Stilskim i žanrovskim jedinstvom, na klackalici komičkog i tragičkog, dramskog i melodramskog, glumci ujednačenom igrom stvaraju ovu predstavu čiji apsurd publika prepoznaje kao svoj.
Tim riječima je žiri jubilarnog, 30. izdanja Jugoslovenskog pozorišnog festivala “Bez prevoda”, opisao predstavu “Heroj nacije” u produkciji Nikšićkog pozorišta.
Po tekstu Ivana M. Lalića, a u režiji Milana Neškovića, “Heroj nacije” i Nikšićko pozorište ostvarili su apsolutni trijumf osvojivši ukupno šest nagrada “Ardalion”, i to baš nakon što je uspješno zatvoreno 21. izdanje Međunarodnog festivala glumca - Nikšić 2025.
U saopštenju Narodnog pozorišta iz Užica, koje organizuje Jugoslovenski pozorišni festival, navodi se da su članovi žirija akademik i scenograf Miodrag Tabački, dramski pisac Đorđe Kosić i predsjednica Branislava Stefanović, ”omeđeni selekcijom predstava”, a inspirisani sloganom “Pogledaj me u oči”, donijeli odluke o najboljima.
“Pozorište, i ono pučko i ono društveno angažovano i ono revolucionarno, subverzivno i prevratničko, i ono građansko i/ili bogougodno može i ne mora biti Pozorište. Na ovom, 30. pozorišnom festivalu, mi, tročlani stručni žiri, potražili smo gdje nas to pozorište u oči gleda i vidjeli sljedeće”, istakli su oni...
Nagrada “Ardalion” za najbolju režiju dodijeljena je Milanu Neškoviću, upravo za režiju predstave “Heroj nacije”.
“Čitanje ‘Heroja nacije’ danas, čini se nemogućim rediteljskim zadatkom. Milan Nešković besprekorno otključava tekst, transponujući ga u savremeni tehnološki i društveni trenutak. Ritam ove predstave gradi pokretom scenografije, promjenama vizure, svjetlom i zvukom i vještim korišćenjem lajv strima i video projekcije”, istakao je žiri u obrazloženju.
Nešković je, govoreći o predstavi, istakao da “ma koliko puta da je izgovoreno, ne može se izbjeći jer je istinito: kao što je ćelija osnovna jedinica građe svakog živog organizma, tako je porodica oduvijek bila osnovna ćelija društva. Ognjište je dio porodičnog prostora namijenjeno za loženje vatre, oko koje bi se porodica okupljala u cilju zbližavanja. Vremenom, pojam ognjišta postaje jedan od najvažnijih simbola u ranoj ljudskoj kulturi, kojim se pokazuje i čuva identitet, kao i postojanje zajednice uopšte”, naveo je on i nastavio:
“Ognjište modernog doba je televizor. Sav namještaj nam je usmjeren prema njemu. Više od pola vijeka okupljamo se oko njega i utvrđujemo identitet svoje porodice kroz jednosmjernu komunikaciju sa tim magičnim ekranom. Međutim, šta se događa kada komunikacija postane dvosmjerna? Da li je moguće da ognjište postane uzrok raspada jedne porodice? Preplavljeni medijima i društvenim mrežama, sve se više otuđujemo i postajemo društvo bez empatije. Riječ društvo je postala daleka i velika. Od društva smo se odrodili, ostala je još porodica. Ona je utočište od svega što nam se događa ili što nam se servira. Tu pronalazimo utjehu, ljubav i zagrljaj, tu se ne stidimo sopstvenih suza. Kada članovi porodice izgube empatiju jedni prema drugima, da li je to konačan kraj društva ili samo ćelije koja nas čini živim organizmom?”, naveo je reditelj Nešković.
Glumica Biljana Keskenović za ulogu Desanke Stanišić u “Heroju nacije”, osvojila je nagradu Ardalion za najbolju žensku ulogu.
“Keskenović je iskusna glumica koja uspijeva da pronađe nove boje i valere u žanrovski zahtjevnoj kompoziciji ‘Heroja nacije’”, konstatovao je žiri.
Ardalion za najbolju scenografiju osvojila je takođe produkcija Nikšićkog pozorišta, odnosno Vesna Sušić.
“Scenografija svojom konstrukcijom i rotacijom omogućava igranje komada kako na realnom nivou, tako i na simboličkom i značenjskom planu”, primijetio je trio zadužen za ocjene.
Nagradu Ardalion za najboljeg mladog glumca osvojio je Stevan Vuković za ulogu Ljubomira Stanišića u predstavi “Heroj nacije”
“Mladi glumac u razlomljenoj dramaturgiji uspješno miri komička i dramska sredstva dajući dijaboličnu završnicu ovoj distopijskoj priči”, navodi se u obrazloženju.
Govoreći o svojoj ulozi, Vuković je dodao da se u njoj ogleda misao o dugu predaka, generacijski jaz, nepodnošljivost nepravde, ali i traženje odgovornosti za stvarnost koju živimo.
“Njemu ta njegova stvarnost danas izgleda grozno i teško - i finansijski i egzistencijalno. Jer, šta znači danas fakultet, šta znači diploma, šta znači novinarstvo uostalom, gdje su rješenja onih osnovnih egzistencijalnih pitanja? Gledajući kako određeni ljudi sa vrlo problematičnim i moralnim i etičkim kodeksima, prolaze puno bolje od u životu, dobijaju i na popularnosti, postaju cijenjeni, čak i od strane onih koji su obrazovani, imaju svoj razum, integritet, dostojanstvo, ali i dalje prate i žele taj sadržaj, sve to - budi neki revolt. U tome, Ljuba vidi priliku da i on, pod pritiskom svega toga, uđe u taj vagon, a ako uđe u taj vagon i taj voz, može stići samo do pogrešne stanice, jer su sa pogrešnim vozom svi putevi pogrešni. Tako srlja u propast, naravno iz neke ljutnje što mu nije ostavljeno sve ono što on misli da je trebalo da bude, kako njemu tako i mnogima danas. Za ovakvu stvarnost kakva jeste - moramo tražiti krivca, a on krivca vidi u roditeljima, jer je to nekako i najlakše, najblaže... Konačno, neko mora biti odgovoran, a on je otišao na one koji možda imaju i najmanje odgovornosti”, ispričao je Vuković.
Specijalna nagrada Ardalion dodijeljena je Vladanu Gajoviću za igru Budimira Stanišića i izvedbu dramskog monologa
“Vladan Gajović je u presjeku sredstava dramskog pozorišta i filmskog izraza ostvario ulogu koja svoje konačno otjelotvorenje dobija u monologu koji završava predstavu”, smatra žiri.
Nikšićko pozorište je saopštilo da izražava zahvalnost organizatorima Festivala, stručnom žiriju i publici na podršci i prepoznavanju rada.
“Ovaj uspjeh još jednom potvrđuje važnost kontinuiranog ulaganja u umjetničko stvaralaštvo i jačanje kulturne scene”, istakli su.
Publika za najbolju predstavu izabrala “Moje pozorište” Borisa Liješevića
Pored niza nagrada sa kojima se Nikšićko pozorište vraća u grad N, dodijeljene su i druge, i to Ardalion za najbolju mušku ulogu koji je osvojio Nebojša Ilić za ulogu u predstavi “Moje pozorište” Borisa Liješevića, u produkciji Ateljea 212 iz Beograda. Za ulogu u istoj predstavi, nagradu Ardalion za epizodnu ulogu osvojio je Vojin Ćetković koji je dokazao da nema malih uloga, primijetio je žiri. Ardalion za najbolju kostimografiju pripao je Adisi Vatršeš Selimović za angažman u predstavi “Ljubavnice” u režiji Jovane Tomić i produkciji Kamernog teatra 55 Sarajevo.
Po ocjeni publike, najbolja predstava jubilarnog festivala “Bez prevoda” bila je “Moje pozorište” Ateljea 212, sa ocjenom 4,7 dok je nikšićki “Heroj nacije” dobio prosječnu ocjenu 4,64.
Jugoslovenski pozorišni festival “Bez prevoda” organizovan je od 17. do 22. novembra u Narodnom pozorištu u Užicu, a selektorka festivala bila je Marina Milivojevi’ Mađarev koja je izabrala šest predstava iz Srbije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, a prvi put se ove godine desilo da nije bilo predstave iz Hrvatske, zato što nijedna od tri pozvane nije mogla da učestvuje, navedeno je u saopštenju.
Pored “Heroja nacije”, “Mojeg pozorišta” i “Ljubavnica”, izvedene su i predstave: “Ućutkivanje Sokrata” koju je, u koprodukciji Bitef teatra iz Beograda i tivatskog Centra za kulturu, režirao Nebojša Bradić, “Razbijeni krčak” Narodnog pozorišta Republike Srpske iz Banjaluke u režiji Tanje Mandić Rigonat i “Izuzeti” u režiji Mie Knežević i produkciji Narodnog pozorišta iz Sombora.
Selektorka je podsjetila i na jubilej koji je festival doživio ove godine, ističući da “treba da nam bude podsticaj da postavimo pitanje gdje smo sada i šta smo sve postigli za tri decenije života ovog festivala - da se pogledamo u oči”.
Bonus video:
