U Crnoj Gori su registrovane ukupno 5.163 nevladine organizacije (NVO), a prema riječima izvršnog direktora Alfa Centra Aleksandra Dedovića, broj NVO, ali i političkih partija je nesrazmjeran broju stanovnika u državi. Prema podacima Ministarstva javne uprave, u registar NVO je prošle godine upisano 330 organizacija, a u ovoj godini 254. Dedović je agenciji MINA, na pitanje kakav je položaj organizacija civilnog društva u Crnoj Gori, rekao „upravo onakav kakav zaslužuju“. „Ako imamo u vidu da u Crnoj Gori, na postojeći broj stanovnika ima oko pet hiljada registrovanih NVO, udruženja i fondacija neko bi mogao sa pravom komentarisati da smo razvijeno, demokratsko civilno društvo“, kazao je Dedović. On je ukazao da su različiti motivi formiranja tih udruženja, različite oblasti i ciljevi djelovanja, i da su u većini slučajeva upitna iskrena motivisanost za ostvarenje pozitivnih promjena u zajednici, što bi, kako je naveo, po definiciji i trebalo da bude uloga nevladinih organizacija. „U Crnoj Gori je najveći broj »one man ili one women show« nevladinih organizacija, zatim onih koji su u partijskim ili rodbinskim vezama sa pojedincima u izvršnoj vlasti ili licima bliskim budžetima sa različitih adresa“, naveo je Dedović. Kako je rekao, mnoge od njih koriste bez naknade poslovne prostore koji su u vlasništvu države ili opštine, odnosno građana, a neke primaju i uredne mjesečne nadoknade iz istih izvora. „Položaj ovih i sličnih NVO je udoban. Kao i ostalim oblastima društvenih odnosa, i NVO se udružuju, razdružuju, međusobno obračunavaju uglavnom ostvarujući ili štiteći svoje interese“, kazao je Dedović. Međutim, smatra on, NVO, koje zaista svoje vrijeme i energiju ulažu u pozitivne promjene u društvu, a pri tom vremenom ostvaruju i konkretne rezultate, su u nepovoljnom položaju. „Ovdje prije svega imam na umu kolege koje jasno, glasno i argumentovano ukazuju na anomalije u sistemu vršenja izvršne ili zakonodavne vlasti, lokalnih samouprava ilii zloupotrebe od strane pojedinaca iz navedenih institucija“, rekao je Dedović dodajući da rad i angažovanje u NVO podrazumija velike izazove i teškoće i da je to stvar ličnog izbora. On smatra da je nevladinom sektoru omogućeno da imaju adekvatne uslove da sprovode svoju veoma važnu ulogu u pitanjima društvenog razvoja. Dedović je dodao da očekuje da se građani, shodno važećoj legislativi, udružuju i osnivaju organizacije da bi u svojoj sredini ublažili ili riješili neki problem, realizovali neki postavljeni i opštedruštveni cilj, ostvarli pozitivnu promjenu. „Pretpostavljam da su prije toga dobro analizirali i proučili sve dostupne informacije, okruženje, saveznike, oponente, konkurente, snage, prijetnje i mogućnosti. I da su shvatili da niko nije dužan da im obezbijedi sredstva za održavanje, plate, opremu, kancelarije i troškove aktivnosti. Pravilo je da svaka NVO za sebe smatra da je oblast kojom se bavi od najvećeg značaja i da oni na prvom mjestu zavrijedjuju pažnju i finansijsku podršku“, naveo je Dedović. On je kazao da je u procesu uspostavljanja saradnje između političkih i nepolitičkih aktera napravljen pomak i da je Crna Gora mala zajednica u kojoj je lako prepoznati i vrednovati bilo čiji rad. „Vremenom se izgradio i zakonski okvir koji je 'istisnuo' veliki broj onih NVO koji su visili na šalterima državnih, skupštinskih i opštinskih kasa, bez bilo kakve obaveze da odgovorno opravdaju dobijena sredstva. Operativni prostor za nagradjivana zaslužnih glasača i aktivista se smanjio, što zbog zakonskih propisa, što zbog straha davalaca da ne budu otkriveni i prozvani“, rekao je Dedović. Kako je dodao, i građani su vremenom postali obaviješteni i upoznati sa funkcijom i ulogom NVO u društvu, pa im shodno autoritetu pružaju ili uskraćuju podršku. Na pitanje kakva je saradnja sa političkim partijama i da li može da donese konkretne rezultate, Dedović je rekao da je i broj političkih partija malo nesrazmjeran broju stanovnika ili glasača u Crnoj Gori, ali da veoma dobro sarađuju jer je, smatra on, njihova uloga u ovoj fazi demokratizacije Crne Gore veoma važna i velika Alfa Centru. „Saradnja svakako može donijeti konkretne rezultate pogotovu imajuči u vidu da su predstavnici zakonodavne vlasti isključivo članovi političkih partija i da u Skupštini usvajaju veoma važne odluke koji određuju budućnost Crne Gore“, rekao je Dedović. Konstruktivna i korektivna uloga NVO je, dodaje izvršni direktor Alfa Centra, od velikog značaja i u većini razvijenih zemalja se i poštuje. „Znajući situaciju u Crnoj Gori, mislim da će taj momenat biti razumljiv i prihvaćen za 15' 20 godina. Za sada je sve deklarativno, našminkano i prilagođeno izvještajima koji se šalju u EU. Mislim da je na nama iz sektora da se izborimo za svoj položaj i autoritet u zajednici“, rekao je Dedović. Prema njegovim riječima, najgore za dobro napretka društva je kad se podudare lični interesi pojedinaca iz pojedinih NVO i pojedinaca iz drugih političkih struktura ili institucija. Na pitanje kako je zadovoljan saradnjom sa lokalnom samoupravom, kada je riječ o finansiranju projekata ali i drugim pitanjima, Dedović je istakao da je saradnja sa opštinom Nikšić u stalnom usponu, i da je poslednjih pet godina vidljiv pomak. On je rekao da vrijeme nekontrolisanog trošenja novca iz opštinske polako ističe. Dedović je ukazao da je budžetom za ovu godinu planirano 30 hiljada eura za podršku realizaciji projekata NVO u opštini i da je lokalna samouprava prihvatila aranžman sa UNDP i učešće u projektu »RELOAD« sa obavezom da izdvoji samo trećinu iz opštinske kase. „Prije dva mjeseca sve je stopirano, izglednih rokova za realizaciju nema, pa će biti interesantno pratiti i ovo“, naveo je Dedović. On smatra da je uzaludno izdvajati više novca iz budžeta za projekte i ostale aktivnosti organizacija nevladinog sektora kada se on raspodjeljuje netransparentno i kada nema strogog monitoringa trošenja. Kako je dodao Dedović, svi zaboravljaju činjenicu da to nijesu 'vladine' ili 'državne pare', već novac koji su, plačajući svoje obaveze, građani izdvojili i čiji je cilj, kroz realizaciju projekata NVO, da popravi kvalitet njihovih života u raznim oblastima. „Veća i konkretnija finansijska podrška bi bila dobrodošla, a ne bi bilo nekorisno ni kada bi se doedukovali i odgovorni u državnim institucijama, otvoreno i iskreno komunicirali i saradjivali sa NVO na uspostavljanju demokratskih principa i gradjenju boljeg društva u Crnoj Gori“, zaključio je Dedović.
Bonus video:
