Bilo koji oblik prisilne hospitalizacije treba primjenjivati samo kao posljednju mjeru, nakon individualizovane procjene i na osnovu odluke nadležnog, nezavisnog sudskog organa, poručili su predstavnici Mreže Nacionalnih mehanizama za prevenciju (NPM) torture Jugoistočne Evrope.
Zaštitnik ljudskih prava i sloboda, kao NPM Crne Gore, bio je domaćin sastanka Mreže na temu prisilne hospitalizacije u pretkrivičknim i građanskim postupcima.
Iz Institucije Zaštitnika ljudskih prava i sloboda su saopštili da su učesnici sastanka bili NPM timovi iz Albanije, Austrije, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Grčke, Kosova, Crne Gore, Srbije i Slovenije.
Kako su naveli, tokom dvodnevnih sesija razmatran je nivo slaganja nacionalnih zakonodavstava i međunarodnih standarda ljudskih prava i maksimalan period za trajanje individualnih prisilnih hospitalizacija.
Iz Institucije Zaštitnika su kazali da je razgovarano i o periodičnom monitoringu i automatskom sudskom nadzoru, procedurama otpusta kada hospitalizacija više nije potrebna, kao i ulozi NPM-a u monitoringu i nadzoru tih procesa.
„Među zaključcima koje su učesnici usvojili u vezi sa ovom temom navodi se da sve odluke treba da se zasnivaju na jasnim medicinskim i pravnim kriterijumima, kao i da budu podložne periodičnom preispitivanju i neposrednom pristupu žalbi“, kaže se u saopštenju.
Predstavljajući zaključne ocjene, Ombudsman Siniša Bjeković i zamjenica Mirjana Radović ukazali su na to da osobe koje su podvrgnute prisilnom prijemu treba da dobiju nezavisnu pravnu pomoć, besplatnu kada je to potrebno, i da budu na pristupačan način obaviještene o svojim pravima i razlozima za njihovo pritvaranje.
„Sudski postupci treba da budu brzi, nepristrasni i transparentni“, navodi se u saopštenju.
Predstavnici NPM Mreže poručili su da državne vlasti moraju da obezbijede dovoljan broj kvalifikovanih i kontinuirano obučavanih stručnjaka, uključujući psihijatre, psihologe, medicinske sestre i socijalne radnike, koji su obrazovani u oblasti standarda ljudskih prava, tehnika deeskalacije i neprisilnih pristupa liječenju.
Iz Institucije Zaštitnika su rekli da je, takođe, zaključeno da proces liječenja mora poštovati urođeno dostojanstvo i autonomiju.
„Svako odstupanje u vezi sa autonomijom treba da bude zasnovano na zakonu i da se odnosi samo na jasno i strogo definisane izuzetne okolnosti“, kaže se u saopštenju.
Predstavnici NPM Mreže Jugoistočne Evrope istakli su da državne vlasti moraju razviti i adekvatno finansirati usluge mentalnog zdravlja i socijalne podrške u zajednici, kako bi se osigurao kontinuitet njege nakon otpusta.
Oni su naglasili da nijedna osoba ne smije biti prisilno hospitalizovana kada medicinski razlozi za hospitalizaciju prestanu da postoje, samo zato što nema alternativnog smještaja ili podrške zajednice.
„Ovo predstavlja kršenje prava na slobodu i može se smatrati nehumanim ili ponižavajućim postupanjem”, upozorili su predstavnici NPM Mreže Jugoistočne Evrope.
Oni su kazali da posebna pažnja mora biti posvećena zaštiti ranjivih grupa, uključujući žene, djecu, starije osobe, čije se potrebe i rizici moraju rješavati kroz prilagođene zaštitne mjere i pristupe koji uračunavaju rod i uzrast.
Bonus video:
