Predsjednik SAD Džo Bajden (Joe Biden) upoznat je sa rezultatima istrage američke obavještajne zajednice o porijeklu virusa koji ipak izgleda neće riješiti pitanja da li je bolest od koje je umrlo više od četiri miliona ljudi širom svijeta posljedica slučajne laboratorijske nesreće ili se pojavila prirodno prelaskom sa životinja na ljude, pišu svjetski mediji.
Poteškoće u utvđivanju porijekla
Istraga američkih obavještajnih agencija o porijeklu novog koronavirusa ostala je bez zaključka oko toga da li je virus procurio iz kineske laboratorije ili je sa životinja prešao na ljude, napisao je Tajms (Times) ukazujući na saopštenje Bijele kuće od 24. avgusta da je predsjednik Bajden primio povjerljivi izvještaj o tromjesečnoj reviziji na kojoj su radile desetine analitičara i obavještajnih zvaničnika.
Bajden je krajem maja zatražio od američkih obavještajnih službi da mu u roku od 90 dana podnesu novi izvještaj nakon istrage suprostavljenih teorija tri agencije: dvije koje su naginjale hipotezi da je uzrok pojave virusa u ljudskom kontaktu sa zaraženom životinjom dok je treća bila sklona scenariju "laboratorijske nesreće" .
Američki obavještajci navodno nisu mogli da dođu do zaključka zbog, kako naglašava londonski list, nedostatka transparentnosti i nedovoljne saradnje kineskih vlasti koje su ranije demantovale teoriju da je virus pobjegao iz laboratorije Instituta za virusologiju u Vuhanu u centralnoj Kini.
Nedostatak zaključaka u istrazi američkih obavještajnih agencija koje su ispitivale podatke prikupljene s Instituta u Vuhanu naglašava poteškoće u utvrđivanju porijekla novog koronavirusa, napisao je Njujork tajms (The New York Times) dodajući da je Bajdenov nalog bio dodatna šansa da agencije ispitaju podatke koji ranije nisu bili u potpunosti iskorišteni.
U međuvremenu, mnogi sadašnji i bivši zvaničnici više puta su upozoravali da bi pronalaženje preciznog porijekla pandemije prije trebao biti posao za naučnike nego za špijune.
Ipak, dodaje Nujork tajms, agencije su pod vodstvom direktorice Nacionalne obavještajne službe Avril D. Hejns (Haines), pojačale saradnju s naučnicima, nadajući se da će bolje razumjeti trenutnu pandemiju, ali i moguće buduće pandemije.
Izvještaj američkih obavještajnih agencija, koji je u utorak dostavljen Bajdenu, za sada ostaje povjerljiv, a zvaničnici nisu željeli da razgovaraju o njegovim zaključcima. Očekuje se da će Bijela kuća objaviti verziju izvještaja u narednim danima, nakon što s određenih dijelova budu skinute oznake tajnosti.
Pod velom tajne
Kako istraga američkih špijunskih agencija o porijeklu smrtonosne pandemije u Kini vjerovatno neće pružiti jasne odgovore, postoji mogućnost da će izvještaj preporučiti dodatne istrage koje uključuju nove zahtjeve prema Kini, što bi moglo pojačati postojeće tenzije s Pekingom, ističe agencija Rojters (Reuters) pozivajući se na izjave neimenovanih zvaničnika.
Prema podacima Rojtersa, COVID-19 je ubio 4,6 miliona ljudi širom svijeta, ali njegovo tačno porijeklo i dalje je obavijeno velom tajne. Prvi poznati slučajevi pojavili su se u Vuhanu u decembru 2019., a američke agencije su nedugo nakon toga počele istraživati porijeklo – snažno favorizujući objašnjenje da virus potiče iz prirode.
Uprkos martovskom izvještaju tima stručnjaka na čelu sa Svjetskom zdravstvenom organizacijom (SZO) da je virus vjerovatno prenijet sa slijepih miševa na ljude preko druge životinje, oni koji su upoznati s izvještajima američke obavještajne zajednice kažu da posljednjih mjeseci nije bilo mnogo potvrda da se virus široko i prirodno proširio među divljim životinjama.
Kina je odbila da američkim istraživačima pruži vrstu pristupa laboratoriji u Vuhanu i tamošnjim zvaničnicima za koje SAD smatraju da bi definitivno bilo potrebno da pokušaju da utvrde porijeklo virusa.
Generalni direktor SZO Tedros Adanom Gebrejesus (Adhanom Ghebreyesus) rekao je da organizacija nije isključila nijednu hipotezu te da namjerava pokrenuti novu grupu radi daljnjeg ispitivanja porijekla virusa koji uzrokuje COVID-19.
Pitanja bez odgovora
Mnogi naučnici upoznati s raspravom o porijeklu novog koronavirusa sumnjali su da će 90-dnevna istraga riješiti pitanje porijekla virusa, dok su neki rekli da bi istraga mogla da nalaže godine rada, navodi Vašington post (The Washington Post).
Teorija da je virus možda pobjegao iz laboratorije naglo je privukla interesovanje ovog proljeća nakon što je 18 naučnika u maju napisalo pismo časopisu Sajens (Science) navodeći da treba istražiti sva moguća porijekla, uključujući i laboratorijski incident.
Mnogi naučnici su ukazivali da virusi imaju dugu istoriju prelaska sa životinja na ljude. Postoji mnogo vjerovatnih scenarija u kojima se to moglo dogoditi, uključujući mogućnost da se virus širi s divljih i domaćih životinja koje se prodaju na pijacama, naročito jer su mnogi rani slučajevi u Vuhanu bili skoncentrisani oko pijace morskih plodova gdje su kasnije otkriveni tragovi virusa.
Stručnjaci za evoluciju virusnog genoma takođe su ustanovili da novi koronavirus gotovo sigurno nije napravljen kao biološko oružje jer ima nekoliko prirodnih osobina koje se vide u mnogim drugim koronavirusima. Ali su čak i naučnici koji zastupaju prirodno porijeklo rekli da bez konačnih dokaza o prenošenju sa životinje na čovjeka nije moguće isključiti mogućnost da je laboratorijski udes doveo do pandemije.
Mnoga pitanja ostaju bez odgovora, ističe Vašington post. Životinja koja je nosila ovaj virus prije nego što je zarazila ljude nije identifikovana, navodi list i dodaje da je taj proces trajao godinama u prethodnim istragama pojave bolesti. Ni zagovornici izlaska virusa iz laboratorije nisu našli nikakve direktne dokaze da je SARS-CoV-2 bio u laboratoriji u Vuhanu prije pandemije, iako laboratorija nije objavila svoje dokumente koje su tražili naučnici i vlade širom svijeta.
Nepopustljivost Kine
Nova procjena o porijeklu novog koronavirusa ističe težak izazov Bajdenove administracije da iz Pekinga izvuče više informacija koje bi bacile svjetlo na početak globalne pandemije, piše Volstrit džurnal (The Wall Street Journal).
Izvještaj takođe podvlači značaj da se Kina podstakne da podijeli laboratorijske dokumente, genomske uzorke i druge podatke koji bi mogli dodatno osvijetliti porijeklo virusa, rekli su sadašnji i bivši zvaničnici.
Kina je odbacila zahtjeve SAD i drugih zemalja da dostavi te informacije, postavljajući Bajdenovoj administraciji istu dilemu s kojom se i Trampova administracija (Donald Trump) suočavala skoro godinu dana – kako ubijediti Peking da sarađuje.
Opsežni napori da se od Kine traži više informacija završili su neuspjehom i birokratskim sukobima u Stejt departmentu oko toga da li da se sastavi demarš koji bi postavio pitanje da li su njena laboratorijska istraživanja o koronavirusu u sukobu s Konvencijom o biološkom oružju, pošto su pojedini zvaničnici mislili da Institut u Vuhanu možda nije samo mjesto gdje je došlo do izlaska virusa, već i da su u njemu sprovođena vojna istraživanja zabranjena paktom iz 1972. o biooružju.
Pošto nema konačnih odgovora, ističe Volstrit džurnal, američki zvaničnici sugerisali su da bi Bajden mogao da iskoristi novi obavještajni izvještaj za postavljanje novih pitanja Pekingu, dok mnogi američki kongresmeni takođe insistiraju na tome i traže komisiju kakva je osnovana za ispitivanje terorističkih napada 11. septembra 2001.
Bonus video:
