Alkohol je uzrok svake treće smrti od povreda i nasilja u evropskom regionu, a povećano konzumiranje u sezoni praznika i proslava može da poveća rizike u saobraćaju, padove, trovanja i nasilno ponašanje.
To pokazuje novi informativni list Svjetske zdravstvene organizacije (SZO)/Evropa “Povrede povezane sa alkoholom u Evropskom regionu SZO: pregled ključnih nalaza na osnovu podataka iz 2019. godine”, koji je objavljen prošle sedmice.
Iz SZO su upozorili da je prema najnovnijim dostupnim podacima, gotovo 145.000 smrtnih slučajeva od povreda u evropskom regionu bilo povezano sa alkoholom, a najčešći su samopovređivanje, povrede u saobraćaju i padovi.
Crna Gora je, prema podacima SZO iz 2019. godine, bila na 12. mjestu po količini popijenog alkohola po glavi stanovnika sa 12,24 litra (muškarci 19,51 i žene 5,3), što je najviša izmjerena potrošnja do tada.
Istraživanja pokazuju da je alkohol u Crnoj Gori lako dostupan, čak i maloljetnicima. Više od 58 mladih uzrasta do 16 godina je probalo alkohol, a preko polovina je konzumirala u posljednjoj godini.
Nepreduzimanje mjera na suzbijanju štetne upotrebe alkohola kritikovala je i Evropska komisija, koja je u izvještaju o napretku Crne Gore za 2025. godinu konstatovala da nije bilo novih aktivnosti na tom planu.
Svaka 11. smrt povezana sa alkoholom
U 2019. godini, prema najnovijim dostupnim podacima SZO, gotovo 145.000 smrtnih slučajeva od povreda u Evropskom regionu SZO, bilo je povezano sa alkoholom. Najčešće su to samopovređivanje, povrede u saobraćaju i padovi.
“Alkohol je toksična supstanca koja ne samo da izaziva sedam vrsta raka i druge nezarazne bolesti, već i narušava moć rasuđivanja i samokontrole, usporava reakcije, smanjuje koordinaciju i podstiče rizično ponašanje”, objasnila je dr Karina Fereira Boržes, regionalna savjetnica SZO za alkohol, ilegalne droge i zdravlje u zatvorskom sistemu u SZO/Evropa.
“Zbog toga je alkohol uključen u tako veliki broj povreda i smrtnih ishoda koji se mogu spriječiti”, kazala je ona.
Alkohol je, tvrdi se u izvještaju, jedan od glavnih uzroka povreda koji se može spriječiti širom svijeta i značajno doprinosi smrtnosti u Evropskom regionu SZO, koji ima najviši nivo konzumacije alkohola na globalnom nivou.
Procjene pokazuju da upotreba alkohola u regionu uzrokuje oko 800.000 smrtnih slučajeva godišnje, odnosno svaku jedanaestu smrt.
“Alkohol je i jedan od najjačih i najdosljednijih faktora koji doprinose nasilju i agresiji. U 2019. godini, oko 26.500 smrtnih slučajeva u regionu bilo je posljedica nasilničkog ponašanja, a više od 40 odsto tih smrti bilo je povezano sa alkoholom. Alkohol je takođe doprinio više od jedne trećine svih smrtnih slučajeva usljed samopovređivanja. Dokazi pokazuju da je štetna upotreba alkohola kod muškaraca faktor rizika za izvršenje nasilja u partnerskim odnosima. Takođe, znamo da su žene koje doživljavaju partnersko nasilje dvostruko sklonije razvoju poremećaja upotrebe alkohola, zbog čega je važno da svi zdravstveni radnici razumiju spektar kliničkih stanja povezanih sa nasiljem i znaju kako da reaguju na način usmjeren na preživjele, uz uvažavanje rodne perspektive”, rekla je Melani Hajd, tehnička službenica za rod, jednakost i ljudska prava.
Ovo je u skladu sa Specijalnom inicijativom SZO/Evropa za borbu protiv nasilja nad ženama i djevojčicama, koja je pokrenuta ranije ove godine, sa ciljem da se obezbijedi da zdravstveni sektor odgovori na fizičke i mentalne zdravstvene potrebe žena i djevojčica koje trpe nasilje.
Mladi posebno ugroženi, istočna Evropa prednjači
Uprkos napretku tokom posljednje dvije decenije, Evropski region SZO i dalje pokazuje duboke podregionalne nejednakosti u povredama povezanim sa alkoholom, a starosno standardizovane stope smrtnosti najviše su u istočnoj Evropi, pokazuje izvještaj SZO.
“Podregionalne razlike su takođe vidljive u udjelu smrtnih slučajeva od povreda uzrokovanih alkoholom: u mnogim zemljama Istočne Evrope, više od 50 odsto svih smrtnih slučajeva od povreda povezano je sa alkoholom, u poređenju sa manje od 20 odsto u većem dijelu zapadne i južne Evrope. Ove razlike odražavaju razlike u obrascima konzumiranja alkohola, učestalosti epizodnog opijanja i jačini politika kontrole alkohola, uključujući regulaciju, sprovođenje zakona i dostupnost liječenja”, navode u SZO.
Pojašnjava se da za adolescente i mlade odrasle osobe alkohol predstavlja posebno ozbiljnu prijetnju, jer je jedan od vodećih faktora rizika za invaliditet i preranu smrt usljed povreda među mladima u Evropskom regionu.
“Iako piju rjeđe nego starije odrasle osobe, mladi su podložniji epizodnom opijanju -konzumiranju velikih količina alkohola u kratkom vremenskom periodu. Takav obrazac drastično povećava vjerovatnoću nenamjernih povreda, poput saobraćajnih nezgoda, utapanja i padova, kao i nasilja i samopovređivanja”, rekao je Džonatan Pasmor, regionalni savjetnik SZO/Evropa za bezbjednost saobraćaja i prevenciju povreda.
Ističe se da kod mladih alkohol može da utiče na razvoj mozga i donošenje odluka, dovodeći do problema sa pamćenjem i učenjem, kao i do povećanog rizika od dugoročnih posljedica, uključujući poremećaje upotrebe alkohola i druge probleme mentalnog zdravlja.
Bonus video:
