Crnogorske opštine, u najvećem broju slučajeva, sve aktivnosti u promociji i realizaciji turističkih aktivnosti na svojim teritorijama povjerile su lokalnim turističkim organizacijama, čiji je osnovač opština. Sa izuzetkom pojedinih primorskih opština, lako je zaključiti da su sredstva koje lokalne uprave ulažu u turizam kao izvor prihoda nedovoljna i nisu u srazmjeri sa potencijalima koje ima većina opština.
Takođe, najveći dio novca koji je usmjeren za turizam, odlazi na tri stavke: promotivne kampanje, organizaciju manifestacija i plate zaposlenima u turističkim organizacijama.
Tivat: Za turizam 63 eura po glavi stanovnika
Turistička organizacija Tivat ove godine ima planirani budžet od 720.000 eura, što je nešto više od devet odsto nego 2022. Najveći dio prihoda TOT čine prihodi od naplate boravišne takse koji su planirani u iznosu od 495.000 eura, prihodi od turističke takse predviđeni su na iznos od 170.000 eura, dok se 40.000 eura odnosi na prihod od tzv. članskog doprinosa.
Iako se suma od 720.000 eura, u koju su uključena i izdvajanja za zaposlene i materijalni troškovi rada TOT, može smatrati ulaganjem u turističku promociju grada jer je to i osnovna funkcija i zadatak TOT, direktno rashodi u 2023. za realizaciju projekata i aktivnosti iznosiće 305.500 eura.
Od toga je za organizaciju različitih manifestacija predviđeno 160.500 eura, za sprovođenje različitih oblika promotovnih kampanja 90.500 eura, štampanje propagandnog materijala 11.000, podsticanje diverzifikacije i inovacije turističkog proizvoda 27.500, a za “jačanje kapaciteta turističke privrede i kreiranje kvalitetne osnove za planiranje aktivnosti” predviđen je iznos od 16.000 eura. TOT će ove godine za finansiranje projekata valorizacije lokalne kulturne baštine potrošiti 49.500 eura.
”Promotivne kampanje u iznosu od 89.500 eura povećane su za pet odsto u odnosu na prethodni finansijski plan, s tim što je iznos za učešće na sajmovima i prezentacijama umanjen za dva odsto, a povećan je iznos za realizaciju studijskih putovanja medija i turoperatora za 55 procenata. Jačanje kapaciteta turističke privrede i kreiranje kvalitetne osnove za planiranje aktivnosti planirana je u iznosu od 20.000 eura, tj. 17 odsto više u odnosu na prethodnu godinu. Povećanje je planirano u dijelu organizacije događaja Tivat Tourism Think Tank u cilju kreiranje događaja koji će biti mjesto okupljanja profesionalaca u turizmu iz zemlje, regiona i sa međunarodnog tržišta”, navodi se u obrazloženju rashodovnog dijela finansijskog plana TOT za 2023.
Sama Opština će ove godine, ne računajući izdvajanja za medijske usluge i promotivne aktivnosti od 50.000 eura (za četvrtinu više nego lani), za direktnu podršku kulturnim i manifestacijama koje za cilj imaju promociju turističke ponude i animiranje posjetilaca koji dolaze u Tivat, uložiti 150.000 eura, što je tri odsto više nego lani.
Imajući u vidu izdvajanja Opštine i budžet za rad lokalne turističke organizacije, prozilazi da će Tivat ove godine za promociju turističke ponude potrošiti ukupno 920.000 eura. Računajući sa orijentacinim podatkom da ta opština ima 14.500 žitelja, proizilazi da će ulaganja u turističku promociju ove destinacije sa lokalnog nivoa, iznositi 63,44 eura po glavi stanovnika.
Nikšić da ne bude samo usputna stanica
Građani Nikšića izdvojiće ove godine 1,5 eura po glavi stanovnika za lokalnu turističku organizaciju (TO). Pošto je za ovu godinu planiran budžet u iznosu od 26,8 miliona eura, 110 hiljada za TO predstavlja 0,41 odsto od budžeta.
Međutim, pored novca iz budžeta Turistička organizacija računa i na sredstva od raznih projekata kako bi na što bolji i kvalitetniji način promovisala turističku ponudu grada pod Trebjesom i stvorila uslove da turistima Nikšić ne bude više usputna stanica na putu za sjever ili primorje, već namjerna destinacija gdje bi se zadržali nekoliko dana. Jedna od tih aktivnosti jesu i promotivni filmovi, kao i putopisni serijal “Nikšić bez granica”. Ovogodišnja sredstva namijenjena TO su veća za 40 hiljada u odnosu na prošlu godinu.
Opština Plužine je i ove, kao i godinu ranije, za Park prirode “Piva” opredijelila 120 hiljada eura, što je, računajući broj stanovnika sa popisa iz 2011. godine (3.286 stanovnika), 36,5 eura po glavi stanovnika. I oni takođe računaju na dodatna projektna sredstva, a broj projekata koje sami, ili u partnerstvu sa organizajima iz zemlje i regiona realizuju, iz godine u godinu je veći. Ovogodišnje izdvajanje za PP “Piva”, koji je osnivanjem preuzeo i ulogu turističke organizacije, je 1,37 odsto od ukupnog budžeta (8,714 miliona).
Budva: Više novca nego budžet pojedinih opština
Za promociju Budve ove godine biće utrošeno više od tri miliona eura i to direktno iz kase Turističke organizacije opštine Budva koja je projektovala da joj je ovogodišnji budžet čak 3.738.000 eura. Najbogatija lokalna turistička organizacija u Crnoj Gori, čiji godišnji finansijski plan premašuje budžete gro crnogorskih opština na sjeveru zemlje, većinu novca obezbjeđuje upravo preko naplate boravišne takse - 2,6 miliona, 580 hiljada od turističke takse i 258 hiljada eura od članskog doprinosa.
Kako bi što bolje pozicionirala Budvu i privukla što veći broj gostiju Turistička organizacija i ove godine planira organizaciju brojnih manifestacija, za šta će utrošiti 1.190.000 eura. Manifestacije su upravo Budvu pozicionirale kao lidera u regionu, što je jedna od glavnih njenih promotivnih aduta na turističkom tržištu, i ujedno je čini konkurentnom u odnosu na ostale destinacije.
Tako za karneval koji će ove godine biti održan za prvomajske praznike i najaviti ljetnju turističku sezonu predviđeno je 120 hiljada eura, ceremonija otvaranja sezone, manifestacija koja je od prošle godine uvedena kao nova predviđa budžet od čak 200 hiljada eura budvanski festival igre koštaće 180 hiljada eura, obilježavanje Dana državnosti ujedno i dana turističke organizacije predviđa budžet od 30 hiljada eura, za Petrovačku noć koja se tradicionalno održava na kraju ljeta u ovom primorskom mjestu opredijeljeno je 20 hiljada eura, Dan širuna koji prve sedmice oktobra zatvara sezonu koštaće 15 hiljada eura, a TO i ove godine za organizaciju prestižnog muzičkog festivala Sea dance izdvaja stotinu hiljada eura.
U svome budžetu TO Budva kao jasnu stavku ima promociju i marketing turističke destinacija i ona iznosi 948 hiljada eura. Od te sume 85 hiljada eura opredijeljeno je na sajamske ativnosti u regionu i Evropi, na kojima će se Budva predstaviti, na online oglašavanje biće utrošeno 60 hiljada eura, outdoor oglašavanje 50 hiljada eura, dok za influencer marketing, angažovanje travel- food influensera predviđeno je 70 hiljada eura. To Budva i ove godine planira da organizuje studijske posjete inostranih novinara i turističkih agenata, za šta je predvidjela 40 hiljada eura, dok je za promociju na vodećim svjetskim turističkim platformama opredijeljeno 50 hiljada eura. Dio novca će biti utrošen i na produkciju promotivnog materijala, od čega najviše novca, 100.000 eura odlazi na promotivni video i audio materijal, deset hiljada eura na izradu vizuelnog identiteta, 25 hiljada na nove brošure, a 15 hiljada eura na mape Budve raznih formata…
TO opredijelila je ove godine i 994 hiljada eura za podsticanje diversifikacije i inovaciju proizvoda i unapređenje kvaliteta turističkog proizvoda i uslova boravka turista kroz efikasno upravljanje destinacijom.
Kroz ovu stavka u budžetu TO Budve predvidjela je između ostalog da stotinu hiljada eura utroši na projekta “Budva-Boka Evropska prijestonica kulture 2028”, 264 hiljade eura biće potrošeno na valorizaciju kulturne baštine, 80 hiljada eura kao podsticaj razvoju ruralnog turizma, 80 hiljada eura za uređenje urbanih džepova, parkova, parkinga i drugih javnih površina…
Opština Ulcinj planirala je da ove godine u razvoj i promociju turističkog proizvoda grada izdvoji oko 85 hiljada eura. Sekretarijat za kulturu sport i mlade, za manifestacije Dan opštine, doček Nove 2024, Dane dijaspore i Maratona predvidio je iznose od 25.000, 20.000, 10.000 i pet hiljada eura - ukupno 60 hiljada eura.
Sekretarijat za privredu ekonomski razvoj za podršku i razvoj preduzetništva i turizma planira da utroši 25 hiljada eura. Sekretar za budžet i finansije Arian Murati, međutim, smatra da te cifre ne predstavljaju realna ulaganja Opštine u razvoj i promociju turizma.
”Gotovo cijeli kapitalni budžet naslonjen je na razvoj i promociju turizma. Recimo, tamponiranje i asfaltiranje ulica, održavanje čistoće ili regulacija kanalizacione mreže i vodosnabdijevanja grada i izgradnja ostale infrastrukture, u direktnoj vezi su sa razvojem turizma i njegovom promocijom, samo što se u budžetu vode pod drugim stavkama. Jasno je da su svi kapitalni projekti usko povezani sa razvojem naše turističke privrede”, kazao je Murati.
Paralelno sa Opštinom, u promociju turizma iz svog budžeta, ulaže i lokalna Turistička organizacija.
”TO Ulcinj je za 2023, na osnovu Programa rada planirala budžet u iznosu od 42.500 eura za promotivne nastupe na turističkim sajmovima, a za Road show prezentacije iznos od 30.000,00 eura”, rečeno je Vijestima u TO.
Opština Bijelo Polje izdvaja za Turističku organizaciju 120.000 eura. To je jedino izdvajanje iz Opštine što se tiče turističkih promocija. Što se tiče valorizacije Đalovića pećine ona se finansira iz državnog budžeta.
Kolašin: Za turizam svega 150.000 eura
Za turističku promociju Kolašina, iz budžeta lokalne TO lani je izdvojeno samo 15.000 eura. Svjesni su, kažu, da je to izuzetno nizak iznos, ako se uporedi sa budžetima koje imaju, recimo, TO u primorskim gradovima.
”Taj novac smo potrošili na štampanje promotivnog materijala, izradu promotivnih video spotova, učešće na turističkim sajmovima i regionalnim promocijama, online promocije, studijske posjete novinara i influensera, u saradnji sa Nacionalnom turističkom organizacijom (NTO). Odvojeno od tog iznosa, finansijski i logistički podržavamo sve manifestacije koje se organizuju na teritoriji opštine, a trudimo se da organizujemo i kreiramo nove manifestacije i sadržaje za turiste”, kažu u kolašinskoj TO.
Značajnu podršku u promotivnim aktivnostima, objašnjavaju, pruža im NTO, pa su tako bili “oslobođeni” plaćanja participacije na turističkim sajmovima. Izuzetno je bitno, tvrde u TO, što je na taj način omogućeno učešće na sajmovima specijalizovanim za aktivan odmor. Uz podršku NTO predstavnici kolašinske turističke privrede imaju priliku i da učestvuju u regionalnim promotivnim kampanjama.
Prema riječima Radonje Vukovića, direktora mojkovačke TO, za turističku promociju te opštine lani je potrošeno 26.000 eura. I u Mojkovcu kažu da imaju značajnu podršku NTO. Novac opredijeljen za promotivne aktivnosti, kaže Vuković, utrošen je na manifestacije, izgradnju suvenirnice, izradu kataloga i promo spotova, posjeta sajmovima, reklamiranje turističkog proizvoda na bilbordima …
Za rad Turističke organizacije u Pljevljima lokalna uprava prethodne godine izdvojila je 135 hiljada eura, a od tog novca najviše je izdvojeno za zarade pet zaposlenih - oko pedeset hiljada eura.
Iz opštinskog budžeta koji je ostvaren u iznosu od oko 23 miliona eura za turističku organizaciju izdvojeno je 0,6 odsto.
Direktorica Turističke organizacije Vanja Vukojičić kazala je da su ove godine od lokalne uprave tražili budžet od 190.000 eura plus 105.000 eura za porojekte.
Još je neizvjesno da li će taj iznos novca biti prihvaćen s obzirom da lokalni parlament nije usvojio budžet za ovo godinu, a i čeka se promjena lokalne vlasti, nakon što je sadašnja ubjedljivo poražena na prethodnim izborima.
Kazala je da osim kroz finansiranje Turističke organizacije opština izdvaja novac kroz pomoć pojedinim nevladinim organizacijama koje se bave turizmom.
Vukojičić smatra da ulaganja u turizam nijesu dovoljna i da u narednom periodu iz lokalnog i državnog budžeta treba izdvojiti znatno više novca za razvoj turizma. Tvrdi da potencijal za razvoj turizma u Pljevljima postoji s obzirom na brojna kulturna i prirodna bogatstva, sa kojima raspolaže pljevaljska opština.
Kao veliku šansu za razvoj turizma u Pljevljima Vukojičić vidi i realizaciju projekta izgradnje sportsko-turističkog kompleksa Borovičko jezero, koji je sadašnja administracija predvidjela u svojim planovima.
Pljevlja ulažu u seoski turizam
Direktorica TO Pljevlja Vanja Vukojičić istakla je da je prošle godine sa po 2.000 eura podržano šest seoskih domaćinstava koja se pored poljoprivrede bave i turizmom kao jednim od osnovnih djelatnosti. Uskoro će biti raspisan i novi javni poziv za podršku gazdinstvima koja namjeravaju da se bave seoskim turizmom, a za te namjene lokalna uprava opredijelila je 15 hiljada eura.
Vukojičić je kazala da se seoskim turizmom na području Pljevalja trenutno bavi 11 domaćinstava.
”Sigurni smo da smo za sada jedina Turistička organizacija u Crnoj Gori koja se odlučila na ovaj korak, da putem javnog poziva pruži šansu zainteresovanim građanima da se, nakon što ispune neophodne uslove, prijave i dobiju nepovratno do 2000 eura za razvoj seoskog turizma”, kazala je Vukojičić.
Tri etno sela su u blizini mosta na Tari, dva u selu Odžak, jedno u selu Rudnica nadomak Pljevalja, u selima Trnovice, Bukovica, Hoćevina, Mijakovići i Brvenica.
Bonus video:
