Nacionalna aviokompanija “Air Montenegro” i za ovu će godinu platiti obavezno osiguranje za već skoro pet godina prizemljeni vazduhoplov tipa “embraer E195” registarske oznake 4O-AOC. Na pitanja u vezi ovog aviona, plaćenog 44 miliona dolara, iz Ministarstva saobraćaja prebacuju na Upravu za državnu imovinu, koja “Vijestima” kratko odgovara da nije učestvovala u njegovoj kupovini.
Ovaj avion popularno nazvan Čarli, od decembra 2020. i bankrota bivšeg nacionalnog avioprevoznika “Montenegro Airlines”, u čijoj je floti letio, van je upotrebe te nezaštićen i neuskladišten u skladu sa standardima koji važe u avioindustriji za avione koji idu u tzv. dugotrajni storage (privremeno se povlače iz upotrebe), leži na otvorenom, na stajanci aerodroma u Podgorici.
Avion rapidno propada, bez naznake da će država Crna Gora u čijem je ovaj vazduhoplov zvanično vlasništvu, u skorije vrijeme učiniti išta da spriječi njegovo dalje obezvređivanje i propadanje.
“Vijestima” je nezvanično potvrđeno da je za Čarlija obezbijeđena polisa osiguranja za 2025. o trošku Air Montenegra. Druga dva embrajera bivšeg “Montenegro Airlinesa” kupio je novi državni avio-prevoznik od osnivačkog uloga koji je obezbijedila Vlada i oni su njegova vlasništvo, ali ne i Čarli.
Čarlija je “Montenegro Airlines” 2010. kupio uzimajući kredit od brazilske banke BNDS kojoj je bivša crnogorska nacionalna aviokompanija prije svog bankrota u ratama isplatila ukupno 38 miliona dolara. Ostatak od nešto preko pet miliona dolara BNDS banci je početkom prošle godine platila crnogorska Vlada, uz obrazloženje da bi u suprotnom morala da ga vrati Brazilcima u ispravnom stanju i time praktično izgubi sav novac koji je do tada plaćen za ovaj avion.
Međutim, kako prilikom prizemljenja u decembru 2020. u Podgorici Čarli nije bio propisno uskladišten, ovaj avion je u međuvremenu rapidno propadao.
U ljeto 2021. kada se još govorilo o mogućnosti da “Air Montenegro” umjesto Vlade BNDS-u plati posljednju ratu kredita za ovaj avion, Tehnička služba nove nacionalne aviokompanije je procijenila da je tada za povratak Čarlija u letno stanje u njega potrebno uložiti još oko osam miliona dolara. Takvo eventualno ulaganje je sada, nakon skoro još četiri godine nebrige i ležanja aviona na stajanci u Podgorci, sigurno značajno poraslo.
Iz Vlade i njenih resornih ministarstava - saobraćaja u čijoj je nadležnosti vazdušni promet, pa time i nacionalna aviokompanija, odnosno prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine koje bi o Čarliju kao imovini države trebalo da brine, do sada se nisu detaljnije oglašavali u vezi statusa i budućnosti ovog aviona za koji je do sada plaćeno ukupno 44 miliona dolara.
Nakon što je BNDS banka početkom aprila prošle godine proslijedila Vladi završnu dokumentaciju i time ona zvanično postala vlasniki ovog aviona, niko od nadležnih u državnoj administraciji “ni pristom nije mrdnuo” da se Čarli zaštiti od daljeg propadanja, napravi stručna procjena njegovog stanja i vrijednosti, odnosno visine ulaganja potrebnih da se avion eventualno dovede u ispravno stanje, odnosno da se odluči je li to uopšte isplativo da se radi.
Iz Ministarstva saobraćaja (MS) lani su poručivali da se razmatra više opcija i da je za svaku neophodno uraditi procjenu vrijednosti aviona.
“Jedna od mogućih opcija koju trenutno razmatramo jeste raspisivanje javnog poziva za konsultante koji bi trebalo da izvrše procjenu trenutnog stanja vazduhoplova, njegovu trenutnu vrijednost i iznos ulaganja koja su potrebna za vraćanje u operativno stanje. Glavni izazov predstavlja nedostatak kvalifikovanih organizacija sa svim neophodnim sertifikatima, koje bi mogle da dostave tražene analize”, kazali su Vijestima” iz Ministarstva u avgustu prošle godine.
Od tada do danas međutim, nisu raspisivani nikakvi tenderi za procjenjivače, niti je Tehničkoj službi “Air Montenegra” omogućeno da uđe u Čarlija i u granicama zvaničnih ovlašćenja koje ona ima za održavanje aviona tipa E195, makar orijentaciono procijeni koliko bi trebalo uložiti da on ponovno poleti ako je to sada uopšte isplativo.
Iz Ministarstva soabraćaja su “Vijesti” nakon što su im nedavno ponovno uputili pitanja u vezi Čarlija, nezvanično uputili na Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine u čijem je sastavu Uprava za državnu imovinu koja bi zvanično trebalo da brine o ovom avionu.
Iz ove Uprave, međutim, nisu odgovorili ni na jedno od pitanja “Vijesti”: što su kao organ nadležan za državnu imovinu do sada preduzeli u vezi konačnog završetka procesa procjene njegovog tehničkog stanja; da li je završena procjena visine neophodnih finansijskih ulaganja za vraćanje tog aviona u letno stanje.. te ako procjena nije obavljena zašto se to još nije završilo i konačno donijela odluka o sudbini tog aviona koji svakim danom sve više gubi na vrijednosti.
“Uprava za državnu imovinu nije učestvovala u nabavci, odnosno kupovini aviona Čarli”, navedeno je u odgovoru iz ove Uprave i proslijedili obimnu hronologiju službene komunikacije između Ministarstva saobraćaja, Uprave za državnu imovinu, Ministarstva finansija i Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine vezanu za obezbjeđenje osiguranja za taj avion za ovu godinu.
Budući da je Ministarstvo finansija eksplicitno odbilo da iz sredstava tekuće budžetske rezerve obezbijedi novac za plaćanje osiguranja za Čarlija za 2025, to je u međuvremenu opet (kao i u proteklih par godina) platio nacionalni avioprevoznik koji nije ni vlasnik, niti će u skorije vrijeme zbog indolentnosti i neodgovornog odnosa nadležnih prema ovoj državnoj imovini doći u poziciju da eventualno na bilo koji način koristi Čarlija.
Bio najnoviji od tri E-195 u “Montenegro Airlinesu”
“Čarli” je bio najnoviji od tri aviona tipa E-195 kojima je pred bankrot raspolagala bivša nacionalna aviokompanija “Montenegro Airlines”. Iz pogona brazilske fabrike Embraer u Sao Hose dos Kamposu ovaj je avion izašao 16. jula 2010. godine kada je isporučen bivšoj crnogorskoj nacionalnoj kompaniji koja ga je kupila na dugoročni kredit uzet od brazilske nacionalne banke BNDS.
Upravo je ovaj avion 26. decembra 2020. obavio posljednji let “Montenegro Airlinesa” kada je “Čarli” sa tivatskog aerodroma gdje mu je bila baza prebačen na aerodrom u Podgorici. Uprava bivše nacionalne aviokompanije tog dana je saopštila da prekida sve letove, jer se više nije mogla finansirati iz državne pomoći. Avion je tada bio potpuno ispravan i plovidben, ali nikada nije u Podgorici pravilno pripremljen za dugotrajno skladištenje. “Čarli” je skoro pet godina ostavljen da propada na otvorenom, pored hangara bivšeg “Montenegro Airlinesa”, a u međuvremenu su sa tog aviona pod misterioznim okolnostima skidani i odnošeni pojedini djelovi i na taj način ovaj E-195 dodatno je devastiran.
Bonus video:
