Prije 70 godina, u berlinskom, elitnom naselju na jezeru Van, sastalo se 15 visokih Hitlerovih funkcionera. Na dnevnom redu bilo je pitanje Jevreja uvijeno u birokratske i eufemističke formulacije pune cinizma.
U javnosti se i danas ta konferencija spominje kao susret na kojem je donijeta odluka o sistematskom ubijanju Jevreja do njihovog konačnog istrebljenja.
Sa dvosatne konferencije postoji samo zapisnik koji je na 15 stranica napisao Adolf Ajhman koji je u tadašnjoj njemačkoj policiji bio zadužen za pitanja Jevreja, piše "Dojče Vele".
Ajhman piše o Jevrejima koji bi eventualno mogli da izbjegnu progon, nazivajući ih "ostatkom" koji je "očigledno najotporniji dio" i koji mora da se "primjereno obradi"
Mihael Vild, profesor njemačke istorije 20. vijeka na berlinskom univerzitetu „Humbolt“ kaže:
"Konferencija je dugo važila za konferenciju na kojoj je donijeta odluka o sistematskom ubijanju Jevreja. Međutim, ako se uzme u obzir koliko je stotina hiljada sovjetskih Jevreja ubijeno prije održavanja konferencije, onda takvo mišljenje nije tačno".
Nacionalsocijalističko rukovodstvo uvijek je navodilo da je cilj istrebljivanje Jevreja i za to je izabralo nekoliko različitih koncepata: Jevreji su deportovani u logore, prisiljavani na iseljavanje, oduzimano im je državljanstvo, saterivani su u geta ili ubijani.
Banalnost neviđenog zla
U zapisniku za koji se govorilo da je „američki falsifikat“ nigdje nije navedeno da se otvoreno govorilo o ubistvu Jevreja. Umjesto toga su navedene uvijene, birokratske formulacije koje su često zvučale cinično.
Samo jedna rečenica iz zapisnika dovoljno svjedoči šta je nacistima bio cilj. Ajhman piše o Jevrejima koji bi eventualno mogli da izbjegnu progon, nazivajući ih "ostatkom" koji je "očigledno najotporniji dio" i koji mora da se "primjereno obradi". Jer to bi "prema prirodnom odabiru, ako ostane u životu, mogla da bude klica novog jevrejstva".
U prevodu to znači: planirano ubijanje Jevreja u gasnim komorama u Aušvicu, Treblinki i ostalim koncentracionim logorima.
Adolf Ajhman je nakon konferencije na jezeru Van izjavio:
"Ovdje se nije došlo samo do zadovoljavajućeg usaglašavanja svih učesnika nego se, sasvim neočekivao, došlo i do odlučujućeg napretka u pravcu konačnog rješenja jevrejskog problema“.
Sam Ajhman je 1960. godine u Izraelu rekao da pisani protokol ne odgovara tekstu deklaracije usvojene na konferenciji. Na nagovor šefa ozloglašenog Ureda za bezbjednost Rajnharda Hajdriha zapisnik je morao da bude više puta korigovan i prepisan.
Bonus video:
