Drugu godinu zaredom grad-hotel “Sveti Stefan”, nekadašnji zaštitni znak crnogorskog turizma, dočekuje rođendan s katancem na vratrima i bez brojnih turista koji žele da ga posjete.
Malo paštrovsko ribarsko naselje, srednjovjekovno utvrđenje koje je vjekovima odolijevalo najezdama osvajača, 13. jula 1960. pretvoreno je, odlukom tadašnjih komunističkih vlasti, u mondensko ljetovalište.
Ubrzo je Svetac postao sinonim luksuza i prestiža, a u njemu su odsjedale najpoznatnije svjetske filmske zvijezde, političari, kraljevi, carevi...
Danas je grad-hotel zatvoren i oslikava političku stvarnost - od toga da je država praktično na korak da izgubi vlasništvo nad turističkim draguljem, do prijetnje stotinu miliona vrijednom odštetom, koliko traži kompanija “Adriatic properties” čiji su vlasnici bliski s predsjednikom države i DPS-a Milom Đukanovićem.
I dok se čeka odluka Arbitražnog suda u Londonu, na adresu novog ministra ekonomskog razvoja i turizma Gorana Đurovića trebalo bi da je stigao zahtjev nekadašnjih direktora Svetog Stefana i turističkih poslenika za otvaranje grad-hotela za dnevne posjete, uz pristupačnu cijenu ulaznice tokom ljetnje sezone 2022.
Zahtjev potpisuju čuveni direktor Svetog Stefana u vrijeme kada je grad-hotel prije pet decenija dobio najveće međunarodno turističko priznanje - “Zlatnu jabuku”, nekadašnji ministar turizma Vladimir Mitrović, kao i još dva direktora za čijeg je mandata imao velikog uspjeha, Petar Rađenović i Vido Anđus, te turistički stručnjk i nekadašnji direktor “Montenegroexpresa” Branko Diki Kažanegra i istaknuti umjetnik i bivši upravnik galerije na Svetom Stefanu Veljko Bućo Mitrović.
”Mi, dolje potpisani građani MZ Sveti Stefan, bivši direktori grad-hotela, državnih turističkih preduzeća i turistički radnici, želimo da vam se obratimo sa zahtjevom (molbom) da doprinesete ublažavanju problema u koji je zapao naš turistički biser Sveti Stefan. Naime, ukoliko ni ove godine Sveti Stefan neće raditi kao hotel, molimo vas da u dogovoru sa zakupcem i zakupodavcem, uprkos brojnim nesuglasicama i nesporazumima, otvorite grad Sveti Stefan za posjetioce - građane Crne Gore, kao i turiste iz drugih država, tokom ljetnje sezone 2022”, navodi se u zahtjevu u koji su “Vijesti” imale uvid.
Predlažu da za posjetioce bude otvorena barem jedna terasa, počev od ulaza pa putem do trga ispred crkvi.
”Takođe, predlažemo da cijena ulaznice bude u granicama od 5 do 10 eura po osobi, ali nemamo ništa protiv da utvrdite cijenu koju vi smatrate za primjerenu. Bilo bi poželjno da uzmete u obzir mogućnost da djeca do određenog uzrasta plaćaju ulaz uz popust. Posjetiocima se mogu ponuditi i neki dodatni sadržaji (na primjer prodavnica tradicionalnih proizvoda, kafe-bar, galerija, itd. …) i to sve ostaje na dobroj volji zakupca, čija prava po osnovu ugovora o zakupu treba poštovati. Predlažemo, takođe, da država finansijski i na bilo koji drugi način pomogne ovaj projekat ukoliko bude neophodno (troškovi obezbjeđenja, čišćenja, održavanja…)”, ističu u zahtjevu.
Naglašavaju da je Sveti Stefan, “faktički gledano, naše nacionalno blago, a formalno-pravno je od države prepoznat kao ‘nepokretno kulturno dobro od nacionalnog značaja’”.
”Brojni turisti dolaze u Crnu Goru sa željom da posjete Sveti Stefan, čijoj se ljepoti prethodno dive gledajući fotografije u turističkim brošurama”, zaključuje se u zahtjevu upućenom Đuroviću.
Pred sudom u Londonu vodi se borba “teška” stotinu miliona eura. Zakupac grad-hotela, kompanija “Adriatic properties” traži da im se zbog navodnog kršenja ugovora i onemogućavanja da rade prošle godine isplati stotinu miliona eura, koliko su, tvrde, investirali u hotelski kompleks, kao i izgubljena dobit za prošlu godinu i sve naredne do isteka ugovora o zakupu.
S druge strane, vladina kompanija, koja je vlasnik grad-hotela “Sveti Stefan” i Vile “Miločer”, takođe je pokrenula arbitražni postupak pred sudom u Londonu protiv zakupaca, kako bi zaštitila svoja prava iz ugovora, ali i kapital akcionara i imovinu društva.
Iako su ranije iz kompanije “Adriatic properties” najavili da će ipak ovoga ljeta otvoriti hotelski kompleks, a sam ministar Đurović rekao da očekuje dogovor sa zakupcem, ipak je teško vjerovati da će grad-hotel rođendan dočekati otvoren.
Vlada je 2007. dala u višedecenijski zakup najelitnije domaće ljetovalište - grad-hotel “Sveti Stefan”, Vilu “Miločer” i tadašnji hotel “Kraljičinu plažu”. Zakupac se obavezao da hotele mora držati otvorenim minimum 11 mjeseci godišnje, ali i da u rekonstrukciju “Svetog Stefana” uloži 50 miliona eura.
Prećutano je da mu je dozvoljeno da u Miločerskom parku, na mjestu nekadašnjeg hotela “Kraljičina plaža”, izgradi novi, ali i depadans sa 66 stanova za tržište, čija je vrijednost više desetina miliona eura, upravo onoliko koliko ih je navodno koštala rekonstrukcija Sveca i Vile “Miločer”.
Glasovima poslanika DPS-a i Pozitivne, Skupština je 2015. aminovala aneks ugovora koji je predložila Vlada Mila Đukanovića, kojim je produžen zakup za 12 godina, do 2049 i smanjena kirija sa 1,6 miliona na 1,1 milion eura.
Aneksom za “Kraljičinu plažu” zakup je produžen sa 30 na 90 godina godina i omogućena je izgradnja kondo-hotela, odnosno pola apartmana za tržište.
Kardelj osmislio luksuzni grad
Pedesetih godina 20. vijeka iz samog političkog vrha Jugoslavije potekla je inicijativa da se ribarsko selo Sveti Stefan pretvori u luksuzni grad-hotel, zapisao je u svojoj knjizi “Budva, od mita do stvarnosti” dugogodišnji turistički radnik i stručnjak, pokojni Vlado Duletić.
”Prema sjećanju, ovu ideju je prvi pokrenuo tadašnji visoki savezni funkcioner Edvard Kardelj. Njegov predlog su zdušno podržali Blažo Jovanović, tada prva politička ličnost Crne Gore, kao i naši poznati slikari Petar Lubarda i Milo Milunović.”
Kardeljeva ideja realizovana je 1960. godine kada je otvoren grad-hotel koji je uskoro postao jedan od najpoznatijih hotela na svijetu.
”Pretvaranjem starog ribarskog naselja u moderan turistički objekat prvog reda, počinje ispisivanje novije istorije za Sveti Stefan. Samo četiri godine nakon otvaranja (1964), magazin ‘Lajf’ iz Njujorka uvrstio je Sveti Stefan među deset najekskluzivnijih hotela na svijetu, da bi 1972. dobio najveće međunarodno turističko priznanje ‘Zlatnu jabuku’. Pored toga, Sveti Stefan je 1980. postao nosilac najvećeg državnog priznanja SFRJ - Nagrade AVNOJ-a”, navodi Duletić.
Od Tita do Mila
”Izuzetno smo zadovoljni boravkom i gostoprimstvom. Zahvaljujemo kolektivu na velikoj pažnji prema meni i Jovanki koju su nam pružili tokom boravka u ovom lijepom hotelu”, napisali su u knjizi utisaka na Badnji dan 1973. godine doživotni predsjednik SFRJ Josip Broz Tito i njegova supruga Jovanka tokom odmora u grad-hotelu “Sveti Stefan” i Vili “Miločer”.
Tito je u tri navrata boravio na Svetom Stefanu.
Na nesvakidašnjem ostrvu odsijedali su slavni svjetski glumci, režiseri i producenti - Sofija Loren, Karlo Ponti, Kirk Daglas, Doris Dej, Džeraldina Čaplin, Marija Šel, Monika Viti, Sidni Poatje, Ričard Vidmark, Silvester Stalone, Džeremi Ajrons...
Odmarali su i poznati književnici Andre Marlo i Alberto Moravija, nenadmašna balerina Maja Pliseckaja, proslavljeni šahovski šampioni Bobi Fišer i Boris Spaski, manekenka Klaudija Šifer.
Na Svecu su boravile krunisane glave, poput engleske princeze Margaret i bivšeg italijanskog kralja Umberta II Savojskog, ali i poznati svjetski političari - predsjednik Italije Sandro Pertini, premijer te države Đulio Andreoti, njemački kancelar Helmut Šmit, kanadski premijer Pjer Trudo...
Gosti su bili i čuveni bankari Maknamara i Rokfeler i drugi, naveo je Duletić u knjizi.
U novijoj istoriji, u grad-hotelu su boravili manekenka Naomi Kembel, kralj Instagrama Den Bilzerijan, bračni par Viktorija i Dejvid Bekam sa djecom...
Na Svecu se vjenčao teniser Novak Đoković, a u Miločeru je Milo Đukanović oženio sina...
Bonus video:
