Najmanje 150 objekata koji su kulturno dobro nalazi se na trasi buduće vjetroeletrane “Brajići” na Paštrovskoj gori, čijom izgradnjom bi bilo devastirano kompletno područje, upozorila je grupa građana Brajića, Paštrovića i Crmničana.
“I ovog puta se obraćamo javnosti Crne Gore da skrenemo pažnju na problem koji se tiče projekta Vjetroelektrana Brajići planiranog na vjekovnim teritorijama Brajića, Paštrovića i Crmnice. Svakog mjeseca otkrivamo nova potencijalna kulturna dobra i lokalitete kulturne baštine na ovom području, do sada je identifikovano preko 150 ovakvih lokaliteta, te ovaj broj nije konačan i raste svakog mjeseca”, upozoravaju građani u otvorenom pismu, dostavljenom “Vijestima”.
Oni su ranije u više navrata pozivali Vladu Crne Gore da odustane od ovoga projekta, te tražili da se iz Prostornog plana “izbrišu” turbine, iznoseći niz činjenica koje ne idu u prilog da se džinovske turbine izgrade po obodu brda.
U avgustu 2020. godine, uoči tadašnjih parlamentarnih i lokalnih izbora u Budvi, konzorcijum predvođen njemačkom kompanijom WDP zaključio je s Vladom premijera Duška Markovića ugovor o zakupu zemljišta za izgradnju vetroelektrane Brajići u koju će, kako je tada saopšteno, biti uloženo 101,3 miliona eura...
Građani podsjećaju da su javnost ranije obavijestili da su na planini Velja Trojica, gdje se nalaze ostaci crkve Svete Trojice i praistorijske gradine sa velikom kulturno-istorijskom vrijednošću, planirane dvije ili tri džinovske turbine.
“Pored toga, turbine su planirane i na planini Goli vrh, koja važi za sveto kultno mjesto Paštrovića, gdje se nalazi veliki krst i spomen-ploča posvećena stradanju Paštrovića u 14. vijeku tokom pohare Paštrovića od strane vojske ugarskog kralja Ludviga. Ovuda se ujedno nalaze i brojne hajking staze i mnogi stari torovi tj. katuni Brajića, Paštrovića i Crmničana. Imajući u vidu da katunski turizam postaje sve popularniji u regionu i nekim djelovima Evrope, izgradnja vjetroelektrane bi ugrozila i ovaj tip turizma, te bi umnogome osiromašila turističku ponudu Budve i Crne Gore”.
Tvrde da bi izgradnja vjetroelektrane ugrozila perspektivu ruralnog razvoja kao važne stavke u pregovaračkom procesu Crne Gore sa EU (poglavlje 11).
“Stoga i ne čudi odluka Francuske da blokira zatvaranje poglavlja koje se tiče poljoprivrede i ruralnog razvoja. Naročito je ta odluka razumljiva ako imamo u vidu činjenicu da je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede prošle godine izdalo pozitivno mišljenje za gradnju vjetroelektrane Brajići sa pratećom infrastrukturom na oko sedam miliona kvadratnih metara šumskog zemljišta, kako je zvanično kategorizovano u katastarkoj evidenciji. Ovo je suprotno zakonskim odredbama kao i članu 2, stav 3 Pravilnika o bližim kriterijumima za izdavanje urbanističko-tehničkih uslova za izgradnju objekata za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora, gdje se jasno navodi da se takvi objekti ne mogu graditi na šumskom zemljištu. Uprkos tome, Vlada je izdala urbanističko-tehničke uslove za projekat vjetroelektrane Brajići, iako smo dugo upozoravali da ne postoje zakonski uslovi za to. Ne znamo da li su francuski eksperti neposredno imali uvid u ovaj slučaj, ali svakako i on može poslužiti kao svjedočanstvo da se ruralni razvoj pogrešno tretira od strane nadležnih institucija.”
Podsjećaju da su do sada više puta napominjali da bi vjetroelektrana na Brajićima i Paštrovskoj gori narušila prirodni pejzaž planina u zaleđu obale.
“U tom smislu investitor i resorna ministarstva će teško moći opravdati takvu zamisao pred predstavnicima Savjeta Evrope s obzirom na to da je Crna Gora potpisnik Konvencije o predjelima Savjeta Evrope (Landscape convention). Osim toga, kako stoji u tehničkom izvještaju Evrope Nostre i Instituta Evropske investicione banke, džinovske turbine na prelijepim planinama u zaleđu bi narušile i kulturni pejzaž Svetog Stefana, nacionalnog blaga Crne Gore, jer se Paštrovska gora, u smislu zaštitarske struke, tretira kao vizuelna pozadina Svetog Stefana.”
Pored kulturnog pejzaža Svetog Stefana, kako upozoravaju, bio bi dodatno “narušen i kulturni pejzaž starog grada Budve i to iz one perspektive koja je jedina ostala sačuvana zbog betonizacije - a to je pogled na Stari grad od strane šetališta ka Mogren plaži, inače najpopularnijeg mjesta za slikanje Starog grada za turiste, gdje se u pozadini uzdiže Goli vrh i okolina, i upravo tu su planirane džinovske turbine”.
“Još jednom molimo investitora i Vladu Crne Gore da odustanu od ove sporne lokacije za izgradnju vjetroelektrane i pronađu neku adekvatnu alternativu. Nismo protiv zelene energije, kao što smo više puta napominjali, ali jesmo protiv žrtvovanja našeg prelijepog zaleđa i ruralnog turizma koji je sve više popularniji u svijetu, uz ugrožavanje naših kultnih istorijskih mjesta. Evropa nas uči da poštujemo jedni druge, a to znači i da poštujemo ono što neko drugi smatra za sebe da mu je sveto i vrijedno. Mi poštujemo njemačkog investitora, naročito zemlju iz koje on dolazi. Takođe smatramo da svi treba da poštujemo jedni druge, ne samo u tom nekom pravno ili moralno formalističkom smislu, već suštinski i iskreno. To, između ostalog, znači i da treba da poštujemo i kulturno-istorijske vrijednosti drugih ljudi i njihova osjećanja prema onoj kulturnoj baštini za koju oni vezuju svoja osjećanja, bez obzira da li na isti način vrednujemo tu baštinu ili ne”, piše u pismu.
Odbornički saziv Skupštine opštine Budve je 18. avgusta 2023. jednoglasno usvojio Deklaraciju o zaštiti Paštrovske gore. Deklaracijom se zahtijeva zaštita Paštrovske gore i traži trajna zabrana izvođenja krupnih infrastrukturnih projekata, radi očuvanja nemjerljivo vrijednih kulturnih i prirodnih resursa.
Bonus video:
