Okosnica vizije razvoja Parka prirode “Komovi” je razvoj lokalnih zajednica, zasnovan na održivom iskorištavanju prirodnih resursa, prvenstveno kroz održivu poljoprivredu, turizam i šumarstvo.
To je predviđeno nacrtom Plana upravljanja, koji je u Kolašinu na javnoj raspravi do 11. novembra.
Tim dokumentom Park prirode je zamišljen kao zaštićeno područje prirode, uvršteno u mrežu zaštićenih područja regiona i Evrope.
U budućnosti na tom prostoru trebalo bi da se “vodi računa o očuvanju, izučavanju i unapređenju biodiverziteta i njegovom prezentovanju posjetiocima“.
Takođe, i da se izgradi sva potrebna infrastruktura i uspostavi održiva gradnja.
“Valorizacijom prirodnih ljepota, prirodnih resursa, tradicije i kulturnog nasljeđa, Park doprinosi ekonomskom razvoju lokalnog stanovništva i grada Kolašina. Organski proizvodi sa područja parka su brendirani, posjeduju oznaku geografskog porijekla i kao takvi se prodaju posjetiocima. Park je prepoznatljiva turistička destinacija u kojoj se razvijaju sve vrste planinskog, eko, etno, lovnog i zdravstvenog turizma“, dio je vizije razvoja Parka priode.
Međutim, nacrtom Plana upravljanja opisano je i sadašnje stanje, koje je daleko od željenog. Veliki problem su, kako piše u dokumentu, napuštanje, sela, katuna i tradicionalnog načina korišćenja prirodnih resursa.
“Demografska slika je veoma loša sa tendencijom daljeg pogoršavanja. Opstanak domaćinstava u Parku prirode je od izuzetne važnosti očuvanje kulturno-istorijske baštine i razvoja turističke ponude... Smanjenjem baze lokalnog stanovništva koje se bavi poljoprivredom i stočarstvom smanjuje se broj autohtonih rasa životinja i sorti“, piše u nacrtu Plana.
Na području Parka sada, kako se navodi u dokumentu, ne postoji organizovano upravljanje otpadom niti otpadnim vodama. Otpadne vode se “netretirane ispuštaju u zemljište, bilo direktno, bilo preko septičkih jama“. Različiti oblici korištenja prostora tog regiona uslovili su i određene oblike ugrožavanja prirodnih i kulturnih vrijednosti.
“Nekontrolisana sječa šume od strane koncesionara i fizičkih lica. Dodatni problem u ovom pogledu predstavlja region Vučjeg potoka, gdje se zbog neobilježene državne granice prema Albaniji dešava zloupotreba šumskih resursa na prekograničnom nivou“.
Prepoznat je i problem neplanske i nelegalne gradnje, a učestalo je i “nepoštovanje principa održive gradnje, tradicionalne arhitekture...“. Autori dokumenta uočili su prekomjerno branje šumskih plodova i bilja, “što dovodi do nestanka lokalnih populacija“.
Navode i da se lovi na nedozvoljen način i van sezone.
U Planu piše i da će upravljači Parka prirode zauzeti aktivnu ulogu u rješavanju problema nastalog oko izgradnje malih hidroelektrana (mHE) na vodotocima Crnja, Ljubaštica i Crni potok.
“Vlada Crne Gore je 2008. godine dala koncesiju po kombinovanom DBOT aranžmanu za istraživanje vodotoka Crnja i tehnoekonomsko korišćenje vodnog potencijala za proizvodnju električne energije u mHE. Izgradnja je intenzivno započela 2020. godine izazivajući proteste mještana. Park prirode i njegova tijela zauzeće aktivnu ulogu u rješavanju nastalog pitanja u skladu sa činjenicom da je park prirode proglašen 2019. godine“.
Predlažu osnivanje novog preduzeća za upravljanje
Ukupna površina Park prirode “Komovi” na teritoriji opštine Kolašin iznosi 6.160 hektara i obuhvata Jabuku, Mateševo, Sungu i Bare Kraljske. Park prirode čini još prostor koji pripada Podgorici i Anadrijevici. Kako piše u nacrtu Plana, kolašinskim prostorom sada upravlja Sekretarijat za zaštitu životne sredine. Predloženo je da bude osnovano novo preduzeće ili agencija. “Jedan od modela je i objedinjavanje lovačkih društava na predmetnom području. Oni bi uz administrativni kadar i zaštitare upravljali predmetnim područjem kao i budućim zaštićenim područjima“.
DOO “Park prirode Andrijevica“ upravlja dijelom Parka koji pripada toj opštini. U glavnom gradu taj posao za njihovu teritoriju obavlja “Agencija za upravljanje zaštićenim područjima“.
Istraživanja diverziteta nesistematično sprovođena
Veći dio naučnih istraživanja o flori i fauni u Crnoj Gori sproveden je u periodu nakon Drugog svjetskog rata, piše u nacrtu. Dosadašnja istraživanja biološkog diverziteta, kako tvrde, nijesu sprovođena na sistematičan način, pa po tome nije izuzetak ni prostor Parka prirode “Komovi”.
Zbog toga je jedan od specifičnih ciljeva Plana “istraživanja upravljača u saradnji sa relevantnim institucijama koja bi tokom niza godina trebala doprinijeti unapređenju naučnog znanja o vrijednostima Parka prirode“. U tom dokumentu podsjećaju i da se granice Parka prirode djelimično poklapaju sa prethodno zaštićenim područjima EMERALD lokacija Komovi i program “Čovjek i biosfera” UNESCO-a.
Područje Komova oko planinskih vrhova i katuna svrstano je u EMERALD listu zaštićenih područja prirode, koji će poslužiti za formiranje NATURA 2000 staništa u Crnoj Gori.
Bonus video:
