Republika Srpska ponovo je pokrenula projekat hidroelektrane (HE) Buk Bijela, ali o tome nije obavijestila crnogorsko Ministarstvo održivog razvoja i turizma, kao instituciju zadužena za sprovođenje Konvencije o procjeni uticaja na životnu sredinu u prekograničnom kontekstu (Espoo konvencija).
“O aktivaciji ovog projekta ili nekog drugog tehničkog rješenja vezanog za izgradnju navedene HE, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, kao institucija zadužena za sprovođenje Espoo konvencije, nije informisano”, rekli su “Vijestima” iz resora na čijem je čelu ministar Pavle Radulović.
U Trebinju je početkom juna potpisan ugovor o dodjeli koncesije za izgradnju i korišćenje HE Buk- Bijela na reci Drini. Koncesija je na 50 godina dodijeljena Elektroprivredi RS (ERS) i Hidroelektranama na Drini iz Višegrada. Nakon toga su 6. jula Vlada RS i kineska kompanija China National Aero-Technology International Engineering Corporation (AVIC-ENG) potpisali Memorandum o saradnji na projektu izgradnje Buk Bijele.
Plan je da se Buk-Bijela, instalisane snage 93,52 MW, gradi na Drini na jugoistoku BiH. Projekat je vrijedan oko 195,1 milion eura, a HE će se graditi na gornjem toku Drine na oko 11 kilometara uzvodno od novog mosta u Foči.
Pripremni radovi trajaće godinu, a izgradnja bi trebala da traje narednih 60 meseci
Pripremni radovi trajaće godinu, a izgradnja bi trebala da traje narednih 60 meseci.
Procijenjena ukupna godišnja proizvodnja HE Buk- Bijela je 332,3 GWh, dok je instalisani protok 350 metara kubnih vode u sekundi.
Iz crnogorskog Ministarstva su podsjetili da su, imajući u vidu mogući prekogranični uticaj na Crnu Goru, koji može izazvati izgradnja hidroelektrana Buk-Bijela i Foča na rijeci Drini u RS u septembru 2012. pokrenuli, u skladu sa Espoo, zvaničnu komunikaciju sa RS i tražili relevantnu dokumentaciju. Tražena je Studija uticaja na životnu sredinu za HE Buk-Bijela - dopunjena verzija, novembar 2012. godine i Dopunjena studija o procjeni uticaja na životnu sredinu izgradnje HE Foča na rijeci Drini, novembar 2012. godine.
“Konsultacije sa nadležnim Ministarstvom Vlade RS održane su u u decembru 2012. u Banjaluci i razmijenjena je potrebna dokumenatcija. U cilju utvrđivanja prekograničnih uticaja na stanje kvaliteta segmenata životne sredine na teritoriji Crne Gore, koji mogu biti izazvani realizacijom planiranih projekata, Agencija za zaštitu životne sredine je, kao organ nadležan za sprovođenje postupka procjene uticaja na životnu sredinu, 21. januara 2013. obrazovala Komisiju za ocjenu studija o procjeni uticaja na životnu sredinu za izgradnju HE Buk Bijela i Foča”, naveli su iz Ministarstva.
Komisija je tada navela da definisana kota normalnog uspora za Buk-Bijelu od 434mnm (kota terena na državnoj granici između Crne Gore i BiH je 432,37 mnm), jasno pokazuje da predviđena akumulacija zahvatala teritoriju Crne Gore. Komisija je tražila da nadležni organ Crne Gore utvrdi kotu dna korita na granici.
Komisija je ocijenila da je neophodno doraditi Studiju procjene uticaja na životnu sredinu HE Buk-Bijel i tek nakon toga bi se preciznije mogla sagledati veličina uticaja na teritoriju Crne Gore. Za HE Foča je utvrđeno da nema bitnijeg prekograničnog uticaja.
Iz Ministarstva su kazali da od 2013. godine nije bilo dodatne komunikacije sa RS niti bilo kakvog obavještenja vezano za projekat HE Buk Bijela, ni diplomatskim putem ni preko kontakt tačaka za Espoo konvenciju, jer je u tom periodu koncesionar u Republici Srpskoj odustao od realizacije navedenog projekta.
Izgradnja Buk-Bijele nekoliko puta je zaustavljana
Iz Ministarstva energetike RS nijesu odgovorili na pitanja “Vijesti” zašto Crna Gora nije informisana o aktiviranju projekat Buk-Bijela. Ideja o izgradnji ove HE stara je pola vijeka i nekoliko puta je zaustavljana. Izgradnja Buk-Bijele bila je gotovo izvjesna prije oko 50 godina, kada je u tu srvhu eksproprisano i zemljište od Kopila do Šćepan Polja. Tadašnja Skupština Crne Gore odbila je da potpiše saglasnost na 70 miliona dolara zaduženja za taj projekat kod Svjetske banke.
Planovi o pregrađivanju Drine ponovo su aktuelizovani 2004. godine, kada su predstavnici RS i Crne Gore potpisali dogovor o izgradnji Buk-Bijele, ali su crnogorski partneri odustali pod pritiskom javnosti koja se usprotivila potapanju Tare. Deklaraciju o zaštiti Tare potpisalo je gotovo 11 hiljada građana i ona se našla na dnevnom redu Skupštine. Parlament je sredinom decembra 2004. usvojio Deklaraciju kojom se zabranjuje izgradnja Buk-Bijele. Protiv Deklaracije su glasali jedino poslanici DPS-a.
Akumulacija Buk-Bijele trebalo je da potopi dolinu do brane elektrane Piva i 12 kilometara Tare uzvodno od Šćepan Polja. Planirana je bila izgradnju hidroelektrana Buk-Bijela, kapaciteta 450 megavata i Srbinje od 50,5 megavata.
Bonus video:
