U jednom zabačenom dijelu Kine, dan u Osnovnoj i srednjoj školi demokratije počinje trčanjem u cik zore, pjevanjem nekoliko revolucionarnih pjesama, a onda slijedi aktivnost koja je odavno zaboravljena u drugim školama: recitovanjem citata iz „Crvene knjižice“ Mao Cedunga.
Iako Komunistička partija koju je Mao predvodio njega smatra liderom Komunističke revolucije, njegova radikalna politika i učenja su mahom napuštena nakon njegove smrti 1976. u korist protržišnog pristupa koji je Kinu iz nazadne zemlje preobratio u drugu najveću ekonomiju u svijetu.
Međutim, Sia Cuhai, nekadašnji poljoprivrednik koji je postao nastavnik, sa naočarima debelih stakala, izbačenim zubima i širokim osmijehom, smatra da nema značajnijih učenja od onih koja je Mao podario svijetu.
„Obrazovanje ne služi samo za učenje praktičnih vještina, već, što je mnogo važnije, služi za izgradnju karaktera, za stvaranje dobrih ljudi“, kaže Sia, koji je ovu školu osnovao 1996. „Od svoje osnove, misao Mao Cedunga usmjerena je na ispravnost, dobrotu i veličinu... Misao Mao Cedunga se u stvarnosti odnosi na komunikaciju sa ljudima i njihovo oslobađanje od materijalnih želja kako bi bili slobodni i prirodni ljudi. Ovo je najveća obrazovna poenta predsjednika Maoa.“
Iako bi ovo mogla biti uzvišena misao, njenu poruku danas ignoriše većina u Kini i to treba da se promijeni, napomenuo je, ponovivši stav šačice ljevičara koji redovno citiraju Maoa kada kritikuju materijalizam i nejednakost koji su se povećali otkako su krajem 1970-ih počele tržišne reforme.
Njegova škola ima oko 20 učenika. Mnogi od njih su siromašni, pa su ih roditelji smjestili u Siaovu školu u nedostatku boljih varijanti. Škola se 2005. mogla pohvaliti sa 600 učenika, ali Sia kaže da je izašla iz mode u današnjoj Kini koja je u usponu.
Važno je napomenuti i da učenici pohađaju časove matematike, engleskog, kineskog i drugih osnovnih predmeta u ovoj školi smještenoj u ruralnoj centralnoj provinciji Henan. Međutim, Sia poseban značaj pridaje Maovim učenjima. Školu većinski finansira vlada.
Portreti Maoa postavljeni su na ulazu škole i u učionicama. Studenti napamet uče Maove aforizme, a Sia pokušava da im utuvi u glavu poruku da je ispravno vrijedno raditi i „služiti narodu“. U školi se drže patke, kokoške, koze i uzgaja se povrće u bašti. Rad na farmi je dobar da bi se podučavala Maova posvećenost vrijednom radu, smatra Sia.
„Crvena knjižica“ je džepno izdanje Maovih citata koja je prvi put objavljena za vojsku 1960-ih, ali je postala obavezna literatura tokom Kulturne revolucije 1966-1976. Za većinu u Kini danas ona predstavlja kuriozitet iz prošlih vremena i uglavnom se može vidjeti u prodavnicama suvnira. U školi demokratije ove knjige su istrošene od česte upotrebe.
„I istočna kultura, i misao Mao Cedunga propovijedaju štednju“, kazao je Sia Rojtersu. „Štednja je dobra za narod... Samo ideja Mao Cedunga može spasiti svijet.“
A šta je sa kritičarima koji kažu da je nakon 1949. Mao vodio zemlju iz jedne katastrofe u drugu?
Istoričari smatraju da je cijelih 30 miliona ljudi umrlo od gladi tokom perioda 1958-1961, takozvanog Velikog koraka naprijed koji predstavlja loše zamišljen pokušaj industrijalizacije zemlje nenormalnom brzinom. Henan je u tom periodu bio jedna od najgore pogođenih provincija.
Nakon pet godina, zemlja je upala u deceniju haosa, unutrašnjih borbi i stagnacije tokom Kulturne revolucije.
Zvaničnim podacima uljepšani su detalji oba perioda, ali se priznaje da je Mao pravio velike greške.
„Teško je izbjeći greške u ovoj ogromnoj zemlji, a može se reći i da su one neizbježne. Predsjednik Mao zapravo je napravio najmanje grešaka“, ocijenio je Sia. „Problemi su nastali zato što su ljudi pogrešno tumačili Maova učenja.“
Mao je i dalje osjetljiva tema u zemlji sa rastućom nejednakošću. Iako je o školi pisao najmanje jedan list koji finansira država, lokalni zvaničnici bili su nervozni kada je u posjetu došao strani novinar.
Kada su u posjeti školi bili Rojtersovi novinari, pojavilo se nekoliko muškaraca koji su se predstavili kao Siaovi prijatelji. Pokušali su da spriječe, a onda da nadgledaju i skrate intervju sa Siom. Pratili su novinare nakon posjete, najvjerovatnije da bi se uvjerili da odlaze.
Sto dvadeset godina od Maovog rođenja je 26. decembra i Komunistička partija će nesumnjivo pomno pratiti reakciju javnosti. Lider Komunističke partije Si Đinping reafirmisao je Maov značaj.
Sa svoje strane, Sia ima jednostavnu viziju najprikladnijeg načina da se proslavi rođendan Velikog Kormilara.
„Najbolji način da ga se sjetimo je da preduzmemo stvarne poteze koji služe narodu“, kazao je. „Mi ne osjećamo nostalgiju prema predsjedniku Maou u smislu povratka u vrijeme borbe, nasilja i haosa. Mi želimo da se vratimo u vrijeme kada je nebo bilo plavo, voda čista i kada su ljudi živjeli jedni s drugima u harmoniji.“
Prevod: Danka Vraneš Redžić
Galerija
Bonus video:
