Agencija za zaštitu životne sredine (EPA) je ove, kao i 2017. i 2021. godine, donijela rješenja kojima je naloženo firmi “WEG kolektor” d.o.o. iz Berana da sprovede preventivne i mjere remedijacije, radi sprečavanja, odnosno otklanjanja štete i neposredne opasnosti od štete za zdravlje ljudi i životnu sredinu, nastale usljed emisije čestične prašine sa bazena crvenog mulja, industrijskog otpada nekadašnjeg Kombinata aluminijuma Podgorica, bazen A i bazen B. Na ovo rješenje “WEG kolektor” se oglušio i nije sproveo mjere koje su mu pomenutim rješenjima naložene.
EPA konstatuje da vlasnik bazena crvenog mulja kontinuirano nije postupao po izdatim rješenjima, čime je direktno ugrozio zdravlje ljudi i imovine, uprkos utvrđenoj neposrednoj opasnosti od emisije prašine i višegodišnjim upozorenjima ekološke inspekcije.
Agencija je više puta izdala rješenja o sprovođenju hitnih mjera otklanjanja štete, te pokrenula postupke za utvrđivanje odgovornosti, kao i krivičnu prijavu, ali vlasnik je uporno nastavio da ignoriše sve mjere i obaveze.
U Agencij ističu da nisu mogla uticati na dalji tok sprovođenja postupka, ali je EPA nastavila da preduzima sve potrebne radnje uključujući inspekcijski nadzor, izdavanje novih rješenja, obavještavanje tužilaštva i obavještavanje Vlade Crne Gore o nesprovođenju sanacije, neodgovornom ponašanju vlasnika, te štetnim posljedicama po životnu sredinu i javno zdravlje.
Tokom prethodnih godina, naglašavaju u EPA, Ministarstvo je sa nadležnim institucijama organizovalo više sastanaka na kojima su razmatrana pitanja u vezi sa stanjem bazena crvenog mulja, kao i definisanja daljih koraka u postupanju. Ono što i dalje predstavlja najveći problem je upravo rješavanje imovinsko-pravnih odnosa (između WEG kolektora, Uniproma, a i Glavnog grada Podgorice).
Oni napominju da je jedan od trenutno najboljih načina za sanaciju ekološkog problema bazena crvenog mulja, nastavak sprovođenja projekta “Upravljanje industrijskim otpadom i čišćenje” u saradnji sa Svjetskom bankom.
Rješavanje spornih imovinsko-pravnih odnosa, smatraju u Agencija za zaštitu životne sredine, stvorilo bi preduslov da se projekat rekonstrukcije bazena crvenog mulja KAP-a, za koji je 11. januara 2023. godine izdata ekološka saglasnost, može sprovesti i na taj način obezbijediti ostvarivanje kako kratkoročnih mjera (orošavanje bazena crvenog mulja, i to u što kraćem roku), tako i dugoročnih mjera (sprovođenje mjera rekonstrukcije u skladu sa projektom koji predviđa potpunu izolaciju deponovanog toksičnog materijala hidroizolacionim slojem (sa humusom) u cilju obnavljanja flore i zatim faune lokaliteta).
Agencija naglašava da će svako dalje ignorisanje utvrđenih zakonskih obaveza biti smatrano grubim kršenjem ekoloških i pravnih propisa, za šta će vlasnik snositi punu odgovornost pred nadležnim organima.
Vujisić: U sanaciju moramo što prije
Imovinsko-pravna pitanja, koja za sada onemogućavaju da se uđe u sanaciju bazena crvenog mulja, vjerujem da će biti riješeni u nerednom periodu, jer sanacija se mora započeti što prije, zbog zdravlja građana i zbog zatvaranja poglavlja 27 i ulaska u EU, kaže ekološki aktivista Vuk Vujisić.
ODT je, podseća Vujisić, sada formirao specijalizovani operativni tim za borbu protiv eko-kriminala i vjeruje da će, u skladu sa tim reformama, pitanja poput bazena crvenog mulja biti u fokusu, ali da će prije svega izvršna vlast krenuti u sanaciju uz podršku međunarodno-finansijskih institucija i međunarodnih partnera.
“Smatram da je važno pitanje na koji način je došlo do privatizacije jedne od najvećih ekoloških crnih tačaka i to je pitanje za preispitivanje i istragu, kao i to kako smo došli do toga da sistemi za održavanje i orošavanje ovog bazena ne funkcionišu”, ističe Vujisić.
On upozorava da se problem bazena Crvenog mulja kroz sanacije mora rješavati već naredne godine, jer već postoje studije sanacije koje treba pratiti.
“Nekoliko je načina na koji se može sanirati bazen crvenog mulja. Najvažnije je da se sanacija izvodi što prije u korist životne sredine i građana iz okolnih naselja koji se, nažalost, decenijama truju, kao i da proces sanacije ne predstavlja opasnost za okolinu, a zaradu nekog privatnika apsolutno treba ostaviti po strani jer se ovdje radi o nacionalnom i javnom interesu”, naglašava Vuk Vujisić.
Bonus video:
