Crna Gora može napraviti sistem po uzoru na svjetske lidere i imati digitalizovane procese i servise koje će građani i privreda znati da koriste, poručila je ministarka javne uprave, digitalnog društva i medija, Tamara Srzentić.
Ona je u intervjuu agenciji Mina-business kazala da je Ministarstvo javne uprave kreiralo osnove procesa digitalizacije i da bi, ukoliko nastavi tim putem, Crna Gora mogla da napravi sistem po uzoru na svjestke lidere.
Srzentić je rekla da Crna Gora posljednjih godina nije ulagala u digitalizaciju, a kako je to sektor koji se jako brzo razvija, to je bio pristup koji se odrazio na zastarjelu infrastrukturu i zakonske osnove koje su limitirale razvoj.
“Svjesni da proces digitalizacije nema alternativu, počeli smo da kreiramo osnove procesa, tako što smo ih programirali na razvoj. Nakon godinu i po ulaganja znanja i najboljih iskustava možemo reći da će naša država, ukoliko nastavi tim putem, u narednom periodu napraviti sistem po uzoru na lidere u digitalnoj transformaciji poput Estonije, Slovenije i drugih zemalja”, saopštila je Srzentić.
To znači da se, kako je objasnila, moralo raditi na unapređenju i stvaranju stabilne i sigurne digitalne infrastrukture, a brojnim strateškim dokumentima osmišljen je i trasiran put da proces digitalizacije bude pažljivo sproveden, transparentan, uz poštovanje principa participativnosti i inkluzivnosti.
“Pripremili smo novi Zakon o elektronskom dokumentu, kreirali Strategiju digitalne transformacije i sajber bezbjednosti i time obezbjedili sve preduslove i inicijative potrebne za agilan i proaktivan razvoj digitalne Crne Gore”, kazala je Srzentić.
Ona je podsjetila da je usvojen Program digitalnih nomada, kao i da će njihov boravak u Crnoj Gori, pogotovo regulisanje njihovog statusa, doprinijeti misiji javne uprave da zemlju približi e-svijetu i da kao takva bude uticajnija u digitalnoj eri.
Srzentić je navela i da za Crnu Goru, kao turističku destinaciju, digitalni nomadi nose veliki promotivni potencijal i u velikoj mjeri utiču na cjelokupni međunarodni imidž države.
Ona je dodala da je znatno povećan stepen i nivo sajber bezbjednosti kroz brojne aktivnosti Savjeta za sajber bezbjednost, a osnaženi su i kapaciteti i formalizovano osnivanje Agencije za sajber bezbjednost. Digitalizovane su i određene usluge koje su naišle na veliko interesovanje građana, ali i privatnog sektora, poput eStudent servisa, covid platforme i digitalnog EU covid sertifikata, efaktura projekta, novog web portala Vlade, rađenog po potrebama građana sa visokim nivoom pristupačnosti.
“Nedavno smo u saradnji sa Ministarstvom unutrašnjih poslova realizovali kampanju za promociju elektronske lične karte, čijom upotrebom građani mogu koristiti određene usluge, među kojima i promjenu adrese prebivališta, podnošenja zahtjeva za izdavanje uvjerenja o državljanstvu i prebivalištu i izvoda iz registra rođenih”, objasnila je Srzentić.
Ona očekuje da će usvajanje novog zakona o elektronskom dokumentu u Skupštini dodatno unaprijediti normativni okvir i doprinijeti ubrzanju digitalne transformacije, afirmaciji korišćenja elektronskog dokumenta, digitalnog potpisa, elektronskog pečata u javnoj upravi i privredi, ali i donijeti uštede zbog smanjenja korišćenja papirnih dokumenata.
“Ostvarili smo izuzetnu saradnju sa biznis i ICT zajednicom i međunarodnim partnerima, što su takođe ključne komponente ispunjenja digitalnih ambicija, na putu unapređenja javnih usluga i korisničkog iskustva, osnaživanja digitalnih vještina cjelokupnog društva i smanjenja digitalnog jaza”, kazala je Srzentić.
Ona je navela da je na portalu e-uprave trenutno dostupno 55 elektronskih usluga namijenjenih građanima, a 34 privrednom sektoru.
“U prethodnom periodu građani su najviše koristili usluge zdravstvenog i obrazovnog sistema, kao i usluge za lične dokumente, dok na portalu e-uprave, pored već tradicionalnog Programa stručnog osposobljavanja i studentskih kredita, kao i usluge za podnošenje zahtjeva o polaganju stručnog ispita za rad u državnim organima, najviše koriste uslugu podnošenja zahtjeva za izvod iz kaznene evidencije”, saopštila je Srzentić.
Ministarstvo javne uprave je, prema njenim riječima, razvilo funkcionalnost online plaćanja administrativnih taksi i naknada, tako da će građani u narednim sedmicama imati mogućnost da online plate administrativnu taksu na portalu e-uprave za dvije usluge u nadležnosti Ministarstva pravde, ljudskih i manjinskih prava, odnosno zahtjeve za dostavljanje podataka iz kaznene evidencije i iz prekršajne evidencije za građane.
“Prilikom plaćanja administrativne takse elektronskim putem, provizija se isplaćuje iz budžeta Crne Gore. Nadamo se da ćemo ovu funkcionalnost proširiti i replicirati na ostale usluge, za šta vjerujemo da ćemo imati veliku podršku i drugih organa javne uprave, koji su vlasnici elektronskih usluga, a koje podrazumijevaju naplatu administrativnih taksi i naknada”, poručila je Srzentić.
Ona je navela da se trenutno aktivno radi na implementaciji određenih usluga u saradnji sa ministarstvima prosvjete, nauke, kulture i sporta, pravde, ljudskih i manjinskih prava, unutrašnjih poslova i zdravlja, Fondom za zdravstveno osiguranje, Kliničkim centrom i Glavnim gradom.
“Naime, u fazi implementacije je registracija rođenja i smrti, što će omogućiti Kliničkom centru da automatski vrši upis rođenih i umrlih prema Ministarstvu unutrašnjih poslova. Lokalne samouprave će moći da pristupe implementiranom sistemu i koriste taj servis kako bi i oni imali informaciju o prijavi rođenja, a sa krajnjim ciljem da roditelji ne donose potvrde fizički”, objasnila je Srzentić.
Ona je dodala da su elektronska prijava sklapanja braka i online plaćanje poreza na imovinu za Glavni grad elektronske usluge koje se očekuju u skorije vrijeme i koje će moći da se koriste sa novom elektronskom ličnom kartom. Aplikativno rješenje koje bude napravljeno za Glavni grad, u kasnijim fazama će se koristiti i za druge crnogorske opštine.
Srzentić je najavila da se u ovoj godini mogu očekivati e-usluge iz oblasti registracije NVO, zapošljavanja u javnoj administraciji, obrazovanja, ePoslovanja koje će unaprijediti proces javnih nabavki, kao i ličnih dokumenata.
Kada je riječ o digitalizaciji, ona je saopštila da je najveći izazov sa kojim su se suočili bila nedovoljno dobro razvijena infrastruktura, normativni okvir koji ne promoviše u potpunosti korišćenje digitalnog potpisa, elektronskog pečata i smanjenje korišćenja papira, ali i nepostojanje jedinstvenih digitalnih standarda na nivou Crne Gore za razvoj e-servisa.
“Uspješna digitalizacija javne uprave iziskuje stručne kadrovske kapacitete, korišćenje agilnih praksi, iterativnog pristupa razvoju politika i usluga na bazi potreba građana i privrede, potpunu elektronsku razmjenu podataka između državnih organa, ali i razvijene digitalne vještine cjelokupnog društva. Brojne analize, u saradnji sa crnogorskim i međunardonim ekspertima, pokazale su da imamo veliki nedostatak IT kadra i nedovoljno razvijene digitalne vještine građanki i građana“, kazala je Srzentić
Ona je dodala da se na rješavanju tog izazova mora paralelno, u kontinuitetu raditi kroz brojne programe saradnje sa akademskim i privatnim sektorom, Digitalnom akademijom, ali i u saradnji sa međunarodnim organizacijama u ovoj oblasti.
Srzentić je ocijenila da Crna Gora ne može biti konkuretna u 21. vijeku, ni na jednom nivou, ako ne bude imala digitalizovane procese i servise, i građane i privredu koji će znati da ih koriste.
“Kako bismo to postigli potrebna je bliska saradnja svih aktera u društvu, i javnog, privatnog, akademskog i civilnog sektora, rad na još većoj interoperabilnosti i uvezanosti državnih organa, smanjenje digitalnog jaza i jačanje digitalnih vještina cjelokupnog stanovništa i efikasno upravljanje digitalnom transformacijom u cijeloj zemlji”, rekla je Srzentić.
Ona smatra da treba koristiti prednost Crne Gore kao teritorijalno male države, što olakšava uvođenje najboljih agilnih i digitalnih praksi znatno brže. Crna Gora može na primjeru sličnih država uvidjeti kako je digitalizacija moguća i kako se u istoj može i relativno brzo ostvariti napredak, što znači uštedu vremena i novca za građane, otvoreniju i odgovorniju upravu, lakše kreiranje i sprovođenje inovacija.
“Naš cilj je da građanima i privredi pružimo digitalne usluge dostupne 24 sata, ali i osnažimo, edukujemo javne službenike i omogućimo im moderan način rada. Zato i u peridu pred nama moramo nastaviti ono što smo počeli i ulagati u proces digitalizacije, kako bismo opravdali podignuta očekivanja građana i građanki i kako bi im što više vladinih usluga bilo dostupno online”, zaključila je Srzentić.
Bonus video:
