Tokom 2024. godine, 29 odsto djece i mladih u Baru navelo je da su bili žrtve nekog oblika nasilja, dok u 2025. godini taj procenat iznosi 33 odsto. Najzastupljenije je verbalno nasilje, zatim digitalno, fizičko i psihičko.
To su rezultati dva sveobuhvatna istraživanja o nasilju nad djecom i mladima koje je u Opštini Bar sprovela NVO “Akcelerator preduzetništva”, u partnerstvu s lokalnim institucijama, a čija je izrada predviđena opštinskim Lokalnim akcionim planom (LAP) za prevenciju i zaštitu djece od nasilja u Baru za 2025. godinu.
Od 65 do 70 odsto ispitane djece je odgovorilo da bi prijavilo nasilje, najčešće roditeljima (31 odsto) i nastavnicima (22 odsto), dok više od trećine, 35 odsto, i dalje ćuti o iskustvima nasilja.
Više od polovine učenika (52 odsto) osjeća se sigurno u školi, ali 27 odsto navodi osjećaj nesigurnosti. Roditelji i nastavnici sve više prepoznaju nasilje - 36 odsto roditelja smatra da je njihovo dijete bilo žrtva, a 57 odsto nastavnika je svjedočilo nekom obliku nasilja.
Većina učenika (85 odsto) navodi da su im roditelji pozitivni modeli ponašanja, što potvrđuje važnost porodične uloge u prevenciji. Samo 17,4 odsto učenika navodi da o problemima u školi ili na fakultetu s roditeljima razgovara često, dok 34,1 odsto to čini rijetko ili veoma rijetko.
Istraživanja za 2024. i 2025. godinu su obuhvatila više od 950 učesnika – djece, mladih, nastavnika i roditelja – te samim tim predstavljaju najrelevantniji lokalni uvid u ovu temu.
Upoređujući nalaze iz 2024. i 2025. vidi se da je došlo do blagog porasta prijavljivanja nasilja, “što govori o većem povjerenju djece u sistem”, smanjenja digitalnog nasilja, što se povezuje s edukativnim kampanjama i veće uključenosti škola, ali i trajnog jaza između percepcije djece, roditelja i nastavnika, “što pokazuje potrebu za zajedničkim edukacijama i jačanjem povjerenja”.
Kao pozitivni trendovi, kako piše u rezultatima istraživanja, uočava se porast svijesti o nasilju i spremnosti djece i roditelja da o njemu otvoreno govore i da ga prijave. Aktivnosti škola i NVO sektora, kroz radionice, kampanje i edukacije, doprinijele su boljoj informisanosti djece o načinima prijavljivanja nasilja i dostupnim oblicima pomoći (58 odsto učenika zna kako da prijavi nasilje).
“Saradnja između škola, Centra za socijalni rad i lokalne samouprave takođe se intenzivirala, čime je stvoren osnov za stabilniju mrežu podrške i zaštite. Ključni izazovi i pored napretka, izazovi su i dalje izraženi. Komunikacija između roditelja i djece nije na zadovoljavajućem nivou – trećina mladih rijetko razgovara s roditeljima o svojim problemima”, piše u zaključcima ovog istraživanja koji se nalaze u Nacrtu LAP-a za prevenciju i zaštitu djece od nasilja u 2026. godini.
Nedostatak školskih psihologa i pedagoga, ograničeni resursi i preopterećenost postojećih stručnih službi umanjuju kapacitete škola da dosljedno reaguju u svakom slučaju nasilja.
Niska informisanost roditelja o procedurama prijavljivanja (samo 21 odsto zna kome i kako prijaviti nasilje), kao i nedovoljna koordinacija između škola, policije i socijalnih službi, predstavljaju dodatne prepreke. Pored toga, preventivni programi su i dalje slabije dostupni u ruralnim područjima, gdje su potrebe djece često izraženije.
“Nasilje nad djecom u Baru ima slične obrasce kao i na nacionalnom nivou - dominira verbalno i digitalno nasilje, dok fizičko i psihološko ostaju prisutni u manjoj, ali zabrinjavajućoj mjeri. Lokalna zajednica pokazuje spremnost za djelovanje, ali je potrebna bolja međusektorska koordinacija, kontinuirana edukacija i aktivno uključivanje roditelja i djece u preventivne aktivnosti”, navodi se u LAP-u.
Kao prioriteti za naredni period istaknuti su jačanje sistema prijavljivanja i podrške, edukacija roditelja o nenasilnom roditeljstvu i procedurama zaštite, razvoj školskih timova za prevenciju nasilja, programi vršnjačke podrške i emocionalne pismenosti i veća prisutnost preventivnih programa u svim djelovima opštine.
Radi izrade sveobuhvatnog i primjenjivog Lokalnog akcionog plana za prevenciju i zaštitu djece od nasilja za ovu godinu, sprovedena je analiza trenutnog stanja u Opštini Bar, s fokusom na identifikaciju glavnih uzročnika problema, kapaciteta lokalnih institucija i mehanizama koji mogu doprinijeti njegovom rješavanju.
Tokom analize utvrđeno je da postoje dvije ključne oblasti djelovanja koje zahtijevaju međusektorski pristup i zajedničko planiranje - prevencija nasilja nad djecom i razvoj kulture nulte tolerancije prema nasilju i zaštita i podrška djeci žrtvama nasilja, uz efikasnu saradnju i razmjenu informacija između institucija.
Na osnovu sprovedene analize, kako piše u Nacrtu LAP-a, može se zaključiti da je u Opštini Bar razvijena institucionalna mreža koja ima potencijal za efikasnu prevenciju i zaštitu djece, ali su neophodni jačanje međusektorske saradnje i protoka informacija, kontinuirana edukacija zaposlenih u institucijama, veća uključenost lokalne zajednice u promociju kulture nenasilja, razvoj dostupnih servisa podrške i savjetovanja i održivo finansiranje preventivnih programa.
M.P.
Bonus video:
