Predsjednik Sjedinjenih Država Donald Tramp voli demonstracije vojne sile. Ove sedmice prikazuje dva potpuno različita oblika te sile.
Na jednoj obali, hiljade pripadnika vojske pristižu kako bi štitili savezne zgrade i agente, suočeni sa civilima koji protestuju protiv predsjednikove imigracione politike. Na drugoj, priprema se parada kojom će se proslaviti američka vojna moć, povodom rođendana američke vojske - i Trampa.
Scene u Los Anđelesu i Vašingtonu naglašavaju kako Tramp jasnije i urgentnije koristi svoju ulogu vrhovnog komandanta nego što je to činio tokom prvog mandata, odajući sliku snažnog vojnog vođe kakve je oduvijek poštovao, bilo da su saveznici ili protivnici.
Tramp već dugo vidi vojsku i svoje komandovanje njome kao simbol sopstvene moći, čak izražavajući osjećaj vlasništva nad njom. Tokom prvog mandata nazivao je Džona Kelija i Džejmsa Matisa, penzionisane generale marinaca sa četiri zvjezdice koji su služili u njegovom kabinetu, “mojim generalima”. Trampovi saveznici tvrde da je vrijeme samo ojačalo taj osjećaj i uklonilo svaku zadršku, omogućivši mu da još više proširi svoju ulogu vrhovnog komandanta, bilo da vojsku prikazuje u paradi ili koristi za suzbijanje protesta.
“Kada imate pauzu od četiri godine van funkcije, zaista imate priliku da razmislite o tome kako biste obavljali posao drugačije i mislim da se to sada vidi na bezbroj načina”, rekao je Šon Spajser, koji je bio sekretar za štampu tokom Trampovog prvog mandata. “Mnogo je sigurniji u svojoj ulozi zapovjednika.” Spajser je dodao: “On zaista voli da bude vrhovni komandant.”
Posljednjih dana, Tramp je mobilisao hiljade pripadnika Nacionalne garde Kalifornije i rasporedio stotine marinaca, uprkos protivljenju demokratskog guvernera Gevina Njusoma, kako bi u Los Anđelesu suzbio proteste protiv njegove politike deportacije. To se dešava dok se priprema da u subotu nadgleda sasvim drugačiji prikaz sile: vojnu paradu prepunu američkog patriotizma, o kakvoj je dugo sanjao, povodom 250. rođendana američke vojske.
Planirano je učešće više od 100 vojnih vozila i hiljada vojnika, pri čemu će tenkovi “M1A2 Abrams” prolaziti avenijom Konstitušn ispred Bijele kuće, dok će helikopteri “Black Hawk”, “Apache” i “Chinook”, kao i avioni iz Drugog svjetskog rata i iz doba Vijetnamskog rata kružiti nebom.
Prema podacima američke vojske, cijena parade mogla bi se kretati između 25 i 50 miliona dolara, što bi je učinilo najskupljom vojnom paradom u novijoj istoriji.
Tramp je želio da organizuje vojnu paradu u Vašingtonu još od 2017, kada je prisustvovao paradi povodom Dana Bastilje zajedno sa francuskim predsjednikom Emanuelom Makronom. Tada su vojnici marširali Jelisejskim poljima, dok su borbeni avioni letjeli iznad njih ostavljajući za sobom tragove crvenog, bijelog i plavog dima. Tramp je tu paradu kasnije nazvao “jednom od najvećih koje sam ikada vidio”, ali su ga njegovi savjetnici odgovorili od organizovanja sličnog događaja.
Tramp je, takođe, hvalio vojne parade zemalja koje se smatraju protivnicima SAD. Tokom državne posjete Kini 2017, vojnu paradu nazvao je “veličanstvenom”, a nakon što je Sjeverna Koreja 2018. ublažila svoju paradu, navodno izostavivši nuklearno oružje, pohvalio je tu zemlju rekavši da je to “velika i veoma pozitivna poruka”.
Mark Šort, koji je tokom Trampovog prvog mandata bio direktor za zakonodavna pitanja i šef kabineta potpredsjednika Majka Pensa, rekao je da je podudarnost vojne parade u Vašingtonu i protesta u Los Anđelesu slučajna, ali je priznao da ta dva događaja predstavljaju oštar kontrast.
“On je oduvijek želio vojnu paradu tokom prvog mandata”, rekao je Šort. “Nema sumnje da postoje stvari za koje u ovom drugom pokušaju smatra da ih je naučio iz prvog mandata i sada želi da ih sprovede kako je zamišljao”.
Jedan bivši Trampov zvaničnik, koji je želio da ostane anoniman, nazvao je i odgovor administracije na proteste u Los Anđelesu i vojnu paradu “holističkim pristupom nacionalnoj bezbjednosti, koristeći sve elemente državne moći po potrebi”.
“Ova administracija razumije da su građanski nemiri i društvena kohezija sastavni dio naše ukupne bezbjednosti”, rekao je taj zvaničnik. “Ne možete biti bezbjedna i prosperitetna zemlja kada izgrednici mašu stranim zastavama i divljaju po velikim gradovima.”
Portparolka Bijele kuće Ana Keli izjavila je da je “Amerika ponovo poštovana” otkako je Tramp vrhovni komandant. “Zahvaljujući liderstvu ovog predsjednika, naša domovina je bezbjedna, broj prijava za vojsku raste, naši borci imaju prioritet, a američka vojska dobija veličanstvenu proslavu koju zaslužuje za 250 godina časti, hrabrosti i žrtvovanja”, rekla je Keli.
Trampov odgovor na nemire u Los Anđelesu pružio mu je priliku da ostvari nešto što nije uspio tokom prvog mandata. Njegova odluka da mobilizuje prvi kontingent trupa svega 24 sata nakon početka protesta, bez podrške guvernera Njusoma, u suprotnosti je sa njegovim odgovorom na proteste nakon ubistva Džordža Flojda 2020. godine, kada je umjesto toga čekao da guverneri sami pošalju svoje jedinice Nacionalne garde.
Prikazi vojne sile takođe odražavaju još jednu ključnu temu njegovog drugog mandata, njegovu želju da podredi američke institucije svojoj volji, od elitnih univerziteta i kulturnih centara do savezne birokratije i same vojske. U nedavnom obraćanju diplomcima Vojne akademije Vest Point, predsjednik se pohvalio ukidanjem politika raznolikosti, jednakosti i inkluzije u vojsci i istakao da je “ponovo izgradio vojsku”.
“Tokom drugog mandata, mislim da je zaista postao ono što ja zovem unilateralistom. Želi da radi stvari koje može da sprovede sam, tako da ga niko ne može zaustaviti”, rekao je Tevi Troj, bivši zvaničnik Bijele kuće u administraciji predsjednika Džordža Buša, a danas predsjednički istoričar.
Međutim, Troj je istakao da, iako Tramp voli demonstracije vojne moći i spreman je da koristi vojne resurse unutar zemlje kako bi suzbio građanske nemire, obezbijedio granicu ili pomogao u deportacijama, mnogo je obazriviji kada je riječ o slanju vojnika u velike ratne sukobe u inostranstvu.
U nekim aspektima, Tramp je bio zahtjevniji prema vojsci u prvih pet mjeseci svog drugog mandata nego tokom cijelog prvog, rasporedivši 10.000 aktivnih i pripadnika Nacionalne garde na južnu granicu, koristeći desetine vojnih transportnih aviona za prevoz migranata širom svijeta, i šaljući hiljade vojnika u Los Anđeles.
Vojne parade su uobičajena pojava za mnoge grane oružanih snaga. Marinci gotovo svake sedmice tokom ljeta organizuju manju paradu u svojim kasarnama u Vašingtonu, blizu Kapitola, dok mornarica organizuje “nedjelju flote” tokom koje brodovi pristaju u gradske luke.
Ali te parade ne organizuje predsjednik lično. Razmjera i simbolika današnje parade, kao i Trampova raspoređivanja američkih trupa na sopstvenom tlu, podijelili su tradicionalno apolitičnu birokratiju Pentagona duž stranačkih linija, rekao je jedan zvaničnik iz Ministarstva odbrane. Pristalice Trampa u Pentagonu brane događaj kao proslavu rođendana američke vojske, dok ga protivnici Trampa porede sa vojnim paradama u Sjevernoj Koreji.
“Američka vojska je oduvijek bila njegov način da pokaže snagu”, rekao je jedan bivši zvaničnik odbrane povodom nedavnih događaja. “On voli da prijeti svijetu njenom moći. A sada prijeti i domaćim neprijateljima, što uključuje svakoga koga on predstavi kao liberala ili demokrate, i svakoga ko govori protiv njega”.
Prevod: N. B.
Bonus video:
