Sistematska arheološka istraživanja Crvene stijene, koja se nalazi u selu Petrovići u opštini Nikšić, i koja je više od 70 godina poznata kao jedno od najznačajnijih praistorijskih arheoloških nalazišta na Balkanskom poluostrvu, nastavljaju se i ove godine i planirano je da traju do 9. avgusta. Rukovodilac istraživanja je arheolog Goran Pajović.
“Tokom istraživanja biće nastavljeno uzorkovanje više slojeva za različite vrste analiza, (FTIR, sedimentološke, mikrobiološke, mikrobotaničke i ostale), čiji će rezultati pomoći pri interpretaciji procesa koji su se odvijali u pećini i aktivnosti ljudskih zajednica u njoj. Dobijeni podaci će biti dragocjeni za stručnu javnost, tim prije što se u Evropi nalazi neznatan broj lokaliteta sa ovakvom koncentracijom srednje paleolitskih slojeva”, saopštili su iz Uprave za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore.
Oni su naveli da je lokalitet Crvena stijena poznat više od 70 godina.
“Mnogo bitnih stvari izdvaja ovo nalazište od drugih, kao što su kontinuitet ljudske okupacije od srednjeg paleolita do bronzanog doba (3. milenijum p.n.e.) sa ukupnom dubinom kulturnog sloja od preko 20 metara. Lokalitet je otkriven 1954. godine kada su Alojz Benac (jedno od najzvučnijih jugolovenskih imena arheologije u XX vijeku, Narodni muzej Sarajevo), Dimitrije Sergejevski i prof. Jovan Ivović (direktor Nikšićkog muzeja) istraživali opštinu Nikšić u potrazi za arheološkim nalazima. Kada su stigli u selo Petroviće, mještanin Dušan Vasiljević pokazao im je nekoliko površinskih nalaza sa lokaliteta. Odmah po dolasku na lokaciju uočili su potencijal koji ovaj lokalitet nudi. Vremenom, njihova zapažanja ne samo da će se pokazati opravdanim, nego će premašiti sva njihova očekivanja”, zapisao je Pajović.
Od 1954. godine lokalitet je bio predmet nekoliko velikih istraživačkih projekata i “najmlađi” slojevi se vezuju za epohe i kulture čiji je nosilac današnji čovjek, dok se najveća sekvenca slojeva pripisuje neandertalcima. Prepuna je arheoloških ostataka koji traju preko 80.000 godina i obuhvataju period od srednjeg paleolita do bronzanog doba. Kao takvo, lokalitet sadrži jednu od najdužih, kontinuiranih arheoloških sekvenci u cijeloj Evroaziji i unikatan je primjer sukcesivnog mjesta nastanjivanja u Evropi.
“Iako je Crvena stijena naveliko arheološki iskopana, urađene su mnoge analize i objavljen je veliki broj članaka, ima još dosta naučnih stvari koje treba ispitati i mnoga pitanja na koja treba dati odgovor. Istraživanje Crvene stijene je od samog početka imalo međunarodni i multidisciplinarni karakter, koji i se i danas praktikuje, jer je to najbolji način da se prikupi što više informacija vezanih za lokalitet, a samim tim i dođe do boljeg i detaljnijeg tumačenja procesa koji su se tamo odvijali. S druge strane, razumijevanje arheoloških situacija na ovom lokalitetu, može pomoći u nizu drugih sličnih da analogijom posmatramo slične pojave, koje svjedoče o kulturnim zapisima zaboravljenih i zamrlih kultura naših ljudskih predaka”, istakao je Pajović.
Sadašnja istraživanja se vrše od 2017. godine i prema riječima Pajovića, mogu se okarakterisati kao jedna od najsavremenijih iskopavanja paleolita u Evropi. Glavni partneri na ovom projektu su profesori iz Univerziteta u Minesoti, Gilbert Tostevin i Gilliane Monnier. Tada je uspostavljena saradnja Narodnog muzeja Crne Gore i Univerziteta Minesota i od tada je svake godine (osim 2020.) taj tim vršio iskopavanja na tom lokalitetu.
Crvena stijena, smatra rukovodilac istraživanja, ne prestaje otkrićima da fascinira kako lokalne, tako i strane istraživače koji se bave nekim od najstarijih paleoantropoloških perioda.
Bonus video:
