, Kolesnikova je djelovala nesigurno i gubila se u tekstu. Međutim, brzo je stekla samopouzdanje i postala vatrena govornica. Tokom kampanje rekla je Rojtersu da je ponekad nosila tamne naočare kako bi sakrila suze kada bi je preplavila podrška građana.
Lukašenko je proglasio pobjedu na izborima, ali je Tihanovska optužila vlasti da su pokrale glasanje i ukrale pobjedu od nje. Zapadne vlade podržale su te tvrdnje, a Evropska unija i Sjedinjene Američke Države (SAD) saopštile su da ne priznaju Lukašenka kao legitimnog lidera Bjelorusije.
Izbili su masovni prodemokratski protesti, a hiljade ljudi su uhapšene. Tihanovska, Cepkalo i drugi opozicioni lideri otišli su u egzil, ali je Kolesnikova odlučila da ostane.
Nakon njenog hapšenja, demonstranti su izašli na ulice skandirajući njeno ime i držeći transparente, od kojih su neki nosili natpis "Viva Maria".
"Bjeloruski policajci, koji uveče sjede pored vatre, plaše jedni druge pričama o Mariji Kolesnikovoj", glasila je jedna šala koja je kružila, aludirajući na njen prkos.
Kolesnikova je tokom većeg dijela pet godina i tri mjeseca provedenih u zatvoru bila u potpunoj izolaciji, bez kontakta s porodicom ili advokatima. Godine 2022. operisana je zbog čira na želucu i peritonitisa.
Prema informacijama do kojih su njena porodica i pristalice došli preko izvora iz zatvora, duge periode provodila je sama u maloj, smrdljivoj ćeliji, u kojoj je toalet bila rupa u podu. Rečeno im je i da su pisma upućena njoj zatvorski čuvari cijepali pred njenim očima.
Njena sestra Tatjana Homič rekla je za Rojters 2024. godine da su uslovi u kojima je Kolesnikova držana predstavljali mučenje i da je porodica strahovala za njen život. Navela je da je njena sestra drastično izgubila na težini jer zbog čira nije mogla da podnese većinu zatvorske hrane.
U novembru te godine Kolesnikova je dobila dozvolu za kratku posjetu oca, a objavljene su i fotografije koje su je, kako se činilo, prikazivale u zatvorskoj bolnici.
Bonus video:
