Javni značaj slobode govora, kako su naveli u saopštenju, prevazilazi potrebu za krivičnopravnom zaštitom časti i ugleda pojedinaca.
Grupa NVO uputila je danas premijeru Igoru Lukšiću zajednički stav povodom toga, a uputiće ga i svim skupštinskim Odborima koji će raspravljati o Predlogu zakona o izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika.
Dekriminalizacija klevete i uvrede, dodaje se, samo za novinare nije prihvatljivo rješenje.
“Jer je diskriminatorno u odnosu na ostale koji takođe zaslužuju pojačanu zaštitu od krivičnog progona, jer govore o temama od javnog interesa, kao što su političari, književnici, naučnici, umjetnici, aktivisti nevladinih organizacija i ostali”, poručile su NVO.
Oni navode da se istorijski potvrdilo da su procesuiranja neistomišljenika zbog klevete i uvrede više puta poslužila za gušenje slobodne rasprave o pitanjima od javnog značaja u Crnoj Gori.
Crna Gora je prevazišla potrebu za zaštitom časti i ugleda
Kako su saopštili, Crna Gora je prevazišla potrebu za zaštitom časti i ugleda putem državne, krivičnopravne represije, koja je, dodaje se, bila neophodna kada su se ugled i čast branili fizičkim nasiljem pa i ubistvima, što je predstavljalo opasnost po javni poredak.
Iz NVO su kazali da se još dešava da osuđeni zbog uvrede i klevete odlaze u zatvor, što je, kako smatraju, sankcija koju evropski standard slobode izražavanja dozvoljava samo u slučaju govora mržnje i pozivanja na nasilje.
“Neprecizne formulacije ovih krivičnih djela ”ko uvrijedi drugog”, ”iznošenje ili pronošenje neistinitog što može štetiti časti i ugledu” dozvoljavaju proizvoljna tumačenja, koja su u praksi naših sudova bila posebno restriktivna za slobodu izražavanja čak i u slučaju govora o temama od javnog značaja, suprotno evropskom standardu”, saopštile su NVO.
Drugi elementi tih krivičnih djela, kako su naveli, ne obezbjeđuju primjenu evropskih standarda i djeluju obeshrabrujuće za slobodu izražavanjam na primjer – iako dokaže istinitost svojih tvrdnji i bude oslobođen odgovornosti za klevetu, okrivljeni se opet može kazniti za uvredu.
“Kažnjava se i za prenošenje već objavljenih informacija, teret dokazivanja istinitosti je uvijek na okrivljenom, iako je to suprotno pretpostavci nevinosti, i iako je tužilac po pravilu u boljoj situaciji da dokaže da ono što je okrivljeni izjavio nije tačno, prilikom određivanja kazne nije propisano da se vodi računa o finansijskoj sposobnosti okrivljenog”, objasnili su iz NVO.
U saopštenju su naveli i da dovoljna zaštita časti i ugleda postoji u građanskom postupku, u kome treba obezbijediti primjenu standarda iz prakse Evropskog suda za ljudska prava, uključujući i razumno ograničenje naknade štete koju je moguće dosuditi.
“Sabiranje iznosa kazne u krivičnom i naknade štete u parničnom postupku po pravilu dovodi do nesrazmjernog ograničenja slobode izražavanja u odnosu na evropski standard”, navele su NVO.
Kako su kazali, osam država Evrope do sada je dekriminalizovalo klevetu i uvredu, dok je većina ostalih država prestala da primjenjuje ova krivična djela.
„Specijalni izvestilac Ujedinjenih nacija za slobodu izražavanja, Predstavnik za slobodu medija OEBS i Specijalni izvestilac OAD, u zajedničkoj izjavi 2002. godine založili su se za ukidanje krivičnih dela klevete i uvrede. Njih je 2007. godine podržao i Evropski komesar za ljudska prava koji je zatražio od država članica Savjeta Evrope da odmah proglase moratorijum na primjenu krivičnih zakona u ovoj oblasti“, navodi se u saopštenju.
NVO smatraju i da ozbiljno treba razmotriti brisanje svih krivičnih djela iz Glave 17 Krivičnog zakonika (krivična djela protiv časti i ugleda), koja predstavljaju varijacije uvrede i klevete.
„Posebno krivično djelo povreda ugleda Crne Gore – njene zastave, grba ili himne, za koje je propisana zatvorska kazna i gonjenje po službenoj dužnosti, te je kao takvo posebno suprotno međunarodnim standardima“, kazali su iz NVO.
Zajednički stav uputili su Tea Gorjanc Prelević iz Akcije za ljudska prava, Milan Šaranović iz Centra za antidiskriminaciju Ekvista, Milica Kovačević iz Centra za demokratsku tranziciju, kao i Daliborka Uljarević iz za građansko obrazovanje.
Stavove su uputili i Zlatko Vujović iz Centra za monitoring, Ana Novaković iz Centra za razvoj nevladinih organizacija, Akao i predstavnici Centra za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA i Evropskog pokreta u Crnoj Gori, Ljupka Kovačević i Momčilo Radulović.
Među predstavnicima NVO su i Darko Pajović iz Grin houm /Green Home/, Biljana Alković iz Fondacije za stipendiranje Roma, Boris Raonić iz inicijative mladih za ljudska prava, kao i Stevo Muk iz Instituta Alternativa.
Stavove su uputili i istraživač kršenja ljudskih prava, Aleksandar Zeković, Ivana Vujović iz Juventasa, Vanja Ćalović iz Mreže za afirmaciju nevladinog sektora, Ljiljana Raičević iz sigurne ženske kuće i ornitolog Darko Saveljić.
Bonus video:
