Policija po pravilu toleriše neprijavljene, samim tim i nezakonite proteste na putevima širom države, odnosno svakodnevne blokade zbog kojih su se na frekventnim saobraćajnicama i tokom proljeća stvarale kilometarske kolone. Kolike će tek biti tokom ljeta ako građani nastave blokadu putnih pravaca Cetinje - Podgorica i Šavnik - Žabljak teško je i pretpostaviti, a stiče se utisak da nedostaje i političke volje da se problem riješi, što je nezvanično i rečeno “Vijestima” u Upravi policije (UP).
Zvanično, iz UP odgovaraju da su, zbog određenih pravnih praznina i nedefinisanih rješenja pri organizovanju protesta i javnih okupljanja na značajnijim saobraćajnicama, inicirali izmjene Zakona o javnim okupljanjima i javnim priredbama. Time bi se, kako su ocijenili, na precizan i sveobuhvatan način, shodno međunarodnoj praksi, dodatno uredio i normirao takav vid javnih okupljanja.
Prema važećem Zakonu, svaki protest mora biti prijavljen policiji pet dana prije održavanja, a u suprotnom su predviđene novčane kazne...
Iz UP preciziraju da nijedan protest građana u mjestu Kruševo ždrijelo (Belveder), na magistralnom putu Cetinje - Podgorica, nije prijavljen. Navode i da je protest građana u Šavniku, odnosno blokada magistrale ka Žabljaku, prijavljena ukupno devet puta. Grupa građana Cetinja organizuje svakodnevne blokade puta prema Podgorici od početka febrauara, tražeći odgovornost nadležnih za dva masakra u prijestonici u kojima su ubijene 23 osobe...
Šavnička opozicija, koju čini dio konstituenata državne vlasti, svakodnevno blokira put Šavnik - Žabljak od kraja februara, u znak protesta zbog reizbora Jugoslava Jakića (DPS) za predsjednika Opštine i činjenice da lokalni izbori nijesu završeni iako su održani još u oktobru 2022...
Iz UP su precizirali da je blokada saobraćajnice Cetinje - Podgorica počela 5. februara 2025. godine i organizuje se svakog dana u trajanju od 60 minuta, sa početkom u 17.26 h i završetkom u 18.26 h. Navode i da je u periodu od 1. maja do 7. maja 2025. godine trajanje blokade povećano na tri sata (od 17.26 h do 20.26 h), dok je počev od 8. maja vrijeme trajanja blokade smanjeno na 120 minuta (od 17.26 h do 19.26 h).
“Za vrijeme održavanja javnog okupljanja na Kruševom ždrijelu policijski službenici Odjeljenja bezbjednosti (OB) Cetinje, u saradnji sa policijskim službenicima drugih odjeljenja bezbjednosti i stanica policije, preduzimaju konkretne aktivnosti sa ciljem održavanja stabilnog javnog reda i mira, bezbjednog održavanja samih javnih okupljanja i blagovremenog preusmjeravanja saobraćaja alternativnim putnim pravcima”.
Iz UP navode da je blokada puta u Šavniku prijavljena devet puta, i da je od 27. februara i početka javnih okupljanja “vremenski period u kojem se organizuje” mijenjan više puta.
“Policijski službenici Stanice policije Šavnik su u vezi sa podnijetim prijavama javnog okupljanja, u svakom pojedinačnom slučaju, preduzeli sve potrebne mjere i radnje, u skladu sa zakonom”.
Iz UP navode da se građani pozivaju na oba protesta putem društvenih mreža.
Blokade magistralnih puteva dešavale su se proteklih mjeseci i kod Nikšića, Bijelog Polja, Ulcinja...
“Vijesti” su i prošlog ljeta pisale o istoj pojavi - kada su turističku predsezonu obilježili protesti radnika cetinjske “Košute” koji su nezadovoljstvo zbog neisplaćenih zarada ispoljavali i zatvarajući put od Podgorice do Cetinja. Potom su Crmničani u špicu sezone zatvorili jednu od najvažnijih saobraćajnica u državi - onemogućavajući turistima i građanima prolaz kroz tunel Sozina...
Zakon jasan
U slučajevima blokade saobraćajnica bez prethodne prijave javnog okupljanja, kako su objasnili iz UP, ukoliko postoje alternativni putni pravci, policijski službenici presumjeravaju saobraćaj navedenim pravcima tokom trajanja blokade.
“U okolnostima u kojima takva mogućnost ne postoji, policijski službenici obezbjeđuju javno okupljanje u cilju očuvanja bezbjednosti okupljenih građana, dok se saobraćaj obustavlja do završetka okupljanja”.
U praksi, kako su precizirali, Zakon o javnim okupljanjima i javnim priredbama ne prepoznaje javne puteve i saobraćajnice kao prostor neprikladan za proteste. Međutim, prema njihovim riječima, takva okupljanja mogu biti zabranjena ili ograničena ukoliko postoji prijetnja bezbjednosti saobraćaja ili pravima drugih lica, kao i ukoliko organizatori ne prijave javno okupljanje nadležnim organima u skladu sa Zakonom.
“Takođe, sudska praksa u Crnoj Gori pokazuje da malo ometanje saobraćaja nije dovoljan razlog za automatsku zabranu protesta”.
Ističu da Ustav Crne Gore zabranjuje trajno ograničenje slobode javnog okupljanja i da takav vid okupljanja može biti samo privremen. Navode da je to predviđeno i Zakonom o javnim okupljanjima, uz napomenu da postoje okolnosti kada se ta prava mogu ograničiti - kada ona onemogućavaju ostvarivanje prava drugih građana, kao što je pravo na kretanje.
Pravo na nezadovoljstvo i ugrožavanje prava drugog
Advokat Nikola Angelovski “Vijestima” je kazao da u potpunosti podržava demokratsko pravo svakog građanina da na slobodan način izrazi svoje nezadovoljstvo:
“Ipak, želim da ukažem na to da pravo nije apsolutno i da u svemu podliježe ustavnom i zakonskom ograničenju na način da bilo ko od nas svojim pravom ne može ugroziti prava i slobode drugih građana Crne Gore”.
On je ocijenio da je velika odgovornost na UP da zakonitim djelovanjem i postupanjem omoguće “slobodan protok ljudi, roba i kapitala na magistralnim i regionalnim i lokalnim putevima u Crnoj Gori, jer javni put shodno Zakonu o javnom redu i miru jeste javno mjesto, a istim je propisano da prekršaj predstavlja uznemirenost ili ometanje kretanja građana na ulicama i drugim javnim mjestima ili ometanja ostvarivanja njihovih prava i obaveza”.
Iz UP su podsjetili da Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda u članu 11 propisuje da svako ima pravo na slobodu mirnog okupljanja i na slobodu udruživanja sa drugima:
“Međutim, države imaju pravo da ograniče takve proteste ako su razlozi za ograničenje zakoniti i proporcionalni (npr. radi zaštite bezbjednosti saobraćaja ili održavanja javnog reda i mira). Nadalje, Evropska konvencija dozvoljava ograničenja okupljanja na magistralnim putevima, ali samo ako su ona zakonski utemeljena, proporcionalna i opravdana. Prema tome, država ne smije automatski zabraniti protest samo zato što se održava na saobraćajnici, već mora postojati konkretna i razumna procjena rizika”.
Policija predlaže dijalog
Iz UP su kazali da su u pomenuta dva slučaja blokada, kao i prilikom sličnih događaja u prethodnom periodu, detaljno analizirali legitimnost zahtjeva, kada su javna okupljanja prijavljena policiji aktom u vidu prijave, u skladu sa Zakonom, kao i ciljeva radi kojih se organizuju.
“Predstavnici Uprave policije na lokalnom nivou su u više navrata, u dijalogu sa organizatorima protesta (formalnim i neformalnim - kada skup nije zvanično prijavljen, odnosno kada se radilo o spontanom okupljanju), pokušali da postignu kompromisno rješenje kojim bi se omogućilo da uz alternativne mjere: blokada samo jedne saobraćajne trake, djelimična blokada puta, blokada saobraćajnice na drugoj lokaciji i slično, građani izraze svoj protest, da bi se drugim učesnicima u saobraćaju omogućilo nesmetano kretanje, ali takav dogovor još uvijek nije postignut”.
Iz UP su kazali da u skladu sa svojim nadležnostima nastavljaju da daju svoj doprinos u prevazilaženju i rješavanju nastale situacije.
Dodali su i da bi aktivno uključivanje i učešće predstavnika drugih državnih resora, organa i institucija, kao i dijalog sa organizatorima protesta u cilju rješavanja njihovih zahtjeva, moglo voditi ka rješenjima kojim bi se okončala konkretna javna okupljanja, pogotovo imajući u obzir neophodnost nesmetanog odvijanja predstojeće ljetnje turističke sezone.
Evropski sud presudio u korist Litvanije
Iz UP su podsjetili i na više presuda Evropskog suda za ljudska prava u korist države - da iako su okupljanja na saobraćajnicama bila mirna, ona su “ometala normalno odvijanje saobraćaja i time ugrožavala prava drugih građana izazivanjem ozbiljnih posljedica za svakodnevni život”.
“Konkretno, Veliko vijeće Evropskog suda za ljudska prava u predmetu K. i drugi protiv Litvanije (predstavka br. 37553/05), zauzelo je stav da: ‘Fizičko ponašanje kojim se svjesno ometa saobraćaj i redovni životni tok da bi se ozbiljno poremetile aktivnosti drugih, nije u samoj osnovi te slobode kao ponašanje koje je zaštićeno članom 11”. U tom slučaju zaključeno je da javna okupljanja na saobraćajnicama nijesu bila neposredno usmjerena na aktivnost protiv koje se protestovalo, već je cilj bio da se blokiraju druge aktivnosti (auto-putevi) bez neposredne veze sa objektom protesta. Istovremeno, Evropski sud je naglasio da svako okupljanje na javnom mjestu može dovesti do ometanja saobraćaja, ali da ta činjenica sama po sebi ne opravdava ograničavanje slobode mirnog okupljanja građana te da u tom smislu državni organi moraju pokazati izvjesnu dozu tolerancije”.
Bonus video:
