Stjenoviti dolomitski teren u Kruševicama, u Herceg Novom, bogatiji je za jednu dragocjenu biljnu vrstu - veliki pelim (Salvia brachyodon ). Riječ je o rijetkoj i ugroženoj biljci koja se decenijama nije nalazila na teritoriji Crne Gore, ali je sada uspješno vraćena zahvaljujući projektu nevladine organizacije Program za životnu sredinu - EnvPro iz Podgorice.
Ova akcija dio je druge faze projekta "Očuvanje endemičnih, rijetkih i ugroženih biljnih vrsta na Orjenu", koji već godinama finansira Fond za partnerstvo kritičnih ekosistema (CEPF). Fokus aktivnosti u 2024. godini bio je upravo na očuvanju i povratku velikog pelima - biljke koja je prirodno rasprostranjena na malim, izolovanim područjima u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj, ali je istorijski bila prisutna i u Crnoj Gori.
Stručni tim, koji je uključivao eksperte iz Crne Gore, Hrvatske i Slovenije, prikupio je sjeme sa lokaliteta Podštirovnik, na podnožju Orjena s bosanskohercegovačke strane. Sjeme je potom laboratorijski tretirano i uzgojeno u kontrolisanim uslovima na univerzitetima u Podgorici i Kopru. Nakon mjeseci njege, razvijene mladice velikog pelima posađene su na pažljivo odabranoj lokaciji u Kruševicama, čije prirodne karakteristike najviše podsjećaju na izvorno stanište biljke.
Projekat je realizovan uz podršku Agencije za zaštitu životne sredine Crne Gore i Sekretarijata za ekologiju i energetsku efikasnost Opštine Herceg Novi, a u njegovoj realizaciji učestvovali su i volonteri, mladi istraživači, kao i stručnjaci iz oblasti botanike – Boštjan Surina (Prirodoslovni muzej Rijeka), Peter Glasnović (Primorski univerzitet, Kopar), Snežana Dragićević, Ana Katnić i Milorad Vlaović.
Povratak velikog pelima u crnogorski dio Orjena predstavlja važan korak u očuvanju biodiverziteta ovog planinskog masiva, ali i potencijal za razvoj naučnog i ekoturizma. Ova rijetka biljka, kao dio nacionalnog prirodnog nasljeđa, simbol je bogatstva naše flore koju je važno sačuvati za generacije koje dolaze.
Bonus video:
