Rad policijske službe u Kolašinu počinje oslobođenjem i ulaskom crnogorske vojske u Kolašin 22. septembra 1878, a za prve ljude žandarmerije varoši birani su najugledniji ljudi, koji su često obavljali po nekoliko funkcija istovremeno.
Prema arhivskoj građi iz tog vremena jasno je da se velika pažnja posvećivala i prilikom izbora “običnih“ žandarma, a osim besprekorne biografije, vodilo se računa i da su pismeni i ne strariji od 40 godina.
Odlukom knjaza Nikole 1879. godine prvi put je uspostavljena Uprava za unutrašnja djela, na čijem čelu je bio Mašo Vrbica, istaknuti crnogorski ratnik i vojvoda i prvi ministar unutrašnjih poslova.
Prema podacima iz knjige u pripremi “Kolašin u doba knjaževine i kraljevine Crne Gore“, autora Branislava Jeknića, nakon toga u Kolašin je premješteno Okružno načelstvo iz Manastira Morače. Osnovan je sud i policija i postavljeni su kapetani.
“Za šefa žandarmerije u Kolašinu postavljen je Miro Radovanov Redžić... Nakon 1886. godine i iseljavanja muslimana iz Polja, u periodu do 1898. godine gotovo da nema podataka o tome ko su bili perjanici, kao i opštinski i sudski panduri. Poslove šefa žandarmerije uglavnom su obavljali varoški kapetani. U dokumentima se pominju Špiro Milošev Vujisić i Malin Gavrilov Radović“, piše u materijalima za Jeknićevu knjigu.
U jednom dokumentu iz 1898. godine Špiro navodi: “Pošto vršim dvije dužnosti: upravu varoši i financiju, a pošto se ovđen kupi veliki narod iz svih krajeva i često se dešavaju neredi, a džandara na raspoloženju nemam ni jednoga, nego za svaki nered moram ja doć i vršiti i kao sudija i džandar. To Vas sa ovim najpokornije molim da bi ste mi izvoljeli dati, koliko bi ste vi viđeli da je potrebito, džandara, jer su potrebiti za svaki slučaj”.
Nemili događaji koji su obilježili kraj 19. i početak 20. vijeka, objašnjava Jeknić, u Kolašinu su bila ubistva oficira Milije Matova Selića (1898) i okružnog kapetana Milovana Dragišinog Medenice (1900). Pogibije Milije, koji je bio Rovčanin, i Milovana, koji je bio Moračanin, umalo nijesu doveli i do većih posljedica i sukoba između dva bratstva i plemena.
“Crnogorska vlada da bi smirila situaciju među bratstvima uspostavila je red i nesmetano funkcionisanje vlasti u Kolašinu, imenovala je za oblasnog upravitelja brigadira Jova Martinovića. Nezadovoljan načinom rada i izborom žandara u lokalnoj policiji u dopisu ministru on, između ostalog, kaže da dosadašnji način održavanja reda i sigurnosti ne odgovara današnjim potrebama varoši, te je nužno naći više čuvara, a sa boljom uredbom“, objašnjava Jeknić
Martinović je napisao i da “dosadašnja policija sastavljena je po volji pojedinih članova Opštine i nikako ne odgovara današnjim potrebama i da bi trebalo policiju iznova urediti“.
Nakon donošenja policijskog pravilnika u Kolašinu se kao šefovi žandarmerije pominju Mijat Redžić, Milan Vešović, Andrija Radović i Mihailo Vlahović, i dva vršioca dužnostu u vrijeme 1914/1915. godine Radivoje Raković i Gavrilo Sekulić.
Redžić je obavljao više značajnih funkcija od 1901. do 1915. godine - bio je plemenski kapetan u dvije kapetanije, Rečinskoj i Kolašinskoj, a i predsjednik Opštine varoši Kolašin u dva navrata, u trajanju od gotovo šest godina.
Uporedo je obavljao i dužnost šefa oblasne policije i pograničnog komesara, a kratko vrijeme i dužnost sekretara Oblasne uprave.
Vešović je za šefa žandarmerije imenovan decembra 1908.
“U Crnu Goru je došao po pozivu kao iskusni kadar. Radio je kao komesar policije u Skoplju od 1. januara 1901. godine, a potom u Sjenici i Prizrenu. Podnio je molbu za prijem u crnogorsko podaništvo 1908. godine u kojoj navodi da je turski podanik, koji je u vilajetu kosovskom bio turski komesar policije... Bio je odličan poznavalac turskog jezika tako da je za pogranične vlasti u više navrata prevodio pisma na srpski jezik. Odlikovan je zlatnom medaljom za revnost 1910. godine. Iste godine u ‘aferi Dimbović - Vešović’ je i smijenjen“, priča Jeknić.
Vešovića je na mjestu šefa oblasne žandarmerije naslijedio Andrija Tomov Radović iz Donje Morače. Školovao se u Srbiji, a u Crnu Goru se vratio 1906. godine. Imenovan je za plemenskog kapetana u Donjoj Morači, a za prvog čovjeka kolašinske žandarmerije u martu 1911. godine. Nekoliko mjeseci kasnije podnio je ostavku, a na njegovo mjesto imenovan je Mihailo Bećov Vlahović. Bio je komandir Babljačke čete 1909. godine. Oficir crnogorske vojske, hrabar ratnik i komandant regrutskog bataljona, učesnik u balkanskim i Prvom svjetskom ratu.
Polovina žandara govorila bar jedan strani jezik
Donošenjem Policijskog pravilnika za Knjaževinu Crnu Goru, precizno su bili propisani uslovi za prijem žandara. Za žandarme su primani dobrovoljci, a prijavljeni kandidati su morali biti: crnogorski podanici, pismeni, da su odslužili propisani vojni rok, da nijesu mlađi od 20 niti stariji od 40 godina.
Kandidat je morao biti dobrog vladanja (što ima osvjedočiti uvjerenjem vlasti) i da je umno i fizički potpuno razvijen (što ima osvjedočiti ljekarskim uvjerenjem).
Zanimljivo je da je od šest žandara, tada izabranih u Kolašinu, tvrdi Jeknić, polovina govorila bar jedan strani jeziki, za to vrijeme bili su prilično obrazovani.
Bonus video:
