Centar za građansko obrazovanje (CGO) uputio je danas Ženskom klubu Skupštine inicijativu za amandmansko djelovanje radi preusmjeravanja dijela budžetskih sredstava planiranih za Crnogorsku akademiju nauka i umjetnosti (CANU) Predlogom zakona o budžetu za 2026. godinu.
"Ova inicijativa konkretno adresira izostanak vidljivih rezultata rada CANU, brojne kontroverze, kao i kontinuirano zanemarivanje principa rodne ravnopravnosti, uprkos stalnom uvećanju budžeta", saopštila je koordinatorka programa Aktivno građanstvo u CGO-u Sara Čabarkapa.
Zbog toga je, kako je rekla, CGO 19. decembra svim poslaničkim klubovima već dostavio inicijativu za smanjenje budžeta CANU-a.
Ističe da je, prema Predlogu zakona o budžetu za 2026. godinu, za CANU planirano 3.131.196,18 eura, što je najveće izdvajanje do sada - devet odsto više u odnosu na 2025. i "čak 135 odsto više u poređenju sa 2021. godinom."
"Ulaganje u nauku i inovacije je nesporno važno, posebno u maloj državi poput Crne Gore. Međutim, kontinuirana povećanja budžeta CANU nijesu praćena odgovarajućim rezultatima, javnim angažmanom niti prepoznatljivom vidljivošću njenog rada. Zbog toga je neophodno preispitati opravdanost ovakvih izdvajanja i budžet uskladiti sa stvarnim učincima", piše u saopštenju.
CGO je predložio Ženskom klubu da se budžet CANU-a za 2026. umanji za ukupno milion i po eura.
"Od toga bi 500.000 eura bilo preusmjereno Ministarstvu prosvjete, nauke i inovacija, kao podrška mladim naučnicima i naučnicama za istraživačke projekte, stručno usavršavanje i opremanje laboratorija, čime bi se otvorile realne prilike za mlade talente, koje trenutno izostaju u okviru djelovanja CANU, naročito imajući u vidu izrazitu zatvorenost CANU prema ženama", kaže Čabarkapa.
Preostalih milion eura bilo bi preusmjereno Ministarstvu socijalnog staranja, brige o porodici i demografije, radi uspostavljanja zasebne budžetske linije podrške samohranim roditeljima, posebno u oblasti obrazovanja i usavršavanja njihove djece.
"Prema podacima UNDP-a, žene u Crnoj Gori tokom svog životnog vijeka neće dostići punu rodnu ravnopravnost. Posebno ranjivu grupu čine samohrani roditelji, prvenstveno samohrane majke, zbog niskih alimentacija i čestog neizvršavanja obaveza drugog roditelja. Podaci Monstata iz 2025. godine pokazuju da u Crnoj Gori postoji 16.791 samohrani roditelj čija su djeca mlađa od 25 godina, dok je prema Popisu iz 2023. godine evidentirano 12.961 samohranih majki, odnosno 77,18 odsto. U odnosu na 2011. godinu, njihov broj je povećan za 1.624, odnosno 14,32 odsto", dodaje se u saopštenju.
Čabarkapa podsjeća da su ranije napori Ženskog kluba rezultirali i osnivanjem Alimentacionog fonda, "što predstavlja važan iskorak u zaštiti ove grupe": "Predložena preusmjerenja su prilika da se podrška samohranim roditeljima dodatno ojača, ali i da se ulaže u mlade naučnike i naučnice na kojima počiva budući razvoj društva."
CGO smatra da sredstva poreskih obveznika moraju biti trošena racionalno, transparentno i u skladu sa javnim interesom.
"Ulaganje u instituciju koja ne pokazuje dovoljnu odgovornost prema javnim sredstvima, dok brojni društveni problemi ostaju nedovoljno adresirani, ne može se smatrati opravdanim. Predložena budžetska usmjerenja mogu istovremeno doprinijeti jačanju socijalne sigurnosti i razvoju naučnog potencijala Crne Gore", piše u saopštenju.
Bonus video:
