Predsjednik Senata Državne revizorske institucije (DRI) Milan Dabović u intervjuu za “Vijesti” kazao je da očekuje od Skupštine da ima pozitivan odnos prema predlozima koje su dostavili u vezi s izmjenama Zakona o finansiranju političkih partija, a vjeruje i da će kroz izmjene tog zakona riješiti problem koji se ima sa Agencijom za sprečavanje korupcije (ASK).
Suština spora između dvije institucije odnosi se na različito tumačenje primjene Zakona o finansiranju političkih partija zbog čega je više njih dobilo negativno mišljenje od DRI. Vrhovna revizija smatra da partije mogu novac za izbore da koriste samo sa jednog, izbornog računa, dok su iz ASK tvrdili drugačije. Dabović je kazao da je DRI, što se tiče revizije garancija države za Kombinat aluminijuma, sve uradila, a da je ostalo posao tužilaštva.
Državna revizorska institucija je Skupštini dostavila predlog za usaglašenost propisa o finansiranju partija. Da li imate informacije da Odbor za izborno zakonodavstvo razmatra i predloge DRI?
DRI je dostavio Skupštini predloge za izmjenu Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja. Naši predstavnici su bili pozvani i prisustvovali su do sada na tri sastanka Radne grupe 5 Odbora za sveobuhvatnu reformu izbornog i drugog zakonodavstva. Predlozi su uzeti u razmatranje i nadamo se da će Skupština imati pozitivan odnos i razumijevanje u vezi s tim.
Izvještaji o reviziji finansijskih izvještaja partija i dalje su u koliziji sa stavom Agencije za sprečavanje korupcije. Gdje je rješenje tog problema?
Reviziju godišnjih konsolidovanih izvještaja partija vršimo u skladu sa Zakonom o DRI, Zakonom o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja, podzakonskim aktima i međunarodnim računovodstvenim standardima. Postojeće zakonsko rješenje definiše pripadajući iznos novca i iznos troškova koji se može ostvariti u konkretnoj izbornoj kampanji. Vjerujemo da će se kolizija sa stavom Agencije za sprečavanje korupcije riješiti kroz izmjenu Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja.
Kako ocjenjujete to što Tužilaštvo sedam godina izviđa predmet za izdate garancije KAP-u, a gdje je DRI utvrdila da je državni budžet pretrpio veliku materijalnu štetu?
DRI je, shodno zaključku Skupštine, predala kompletnu dokumentaciju u vezi sa tom revizijom Vrhovnom državnom tužilaštvu i na taj način smo u potpunosti realizovali zaključke zakonodavnog organa. Dalje aktivnosti na ovom predmetu su isključivo u nadležnosti Vrhovnog državnog tužilaštva.
Da li se DRI interesovao šta je tužilaštvo uradilo po predmetima koji su formirani na osnovu negativnih izvještaja vrhovne revizije, kakvi su rezultati i imate li informacije da bi neki od tih slučajeva mogao rezultirati podnošenjem opzužnice?
DRI, na predlog nadležnog kolegijuma za reviziju, dostavila je izvještaje sa negativnim mišljenjem Tužilaštvu, u skladu sa članom 23 Zakona o DRI i Protokola o saradnji sa Vrhovnim državnim tužilaštvom. U saznanju smo da povodom sedam izvještaja ne postoji osnova za pokretanje krivičnog postupka, kod jedne revizije angažovani sudski vještak nije okončao rad na izradi stručnog nalaza i mišljenja, dok je kod dvije revizije Tužilaštvo podnijelo zahtjev za pokretanje prekršajnog postupka. U fazi izviđaja su predmeti formirani na osnovu tri revizije, dok je na osnovu jedne kontrolne revizije formirano više predmeta u vezi sa poslovanjem predmetnog subjekta. Isto tako, na zahtjev Tužilaštva dostavljeni su izvještaji o reviziji za 2016. godinu za tri političke partije i tokom 2017. godine proslijedili smo još jednu reviziju.
Evropska komisija je u posljednjem izvještaju dala negativne ocjene na rad Skupštine Crne Gore kada je u pitanju bavljenje izvještajima DRI. Da li je protokol o saradnji koji je DRI potpisalo sa Skupštinom prošle godine mrtvo slovo na papiru?
EK je u Izvještaju za Crnu Goru za 2019. pozitivno ocijenila rad DRI i naročito istakla rezultate ostvarene na realizaciji Strateškog plana razvoja, poboljšanju kvaliteta revizija i uticaja revizorskog rada. DRI ispunjava svoje zakonske obaveze i blagovremeno izvještava Skupšinu i javnost o nalazima revizije shodno međunarodnim revizorskim standardima. Potpisivanjem Protokola o saradnji sa Skupštinom potvrđuje se spremnost DRI i parlamenta da se dodatno osnaži dosadašnja saradnja s ciljem jačanja mehanizma kontrole izvršenja preporuka. U dosadašnjem periodu, Skupština je davala punu podršku radu Institucije, međutim svjesni smo činjenice da je potrebno uložiti dodatne napore na daljoj konkretizaciji aktivnosti definisanih Protokolom. S tim u vezi, kao jedan od prioriteta za naredni period je da Skupština blagovremeno praćenje realizacije preporuka datih u izvještajima o reviziji od strane Skupštine i nadležnih skupštinskih odbora. DRI i Skupština će, kroz primjenu Protokola o saradnji, kao i kroz realizaciju budućih aktivnosti na polju razvoja Smjernica za praćenje revizorskih preporuka i Registra preporuka DRI osigurati postojanje efikasnog sistema za praćenje sprovođenja preporuka, kao i ispunjavanje obaveza iz pregovaračkog postupka.
Da li Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti treba da sadrži jasnu odgovornost ministra finansija i drugih funkcionera u slučaju kršenja i nezakonitog trošenja novca?
Opšta odgovornost za izvršenje budžeta i odgovornost za planiranje i izvršenje budžeta propisane su članom 39 i 40 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti. Opštu odgovornost za izvršenje budžeta snosi ministar finansija, dok odgovornost za zakonito korišćenje novca snosi budžetski izvršilac. Isto tako tim zakonom su predviđene kazne za kršenje odredaba koje su u vezi sa osnovnim sistemskim ograničenjima u vezi s upotrebom i korišćenjem javnih sredstava. Svjesni smo da jedan broj grešaka ima sistemsku prirodu i prevashodno prejudicira političku odgovornost, dok drugi dio nosi personalnu odgovornost jasno preciziranu u Zakonom o budžetu i fiskalnoj odgovornosti. Lično mislim da zakonski okvir daje dovoljno utemeljenja za dalje jačanje fiskalne discipline i da je DRI u dijelu svoje nadležnosti ispunila zakonom utvrđene obaveze. Odgovornost za postupanje po našim nalazima treba razmatrati u kontekstu odnosa nadležnosti DRI i nadležnosti drugih institucija koje imaju značajniju ulogu u sankcionisanju, nedozvoljenih radnji i usaglašavanja političke odgovornosti u dijelu donošenja i realizacije strateških odluka.
DRI je utvrdila velika odstupanja od planova koje je Vlada zacrtala u fiskalnoj strategiji. Da ste na poziciji ministra finansija, gdje biste pronašli novac za punjenje budžeta, a da to ne bude na teret građana što je Vlada dominantno uradila?
Sa ekspertima SIGMA detaljno smo analizirala Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti u dijelu koji se odnosi na poglavlje “ fiskalna politika i odgovornost”. U skladu sa zakonskim rješenjem, identifikovani su dinamički (stopa rasta limita potrošnje za tekući budžet, budžet fondova, kapitlani i budžetsku rezervu) i statički indikatori (deficit i javni dug) koje smo bili u obavezi da pratimo kroz odgovarajuće revizorske izvještaje. Realizacija dinamičkih indikatora imala je za cilj poboljšanje fiskalnih performansi utvrđenih limitima kroz statičke indikatore, kao što su nivo javnog duga koji ne može biti veći od 60 odsto BDP -a i nivo gotovinkog deficita koji ne može biti veći od tri odosto BDP-a bru po tržišnim cijenama. Činjenica da već u dužem vremenskom periodu DRI konstatuje da statički indikatori nijesu realizovani i da dinamički indikatori pokazuju značajno bolje rezultate, navodi na zaključak da je neophodno preispitati postojeće zakonsko rješenje i obezbjediti bolju funkcionalnu vezu između dinamičkih i statičkih indikatora. Isto tako, Vlada svoju strategiju utvrđuje na početku mandata, tako da su odstupanja od početne strategije sasvim očekivana uvažavajući protok vremena, ekonomski ambijent i uslove u kojima se realizuju utvrđeni ciljevi.
Finansiranje budžeta namijenjeno tekućoj i kapitalnoj potrošnji moguće je obezbijediti na tri načina i to kroz fiskalna zahvatanja, zaduživanjem i prodajom imovine. Ne postoji drugi izvor koji bi se mogao koristiti za finansiranje javnih rashoda. Ako detaljnije analiziramo izvore finansiranja javne potrošnje, možemo vidjeti da svi izvori padaju na teret građana - fiskaliteti opterećuju tekuće prihode i imovinu poreskih obveznika, zaduživanje opterećuje buduće generacije poreskih obveznika i prodaja imovine opterećuje kumuliranu štednju građana iz prethodnog perioda. Svaki od izvora kojim se finansira javna potrošnja ima svoje prednosti i nedostatke. Generalno smatram da se možemo zaduživati za imovinu koja će se otplaćivati u budućnosti samo ako povećavamo imovinu države i ekonomske koristi budućim generacijama. Presjecanjem bilansa budžetskog rezultata može se konstatovati da je gotovinski deficit u Crnoj Gori manji od iznosa kapitalnih izdataka, tako da je zadovoljeno pravilo kojim se uspostavlja ravnoteža između deficita i uvećanja imovine.
Fali prostora za novi revizorski kadar
Dabović je, u odgovoru na pitanje kako ocjenjuju poziciju DRI u sistemu i da li bi tu nešto trebalo mijenjati, kazao da se u izvještaju EK ukazuje da se suočavaju sa izazovima institucionalnog kapaciteta.
“U Izvještaju EK za 2019. godinu, pregovaračkom poglavlju 32 – Finansijska kontrola se ukazuje da se DRI dalje suočava sa izazovima institucionalnih kapaciteta. S tim u vezi, smatram da je neophodno ubrzati aktivnosti u dijelu javnih radova na obezbjeđenju adekvatnog poslovnog prostora za rad institucije”, ocijenio je Dabović.
Podsjeća da se novac za rad institucije obezbjeđuje u budžetu, pri čemu nacrt dostavlja Senat DRI Odboru za ekonomiju koji utvrđuje budžet i dostavlja ga Vladi.
“Vlada, ako u predlogu godišnjeg zakona o budžetu izvrši izmjene iz nacrta mora Skupštini dostaviti pisano obrazloženje. Na ovaj način, proces utvrđivanja budžeta DRI je dobro pozicioniran u finansijskom sistemu i do sada nijesmo imali poteškoća u obezbjeđivanju neophodnog novca za realizaciju godišnjih programskih aktivnosti. Poslovni prostor je za sada jedini ograničavajući faktor, koji utiče na prijem novog revizorskog kadra i dalji razvoj institucije” kazao je Dabović.
Upozoravaju godinama i na troškove za sudske sporove
Dabović je kazao da u reviziji završnog računa budžeta obezbjeđuju kontinuirani statistički pregled nepravilnosti koje su finansijskom revizijom utvrđene za konkretnu fiskalnu godinu.
“Najveća odstupanja ustanovljena su kod izdataka, koji su pretežno diskrecionog karaktera i odnose se na rashode za usluge, kamate, transfere institucijama, pojedincima nevladinom i javnom sektoru i otplatu obaveza iz prethodnog perioda. Na strani izvora finansiranja uočavaju se česta odstupanja kod prihoda koji se odnose na prihode evidentirane na stavci “ostali prihodi”. Revizijom konstatovane korekcije, imale su svoje posljedice na iskazani rezultat budžeta i određene korekcije gotovine koje su naznačene po godinama od 2014. do 2018. godine”, kazao je Dabović.
Dabović ističe da se revizijom pravilnosti duži vremenski period konstatuju nepravilnosti u vezi sa prekoračenjima budžeta uzrokovanim sudskim presudama i prekoračenjima u vezi sa kupovinom hartija od vrijednosti Investiciono razvojnog fonda, koja nijesu planirana godišnjim zakonima o budžetu države.
“Isto tako u obrazloženju Predloga zakona o završnom računu budžeta Crne Gore, već duži period, ne postoji adekvatno obrazloženje za dio državnih depozita, koji su otvoreni uz saglasnost Ministarstva finansija, a nijesu sastavni dio konsolidovanog računa državnog trezora. Prethodna godina biće svakako prepoznatljiva po isplaćenim transferima i korekcijama budžetskog rezultata. Pored činjenice da se fiskalna disciplina značajno poboljšava, može se konstatovati da još postoji rizik od materijalno značajnih nepravilnosti kod iskazivanja budžetskog rezultata i usklađenosti izvršenja budžeta sa Zakonom o budžetu i fiskalnoj odgovornosti”, kazao je Dabović.
Bonus video:
