Ustavni sud Crne Gore pokrenuo je postupak za ocjenu ustavnosti i zakonitosti odredaba zakona o sprečavanju korupcije i sprečavanju pranja novca, koje se odnose na obavezu javnog funkcionera da nadležnim institucijama u imovinskom izvještaju dostavi podatke za sebe, članove domaćinstva, ali i za povezana lica.
Inicijativu za ocjenu ustavnosti člana 26, stav 1, tačka jedan podnijeli su sudije Vrhovnog suda Vesna Vučković, Vesna Jočić, Radojka Nikolić, Milenka-Seka Žižić, Seka Piletić, Tatjana Ljujić, Zoran Šćepanović, Nevenka Popović, Katarina Đurđić, Ana Vuković i Ranko Vukić.
Oni tvrde da je ta odredba u suprotnosti sa odredbama Ustava koje jemče pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života, ali i zaštitu podataka o ličnosti, zabranjuju upotrebu te vrste informacija van namjene za koju su prikupljeni. Sudije su se pozvale i na stav 3 člana 43 Ustava, prema kojem svako ima pravo da bude upoznat sa podacima koji su prikupljeni o njegovoj ličnosti i pravo na sudsku zaštitu u slučaju zloupotrebe.
“Pokreće se postupak za ocjenu ustavnosti i zakonitosti odredbe člana 54 stav 5, u dijelu koji glasi: ‘do bilo kojeg stepena srodstva’ Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma (“Službeni list Crne Gore”, br. 110/23, 65/24 i 24/25) i odredbe člana 26 stav 1 tačka 1, u dijelu koji glasi “kao i povezanih lica sa javnim funkcionerom” Zakona o sprečavanju korupcije (“Službeni list Crne Gore”, broj 54/24)”, navodi se u jučerašnjem saopštenju o odlukama donesenim na sjednici suda, koja je održana u srijedu.
Ustavni sud nije prihvatio inicijativu za ocjenu više drugih stavova člana 54 Zakona o sprečavanju pranja novca, ali ni stava 1 člana 55, koji definiše registar politički eksponiranih osoba, ali ni pravilnika koji uređuje to pitanje.
“Odbacuje se zahtjev za obustavu primjene osporenih odredaba Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma i Zakona o sprečavanju korupcije”, stav je Ustavnog suda.
INICIJATIVA
Sudije Vrhovnog suda smatraju u da krug osoba koje propisuje Zakon o sprečavanju korupcije, za koje je potrebno dostaviti podatke ne predstavljaju samo užu porodicu već i širu, zbog čega te odredbe “predstavljaju grubo zadiranje u pravo na privatnost i povredu tajnosti ličnih podataka”, jer je antikorupcijskim propisom naglašeno da funkcioner u izvještaju dostavlja i podatke za povezana lica, odnosno za srodnike u prvoj liniji i pobočnoj do drugog stepena srodstva, srodnike po tazbini do prvog stepena srodstva, bračne i vanbračne supružnike, partnere u zajednici života lica istog pola, usvojioce i usvojenike, članove zajedničkog domaćinstva, ali i druga fizička ili pravna lica sa kojim uspostavlja ili je uspostavio poslovni, politički i lični odnos.
Precizirano je da se dostavlja ime i prezime, jedinstveni matični broj, prebivalište, odnosno boravište i adresa stanovanja, nivo kvalifikacije obrazovanja i zvanje, a za javnog funkcionera i ime oca, ime majke i rođeno prezime majke.
ODGOVOR VLADE
Vlada je, međutim, bila stava da nema osnova za prihvatanje podnesene inicijative.
U mišljenju koje potpisuje premijer Milojko Spajić, a koje je dostupno na sajtu izvršne vlasti, Vlada se poziva na član 8 Evropske Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, koji reguliše pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života, pri čemu se “vlasti ne smiju miješati u ostvarivanje ovog prava ako to nije u skladu sa zakonom i neophodno u demokratskom društvu u interesu nacionalne bezbjednosti, javne bezbjednosti ili ekonomske dobrobiti zemlje, radi sprečavanja nereda ili kriminala, radi zaštite zdravlja ili morala ili radi zaštite prava i sloboda drugih”.
Podsjećaju i da Ustav daje ovlašćenje zakonodavcu da uredi način osnivanja, organizaciju i nadležnost organa vlasti i druga pitanja od interesa za Crnu Goru, u koja spadaju i pitanja u vezi sa prevencijom i sprečavanjem korupcije.
“Saglasno navedenim ustavnim ovlašćenjima, Skupština Crne Gore donijela je Zakon o sprečavanju korupcije, koji je sistemski u oblasti sprečavanja korupcije čije osporene odredbe imaju jasno definisan cilj - sprečavanje korupcije i obezbjeđivanje transparentnosti u radu javnih funkcionera. Da bi se ovaj cilj ostvario, naglašavamo da je važno prikupiti sve relevantne informacije, uključujući podatke o široj porodici i bližim vezama, jer korupcija može biti povezana sa porodičnim ili drugim odnosima koji mogu uticati na odluke i ponašanje javnih funkcionera. S obzirom na ulogu koju javni funkcioneri imaju u donošenju ključnih odluka koje mogu imati široke društvene posljedice, propisane odredbe, imaju duboko ukorijenjenu pravnu i moralnu funkciju”, poručuju iz Vlade.
Ističu i da te mjere ne služe samo kao preventivne odredbe, već, takođe, omogućavaju pravnu sigurnost i stabilnost sistema - identifikaciju i prevenciju potencijalnih zloupotreba ili nezakonitih radnji koje mogu ugroziti povjerenje u javne institucije, te su proporcionalne svrsi koja se želi postići.
“Zakon široko definiše povezana lica. Ovo znači da je javnom funkcioneru i njegovoj profesionalnoj etici ostavljeno da procijeni da li će neku osobu smatrati povezanim licem. Iako u ovom slučaju postoje objektivni indikatori povezanosti, poput ugovora, koji mogu pomoći prilikom utvrđivanja postojanja konflikta interesa, akcenat je prije svega na savjesti pojedinca koji najbolje zna da li u nekoj situaciji ima konflikta interesa ili ne. Ovaj pristup stvara dodatnu odgovornost kod javnih funkcionera i pomaže im da postupe u skladu sa zakonom, dok istovremeno omogućava odgovornost i transparentnost”, poručeno je u mišljenju Vlade.
Ukazali su i da se podaci iz izvještaja vode u registru prihoda i imovine javnih funkcionera, koji je dio jedinstvenog informacionog sistema Agencije za sprečavanje korupcije.
Sudije Vrhovnog suda smatraju da u krug osoba, koje propisuje Zakon o sprečavanju korupcije, za koje je potrebno dostaviti podatke, ne predstavljaju samo užu porodicu već i širu, zbog čega te odredbe “predstavljaju grubo zadiranje u pravo na privatnost i povredu tajnosti ličnih podataka”
“Podaci iz registra objavljuju se na internet stranici Agencije, osim podataka koji se odnose na: lične podatke iz člana 26, stav 1, tačka 1 Zakona, osim imena i prezimena; adresu na kojoj se nalazi nepokretna imovina; djecu javnog funkcionera do navršenih 16 godina života; alimentaciju i druga primanja, odnosno davanja po osnovu socijalne i dječje zaštite. Takođe, kada je u pitanju zaštita privatnosti, potrebno je uzeti u obzir da javni funkcioneri obavljaju funkcije u javnom interesu, a ne u ličnom interesu, te su stoga njihovi postupci i imovina od interesa za širu društvenu zajednicu. Transparentnost u ovom kontekstu nije samo pitanje prava građana na informacije, već i pitanje zaštite integriteta sistema vlasti, koji mora biti zasnovan na načelima odgovornosti, nepristrasnosti i etičnosti. Pri tome, odredbe Zakona koje se odnose na javne funkcionere i njihove obaveze prijavljivanja imovine i prihoda pružaju jasne smjernice i za prevenciju korupcije, dok istovremeno štite ključne aspekte ličnih podataka”, zaključuje se u mišljenju Vlade, koje je Ustavni sud dobio i na osnovu kojeg je, pored ostalog, cijenio inicijativu kolega iz Vrhovnog suda.
Bonus video:
