Crnogorski bankarski sistem ima kapacitet da apsorbuje šokove, kreditira privredu i zaštiti depozite građana u vremenu globalne neizvjesnosti, saopštila je guvernerka Centralne banke (CBCG), Irena Radović, i dodala da ta institucija ostaje posvećena pružanju snažne institucionalne i regulatorne podrške stabilnosti finansijskog sistema.
Ona je na godišnjoj konferenciji za novinare CBCG, na kojoj su predstavljeni ključni rezultati ostvareni u ovoj godini, uz osvrt na prioritete i planove za naredni period, kazala da jedino stabilne, kapitalizovane i likvidne banke mogu biti podrška stanovništvu, privredi i doprinijeti otpornosti crnogorske ekonomije.
„Na kraju novembra bankarski sektor ima vrlo snažne pokazatelje. Aktiva banaka je dostigla 7,7 milijardi eura, kapital banaka je na nivou jedne milijarde eura, a imamo i snažan rast kreditne aktivnosti“, rekla je Radović.
Nekvalitetni krediti su na istorijskom minimumu 2,78 odsto.
Ona je ukazala da je, zahvaljujući dosljednom nadzoru i primjeni adekvatnih supervizorskih i makroprudencijalnih mjera, unaprijeđena stabilnost, visoka likvidnost i snažna kapitalizovanost, te da se povjerenje građana i privrede ogleda u rastu ključnih bilansnih pozicija – aktive, kredita, kapitala i depozita.
Prema riječima Radović, prosječna prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa na novoodobrene kredite građanima je otišla nadolje u odnosu na momenat kada je ona preuzela funkciju guvernerke, sa 8,79 na 6,79 odsto.
„Kada su u pitanju kamatne stope privredi, kada pogledamo posljednje tri godine, vidimo silazni trend sa 5,7 odsto na 5,2 odsto. To je i dalje visoko, ali uvažavajući trenutne okolnosti i neizvjesnoti, uporedivo je sa značajnim brojem zemalja EU“, smatra Radović.
CBCG je, kako je kazala, tokom ove godine izvršila 40 neposrednih kontrola i izrekla 24 kaznene mjere u oblasti poslovanja banaka, sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma i zaštite potrošača.
Radović je istakla da je u ovoj godini realizovano najznačajnije unapređenje platnog prometa od uspostavljanja domaćeg platnog sistema 2005. godine.
Platni sistem CBCG je u potpunosti usklađen sa standardom za međunarodna plaćanja ISO 20022, što je, uz uvođenje online kliringa i novih funkionalnosti, donijelo bržu, sigurniju i precizniju obradu transakcija.
Od 7. oktobra ove godine, Crna Gora je operativno dio SEPA zone, čime je načinjen krupan korak u pravcu približavanja naše zemlje EU, a građanima i privredi su omogućena sigurnija, brža i jeftinija plaćanja sa 40 evropskih zemalja.
Prije uvođenja SEPA sistema, prosječna naknada za SWIFT transakciju iznosila je 73,4 eura.
“Podaci za prva dva mjeseca SEPA primjene pokazuju da je prosječna naknada za SEPA transakcije koje se realizuju elektronski 2,24 eura za građane, odnosno 6,4 eura za privredu”, kazala je Radović.
Radno vrijeme platnih sistema produženo je do 20 sati, uključujući vikende i praznike, što znači 118 dodatnih radnih dana godišnje.
Naknade u nacionalnom platnom sistemu su prepolovljene, uz ukidanje ranije važećih viših naknada za popodnevne transakcije i obavezu banaka da efekte sniženih troškova prenesu na svoje klijente.
Radović je kazala da su primijetili da se građani i privrednici još nijesu do kraja orijentisali na digitalne kanale.
“Znači i dalje je ostao značajan broj privrednika i građana koji koristi šalterske kanale koji su duplo skuplji i ono što ćemo raditi u narednom periodu jeste da pružimo podršku građanima i privredi u cilju dodatne finansijske edukacije kako bi koristili što više svoje mobilne telefone i računare i vršili elektronska plaćanja, kako bi efekt SEPA bio još značajniji”, naglasila je Radović.
U saradnji sa Bankom Italije, Evrospkom centralnom bankom (ECB) i centralnim bankama regiona, CBCG nastavlja realizaciju TIPS Clone projekta, kojim se uspostavlja nacionalni sistem instant plaćanja.
Sistem će biti pušten u rad u julu naredne godine i omogućiće izvršavanje transakcija u realnom vremenu, 24 sata dnevno, sedam dana u sedmici, tokom cijele godine.
Ukupni ekonomski efekti reformi u platnom prometu, koji se odnose i na SEPA i na TIPS Clone, procjenjuju se na 160 miliona eura godišnje.
U ovoj godini realizovane su intenzivne aktivnosti na potpunoj harmonizaciji domaćeg regulatornog okvira sa pravnom tekovinom EU. Finalizovano je osam zakona i više desetina podzakonskih akata kojima se uređuje poslovanje banaka, a koji su potpuno usklađeni sa relevantnim EU direktivama, od kojih se pojedine primjenjuju u državama članicama tek od naredne godine.
“Ovim je CBCG ispunila sve svoje obaveze za privremeno zatvaranje pregovaračkih poglavlja 4 – Slobodno kretanje kapitala i 9 – Finansijske usluge, dok će dosljedna primjena novih pravila dodatno ojačati otpornost i stabilnost bankarskog sistema”, rekla je Radović.
CBCG je tokom ove godine nastavila da unapređuje zaštitu korisnika finansijskih usluga.
Novim Zakonom o potrošačkim kreditima, koji je u primjeni od novembra ove godine, utvrđuje se najviša dozvoljena efektivna kamatna stopa na potrošačke kredite i ukidaju naknade za obradu stambenih kredita i njihovu prijevremenu otplatu.
U toku je i sprovođenje sveobuhvatne ankete o zadovoljstvu klijenata bankarskim uslugama, sa ciljem daljeg unapređenja kvaliteta, dostupnosti i transparentnosti usluga u bankarskom sektoru.
Istaknuto je da je CBCG finansijski nezavisna institucija koja se ne finansira iz državnog budžeta već sve svoje troškove pokriva iz sopstvenih prihoda, koje dominantno ostvaruje upravljajući međunarodnim rezervama i pružajući usluge bankarskom i finansijskom sektoru.
CBCG jeprošle godine u državni budžet uplatila 4,9 miliona eura, a ove godine će uplatiti preko sedam miliona.
Istovremeno, CBCG ostaje snažno posvećena digitalizaciji i modernizaciji svojih internih procesa, te aktivno radi na primjeni rješenja zasnovanih na vještačkoj inteligenciji u cilju povećanja efikasnosti, kvaliteta i otpornosti rada institucije.
„Uz jasnu viziju nezavisne, moderne, inovativne i transparentne centralne banke koja djeluje u interesu građana i ekonomije, nastavljamo da gradimo ambijent u kojem je finansijski sistem oslonac održivog razvoja Crne Gore“, zaključila je Radović.
Bonus video:
