Povodom Međunarodnog dana borbe protiv fašizma, antisemitizma i ksenofobije Opštinska organizacija udruženja boraca NOR-a i antifašista Nikšić organizovala je predavanje za učenike trećeg razreda nikšićke Gimnazije "Stojan Cerović".
Nakon pozdravne riječi Slobodana Bata Mirjačića, predsjednika ove organizacije, Sait Šabotić je održao predavanje o događajima koji su prethodili "kristalnoj noći", velikom pogromu Jevreja širom Njemačke, koji se dogodio u noći 9. novembra 1938.godine.
Šabotić je kazalo da ubrzo nakon što je 1933.godine na vlast u Njemačkoj došla Nacionalsocijalistička njemačka radnička partija krenuli su sa ostvarivanjem jednog od njihovih najvažnijih programskih ciljeva - iskorijeniti svaki uticaj Jevreja u njemačkoj politici, ekonomiji i kulturi.
"U Njemačkoj je 1933. živjelo oko pola miliona Jevreja. Antijevrejska kampanja pokrenuta je preko radija i novina, a u svim školama i na fakultetima uvedeno je pseudonaučno ‘učenje o rasama’, kao obavezan predmet", kazao je Šabotić.
Pored niza donesenih antijevrejskih propisa usvojeni su i zakoni o građanima Carstva i zaštiti njemačke krvi i njemačke časti u septembru 1935. godine, kada Jevreji gube njemačko državljanstvo.
"Više nijesu smjeli obavljati nikakvu javnu službu, što naročito pogađa. Ni njihova djeca nijesu mogla pohađati javne škole, a Jevrejima je bio zabranjem i boravak na javnim mjestima. Pomenuti zakoni su kasnije primijenjeni u svim pripojenim zemljama i okupiranim područjima. Pod njemačkim pritiskom i Italija je 1938. godine uvela antijevrejsko zakonodavstvo", istakao je Šabotić.
Sve je to dovelo da veliki broj Jevreja emigrira kako iz Njemačke, do 300 hiljada, tako i iz zemalja istočne Evrope koje je Njemačka okupirala, sa izuzetkom Čehoslovačke. Na inicijativu predsjednika SAD- a Franklina Ruzvelta 1938. godine održana je u Švajcarskoj Međunarodna konferencija o izbjeglicama koja nije dala rezultate jer nijedna zemlja nije otvorila svoja vrata jevrejskim izbjeglicama.
"Centralni događaj koji je skrenuo pažnju javnosti na položaj Jevreja i ono što im se događa na tlu Njemačke, bila je ‘kristalna noć’ ili ‘noć progona’. Ime ovog događaja je kontroverzno. Mnogi smatraju da je naziv došao od polomljenih izloga jevrejskih prodavnica, dok drugi smatraju da je namjera ovog događaja bila da cinično propagira nasilje kao nešto metaforički ‘Sjajno i blistavo’ za tadašnju Njemačku”, kazao je Šabotić.
Podsjetio je da je neposredan povod za "Kristalnu noć" bilo ubistvo sekretara njemačke ambasade u Parizu Ernsta von Rata, koga je ubio Heršel Grinspan, čiju su porodicu njemačke vlasti deportovale sa još 15.000 poljskih Jevreja.
"Uzimajući ovaj događaj za povod obračuna sa Jevrejima ‘noć progona’ je bila uvertira za tragediju jevrejskog naroda i njegovo uništenje. U toj noći nastupilo je neobuzdano nasilje njemačkih nacista, koje je bilo podržano od svih struktura nacističkih vlasti, ali i od njemačkih građana koji nijesu učinili ništa da se progon ne dogodi. Tom prilkom zapaljene su 1.574 sinagoge, potpuno je razoreno više od sedam hiljada jevrejskih preduzeća, 29 velikih trgovina, kao i brojni jevrejski domovi, bolnice, škole i druge institucije", istakao je Šabotić.
Prema zvaničnim podacima u "Kristalnoj noći" ubijena je 91 osoba jevrejskog porijekla, dok je oko 30.000 Jevreja odvedeno u koncentracione logore.
Bonus video:
