Važeći Zakon o finansiranju političkih partija favorizuje postojeću koaliciju na vlasti, dok opozicionim partijama ne obezbjeđuje elementarne uslove za rad, posebno na nivou lokalnih samouprava, ocijenjeno je iz Socijalisitičke narodne partije (SNP).
Direktor SNP-a Vladimir Vujović smatra da u članu 5 stav 2 postojećeg Zakona treba definisati da su političke partije, koalicije ili grupe građana koje učestvuju na izborima dužne, nakon što im se potvrdi i proglasi izborna lista, obezbijediti garanciju za povraćaj sredstava ukoliko ne osvoje ni jedan poslanički odnosno odbornički mandat.
„Ovakva norma bi spriječila poznate zloupotrebe odnosno da se postojeće i novoosnovane političke partije i grupe građana iz izbornog u izborni ciklus prijavljuju ne radi uspjeha na izborima već isključivo da unaprijed dobiju sredstva (20%) koja nakon izbora ničim ne pravdaju“, rekao je Vujović
„Ovakva norma bi spriječila poznate zloupotrebe odnosno da se postojeće i novoosnovane političke partije i grupe građana iz izbornog u izborni ciklus prijavljuju ne radi uspjeha na izborima već isključivo da unaprijed dobiju sredstva (20 odsto) koja nakon izbora ničim ne pravdaju“, rekao je Vujović agenciji MINA.
Prema njegovim riječima, ukoliko se u članu 6 dodaje novi stav kojim se definiše pozajmica sredstava iz privatnih izvora i njihova ovjera notarskim zapisom u tom slučaju obavezno treba propisati i bančine garancije kojima se garantuje povracaj tih sredstava.
„Treba razmisliti da se ovaj očiti problem obezbjeđenja sredstava nakon izbora obezbijedi na drugi način kao na primjer kroz drugačiji raspored sredstava koja se uplaćuju prije izbora, odnosno davanje garancija subjektima koji su angažovani u izbornoj kampanji za period dok izborna kampanja traje“, pojasnio je Vujović.
Kako visina sredstava iz Budžeta zavisi od uspjeha na izborima to bi, naveo je, zakonsko propisivanje pozajmica iz privatnih izvora moglo dovesti do krupnih poremećaja pa i gašenja političkih partija zbog neizmiranih obaveza što bi takođe valjalo urediti Zakonom.
Prema Vujovićevim riječima, u članu 7 u okviru stava 1 treba propisati da ukupna budžetska sredstva iznose 0,5 odsto ukupnih planiranih Budžetskih sredstava i da na taj iznos ne utiče rebalans Budžeta.
„Političke partije koje izdvajaju za poreze, doprinose i prireze 50 hiljada eura i više na godišnjem nivou za finansiranje redovnog rada dobijaju 0,6 odsto, ako izdvajaju više od 100 hiljada eura na godišnjem nivou dobijaju 0,7 odsto“, navodi on.
Vujović smatra da, u članu 7 u dijelu rasporeda budžetskih sredstava po kome se raspored sredstava vrši 20 odsto u jednakim iznosima a 80 odsto srazmjerno ukupnom broju poslanika odnosno odbornika, treba definisati kao odnos 10:90, odnosno alternativa 15:85.
Uplata 20 odsto ukupnih sredstava u jednakim iznosima parlamentarnim partijama u Skuštini, odnosno Skupštinama opština, kako je rekao, ne vrednuje na pravi način uspjeh na izborima.
„Tako da je startna pozicija od 20 odsto svojevrsan vid uranilovke, odnosno ne afirmiše dovoljno ono što je stvaran uspjeh političkih subjekata ostvaren na izborima, odnosno političke partije koje imaju jednog poslanika naprimjer po tom osnovu imaju mnogo značajnija sredstva nego političke partije koje osvajaju veći broj poslanika mjereno po jednom poslaniku“, pojasnio je Vujović.
Ukoliko se, dodao je, poslije člana 7 dodaje novi član 7a, njime treba propisati da je organ državne uprave nadležan za poslove finansiranja, odnosno nadležni organ lokalne samouprave dužan da obezbijedi sredstva za normalno poslovanje parlamentarnih partija kroz obezbjeđenje poslovnog prostora ili zakup tog prostora za one političke partije koje ne raspolažu poslovnim prostorom u svojini.
„Postojeće stanje u Crnoj Gori je takvo da izuzetno favorizuje postojeću koaliciju na vlasti dok opozicionim partijama ni izbliza ne obezbjeđuje elementarne uslove za rad, posebno na nivou lokalnih samouprava“, ocijenio je Vujović.
Kako je predložio, u istom članu stav 2 treba propisati da je ukupne obaveze organa lokalne samouprave dužan izmiriti na način kako je to već propisano Zakonom, a za slučaj da to ne čini Ministarstvo finansija će kroz uređeni sistem nadzora obezbijediti da se uplata izvrši u narednih 5 dana.
„Postojeće stanje u Crnoj Gori kad su u pitanju uplate lokalnih samouprava je takvo da je dalji rad i funkcionisanje političkih partija odnosno partijskih organa na nivou opštine neodrživ. Takvo stanje obezbjeđuje postojećoj vlasti superioran odnos u materijalnom smislu i čini ogromnu startnu prednost vlasti u odnosu na opoziciju“, poručio je Vujović.
On smatra da, u dijelu koji se odnosi na finansiranje izborne kampanje, treba ozbiljno razmotriti rješenje da se finansiranje izborne kampanje radi vraćanja povjerenja u izborni proces izuzetno za prve naredne izbore vrši isključivo iz budžeta.
Takva iskustva su, kako je precizirao, poznata u nekim zakonodavstvima, a izuzetno se propisuju kao mjera jednake materijalne šanse za sve političke subjekte na izborima.
„S obzirom da u Crnoj Gori do sada najvažniju ulogu u ostvarivanju izbornog rezultata imaju različiti oblici nedozvoljenih i nekontrolisanih materijalnih davanja, to bi ovakvo zakonsko rješenje kao izuzetak samo za naredne izbore značajno uticalo na vraćanje povjerenja u izborni proces“, kazao je Vujović.
Prema njegovim riječima, takvo zakonsko uređenje podrazumijevalo bi najstrožije sankcije posebno za odgovorna lica, kako za fizička tako i za odgovorna lica u pravnim licima.
„U članu 10 stav 2 treba propisati da se u jednakim iznosima raspodjeljuju sredstva podnosiocima izbornih lista u iznosu od po 10 odsto alternativa 15 odsto, i to osam dana nakon potvrđivanja izborne liste“, rekao je Vujović.
On je naveo da novac u iznosu od 80 odsto, koji se raspoređuju podnosiocima izbornih lista koje su osvojila mandate, srazmjerno broju osvojenih mandata treba stvoriti mogućnost da se njihovo eventualno korišćenje kao garancija koristi u toku izborne kampanje kroz ugovoran odnos političke partije i subjekta koji pruža usluge partiji u toku kampanje.
„U praksi se pokazalo kao vrlo komplikovano i teško održivo rješenje po kome se ova sredstva dobijaju tek nakon izbora tako da političke partije stvaraju sebi dodatnu obavezu podizanja bančinih kredita uz visoke kamate iz razloga što subjekti koji pružaju usluge zahtijevaju isključivo avansne uplate“, pojasnio je Vujović.
Ukoliko, kako je rekao, organ lokalne samouprave ne izmiri obaveze iz člana 10 i 11 u rokovima koja su utvrđena ovim zakonom, Ministarstvo finansija je dužno da u narednih pet dana, polazeći od svoje nadzorne funkcije, obezbijedi da organ lokalne samouprave izvrši svoje obaveze.
Bonus video:
