Predsjednik i izvršni direktor nvu Zanatsko-preduzetničke komore Crne Gore, Slobodan Starčević i Boris Marđonović, kazali su da najoštrije protestuju zbog fizičkog napada i brutalnog onemogućavanja rada fotoreportera Vijesti i Pobjede, uz fizičko nasilje, prijetnje smrću, prisilno brisanje snimljenog materijala i uništavanje opreme.
Kako su naveli u zajedničkom saopštenju, porema javno dostupnim informacijama, incident je trajao više od sat vremena, ali policijski službenici nisu reagovali. Dio učesnika je priveden tek nakon pritiska javnosti kada su uhapšene samo dvije osobe (među njima D. Femić i V. Stijović, kod kojeg su nađene memorijske kartice otete od fotoreportera).
Starčević i Marđonović navode da Evropska konvencija o ljudskim pravima (čl. 10) i praksa Evropskog suda za ljudska prava obavezuju Državu da proaktivno zaštiti novinare/fotoreportere na zadatku, procijeni rizik, spriječi napade i sprovede efikasne istrage kad do napada dođe.
"Preporuka CM/Rec(2016)4 Savjeta Evrope obavezuje na policijske protokole za visokorizične skupove, zaštitne zone za medije i obavezno dokumentovanje incidenata radi procesuiranja. Ustav i Zakon o medijima (CG) garantuju nesmetan rad i bezbjednost medijskih radnika, uključujući fotoreportere uz tumačenje u skladu sa Evropskom konvencijom o ljudskim pravima i praksom Evropskog suda za ljudska prava (ECHR). Krivični zakonik (izmjene 2021/2022.) propisuje strože kvalifikovane oblike za krivična djela počinjena prema osobama koje obavljaju poslove od javnog značaja, uključujući novinare i fotoreportere a naročito za fizičke napade, tjelesne povrede i narušavanje nepovrjedivosti tjelesnog integriteta, ugrožavanje sigurnosti, prisilno odvođenje, prinudu, unošenje u lice, agresivne verbalne prijetnje tipa „ubićemo te golim rukama”, oštećenje tuđih stvari, protivpravno oduzimanje profesionalne opreme, ometanje objavljivanja informacija od javnog značaja, uključujući pravo na prikupljanje informacija", navodi se u saopštenju.
Dodaju da Zakon o unutrašnjim poslovima nalaže policiji da obezbijedi visokorizična okupljanja, spriječi izvršenje krivičnih djela, interveniše i dokumentuje napade.
"Osim toga, policija je dužna da obezbjedi postupanje po standardnim operativnim procedurama, uključujući snimanje i identifikaciju učinilaca. Zakon o javnim okupljanjima nalaže da se skup mora prijaviti i da organizator mora spriječiti pristup alkoholisanim licima i onima za koje se na osnovu ponašanja može procijeniti da će narušavati javni red i mir. Državni organi moraju procijeniti rizik i preventivno obezbijediti skupove povišenog rizika”, navodi se u saopštenju", ističe se u saopštenju.
Starčević i Marđonović kazali su da je sistemski zakazala procjena rizika i preventivno obezbjeđenje.
"S obzirom na temu okupljanja i prethodne tenzije, skup je zahtijevao mnogo veće prisustvo policije i preventivnu zaštitu medijskih ekipa. Umjesto od policije fotoreporteri su bili prinuđeni tražiti zaštitu od sveštenog lica. Nedostatak blagovremene policijske reakcije je suprotan obavezama iz Zakona o unutrašnjim poslovima i standardima Savjeta Evrope", piše u saopštenju.
Dodaju i da je zakazala intervencija i dokumentovanje.
"Navodi da su službenici u civilu posmatrali napad bez ikakve intervencije i izostanak saopštenja, da li je događaj službeno dokumentovan / sniman - predstavlja kršenje dužnosti obezbjeđivanja i dokumentovanja radi kasnijeg procesuiranja", navodi se.
Ističu da je zakazala i zaštita izvora i materijala.
"Nije spriječeno prisilno brisanje materijala niti oduzimanje i uništavanje memorijskih kartica, što je direktno onemogućavanje rada i dokazni osnov za kvalifikovano krivično djelo; policija je to morala spriječiti in situ".
Starćević i Marđonović zahtijevaju od Uprave policije i Ministarstva unutrašnjih poslova da se da se u roku od 7 dana objavi interni izvještaj o procjeni rizika 08.08.2025., postupanju službenika, razlozima neintervencije i (ne)snimanju događaja; Tražimo da se identifikuju odgovorni i pokrenu disciplinski postupci gdje postoji osnov.
Zahtijevaju da se usvoji ili javno objavi operativni protokol za zaštitu novinara/fotoreportera na visokorizičnim okupljanjima, "u skladu sa CM/Rec(2016)4: kontakt tačka, zaštitna zona, dokumentovanje incidenata body-cam/DRON, brza ekstrakcija, i drugo".
Od državno tužilaštvog tužilaštva traže da kvalifikuje sva djela po oblicima iz KZ CG i o tome informiše javnost; informacije o pritvoru nisu dovoljne.
"Da pribavi i osigura sve digitalne dokaze, uključujući forenzički povraćaj obrisanih fajlova i ispita saučesničku odgovornost organizatora i lica koja su usmjeravala masu".
Od Uprave policije da se izjasni zašto nema ili nije angažovala Media Safety timove i obavezne “press safe lane” koridore na skupovima povišenog rizika.
"…te da sprovede zajedničke vježbe sa redakcijama i udruženjima, u skladu sa preporukama Savjeta Evrope", navodi se.
"Komora će našim kolegama ponuditi: pravnu podršku u krivičnim i odštetnim postupcima i oporavak obrisanog materijala preko partnerskih laboratorija, ako to ne osigura Država. Ovo nije političko pitanje nego pitanje sprovođenja zakonskih obaveza institucija, od preventive i zaštite, do intervencije i efikasne istrage - bez izuzetka. Fotoreporteri obavljaju zanat koji je izložen raznim rizicima i pritiscima. Njihov je rad od javnog interesa i zahtijeva posebnu zaštitu prema našim zakonima i međunarodnim standardima. Razočarani smo kurtoaznim izjavama zvaničnika, institucija i partija. Ne ulivaju povjerenje u institucije i državne organe. Tražimo da se to promijeni i uvede odgovornost svih koji su propustili da postupaju po zakonu i međunarodnim standardima", navodi se u saopštenju Starčevića i Marđonovića.
Bonus video:
