Državna revizorska institucija (DRI) utvrdila je da veliki broj koncesionara ne izmiruje uredno poreske obaveze, što je uticalo na naplatu naknada od koncesija za korišćenje prirodnih bogatstava.
DRI je, u izvještaju o reviziji prihoda budžeta po osnovu zaključenih ugovora o koncesijama za korišćenje prirodnih bogatstava, konstatovala da državni organi prilikom zaključivanja ugovora uglavnom ne koriste instrumente obezbjeđenja naplate koncesione naknade, koji bi je činili jednostavnom, brzom i efikasnom.
„Poreski organ u postupku naplate koncesione naknade nije u dovoljnoj mjeri koristio sve raspoložive instrumente za obezbjeđenje naplate i naplatu duga“, navodi se u izvještaju.
Ne dostavljaju se izvještaji
DRI je utvrdila da Poreska uprava (PU) ne dostavlja koncendentima, odnosno Ministarstvu ekonomije i upravama za šume i za vode, informacije o stanju neizmirenih obaveza po osnovu koncesionih naknada, dok Uprava za inspekcijske poslove ne dostavlja izvještaje o obavljenom nadzoru.
DRI je utvrdila da su neplaćene koncesione naknade za korišćenje šuma na kraju prošle godine iznosile 5,12 miliona eura, što je 3,9 odsto više nego 2012. Neplaćene naknade po osnovu koncesija za vađenje materijala iz vodotoka na kraju prošle godine su bile 112,12 hiljada eura, a za korišćenje mineralnih sirovina 728,33 hiljade eura.
Neplaćene naknade po osnovu korišćenja voda na kraju prošle godine iznosile su 58,58 hiljada eura. Utvrđeno je i da je ukupan iznos poreskih zaduženja od koncesionih naknada za izgradnju i upravljanje marinama u prošloj i 2012. godini iznosio 557,82 hiljada eura, dok su prihodi po tom osnovu bili 559,91 hiljadu eura.
Nadležni Kolegijum DRI, kojim je predsjedavao senator Branislav Radulović, preporučio je Vladi da propiše obavezujuće mjere međusobnog izvještavanja između PU, Uprave za inspekcijske poslove i koncedenata, kako bi se omogućilo blagovremeno korišćenje svih raspoloživih instrumenata za naplatu poreskog duga.
DRI nije mogla da utvrdi da je Ministarstvo ekonomije kontrolisalo otkopane količine mineralne sirovine za koncesionare, koji su bili predmet revizije.
DRI je preporučila i donošenje akta kojim bi bile propisane procedure obaveznog mjesečnog ili kvartalnog sravnjenja stanja koncesionih naknada, čime bi se postigla bolja koordinacija u njihovoj naplati.
Predstavnici DRI smatraju da je neophodno da koncedenti, u skladu sa zakonom, redovno dostavljaju rješenja o privremenom obračunu koncesione naknade koncesionaru i PU radi naplate.
DRI nije mogla da utvrdi da je Ministarstvo ekonomije kontrolisalo otkopane količine mineralne sirovine za koncesionare, koji su bili predmet revizije.
"Ministarstvo ne vodi evidenciju potraživanja po osnovu koncesionih naknada po ugovorima o koncesijama i rješenjima o promjenljivom dijelu koncesione naknade", navodi se u izvještaju.
Uprava za vode, kako je utvrđeno, nije u skladu sa Zakonom o finansiranju upravljanja vodama donosila rješenja o privremenom obračunu koncesione naknade, već o konačnom obračunu na kraju godine.
Konkursi za šume nijesu realizovani u skladu sa zakonom
DRI je utvrdila i da postupci davanja koncesija za šume, koje sprovodi Uprava za šume, nijesu realizovani u cjelini u skladu sa zakonskom procedurom.
„Rraspisani konkursi za davanje šuma na korišćenje nijesu sadržali sve predviđene kriterijume koje treba da ispune učesnici kako bi mogli da se kvalifikuju za dobijanje koncesije“, navodi se u izvještaju DRI.
Revizori su utvrdili da je Uprava za šume, nepoštujući proceduru i bez jasnih obrazloženja, mijenjala i dopunjavala ugovore izmjenama i dopunama njihovih priloga. Utvrđeno je da su 2012. godine davane nove koncesije firmama koje nijesu poštovale ranije ugovore i imaju nagomilane gubitke i dugove prema državi.
Revizijom je utvrđeno da postoje ugovori sa koncesionarima koji nijesu produžavani, a koncesiona naknada nije naplaćivana duži niz godina.
Revizori smatraju da je neophodno obezbijediti primjenu zakonskih i podzakonskih propisa u svim slučajevima i zaključivati ugovore samo sa koncesionarima koji imaju reference za obavljanje predmetne koncesione aktivnosti i nemaju dugovanja prema državi.
DRI je utvrdila da je Uprava za šume zaključivala koncesione ugovore koji nijesu bili obezbijeđeni garancijom, iako sadrže odredbe o garanciji za izvršavanje ugovora.
Nijesu date garancije poslovnih banaka
Ministarstvo ekonomije, tokom revizije, kako je navedeno, nije dalo na uvid dokaz o hipoteci za pljevaljski Rudnik uglja i Breznik, ulcinjsku Solanu i Primorje, cetnjske Boksite, beranski Rudnik mrkog uglja, odnosno Balkan Energy, nikšićku Željezaru, Zavod za izgradnju Bara, danilovgradski Mermer, ležište Maljat i Gradir Montenegro iz Nikšića.
„Revizorima nije data na uvid garancija poslovne banke za danilovgradski Mermer, ležište Klikovače, nikšićko preduzeće „Božović“, bjelopoljski Montenegroput, budvanski Aquarius, Mal–Maguar Aluminium Zrt iz Budimpešte, Građevinar i Vektru Montenegro“, navodi se u izvještaju.
Obezbjeđenje potraživanja, kako se dodaje, nije definisano ugovorom sa nikšićkim Rudnicima boksita, bjelopoljskom Bjelasica Radom i danilovgradskim Mermerom, ležište Krute i Kriva ploča.
Iz DRI su naveli da je neophodno obezbijediti neselektivnu primjenu Zakona o koncesijama, kako se ugovori sa koncesionarima ne bi zaključivali prije nego što bude dostavljena bankarska garanciju ili drugo obezbjeđenje. Ugovorom o koncesiji bi, kako su dodali, trebalo obezbijediti obavljanje nezavisne eksterne revizije.
DRI dala preporuke
DRI je preporučila da se kod koncesionara koji nijesu počeli da realizuju ugovorene obaveze, niti su ispunili propisane obaveze, obavi naknadni inspekcijske pregled i utvrdi obavljanje djelatnosti.
DRI je preporučila Ministarstvu poljoprivrede da, kao nadležno, pojača nadzor nad radom Uprave za šume i preduzme mjere za hitno preispitivanje svih koncesionih ugovora.
„Neophodno je da Ministarstvo poljoprivrede, odnosno Uprava za šume, od svih koncesionara obezbijedi validne garancije. Protiv koncesionara koji ne realizuju ugovorne obaveze treba pokrenuti postupke za naknadu štete i oduzimanja koncesije“, poručili su predstavnici DRI.
DRI je preporučila i propisavanje rokova i obavezujuće forme izvještaja koje bi koncesionari dostavljali nadležnim zbog kontrole realizacije obaveza iz koncesionog ugovora.
Oni smatraju da bi ministarstva i drugi državni organi trebalo da, u okviru nadležnosti, obavljaju redovan i efektivan nadzor. DRI je, između ostalog, preporučila Vladi da podzakonskim aktom propiše kriterijume za utvrđivanje iznosa garancije kako bi se obezbijedilo izvršavanje ugovora i to posebno za dobijeno pravo na detaljna istraživanja i eksploataciju.
Preporučuje se i izrada uputstva o evidenciji potraživanja od koncesija u okviru potrošačkih jedinica, kao davaoca, i uspostavi centralizovana evidenciju naplate koncesionih potraživanja.
DRI je preporučila i propisavanje rokova i obavezujuće forme izvještaja koje bi koncesionari dostavljali nadležnim zbog kontrole realizacije obaveza iz koncesionog ugovora.
„Vlada treba da inicira predlaganje zakonskih i podzakonskih propisa koji destimulišu izvoz drvne mase u vidu trupaca, rezane građe i ogrijevnog drveta, kao i propisa koji podstiču oživljavanje drvne industrije sa višim fazama prerade“, preporučili su revizori.
Kolegijum DRI naložio je da se sa konačnim izvještajem o reviziji prihoda budžeta po osnovu zaključenih ugovora o koncesijama za korišćenje prirodnih bogatstava upoznaju Skupština i Vlada, a da subjekti revizije u roku od šest mjeseci obavijeste revizore o preduzetim mjerama za ispunjenje preporuka.
Bonus video:
