Moć Demokratske partije socijalista (DPS) na najslabijem je nivou nakon više od tri decenije dominacije političkom scenom Crne Gore, reklo je više sagovornika “Vijesti”.
Da li će ona narednih mjeseci imati vanredni kongres, kako bi se u partijskom vrhu razmatrala odgovornost za loše rezultate na parlamentarnim i lokalnim izborima za sada nema potvrde, ali je već počela analiza razloga onoga što se desilo 30. avgusta.
To je i najavljeno sa sjednice Glavnog odbora DPS-a četiri dana nakon izbora, odnosno 4. septembra, kada je saopšteno da izborni rezultat predstavlja neuspjeh za tu partiju i da zbog toga treba napraviti detaljnu analiza svih opštinskih organizacija, uključujući nivo mjesnih odbora.
Za danas u 20 sati zakazana je sjednica budvanskog DPS-a, koji je ovaj put ostvario najgori izborni rezultat u istoriji. To je “Vijestima” potvrdio aktuelni predsjednik DPS-a Budva Predrag Jelušić, ne komentarišući šta je na dnevnom redu, odnosno da li je ponudio ostavku.
Na to ga obavezuje Statut DPS-a, kojim je predviđena odgovornost za loš rezultat na izborima.
U Statutu DPS-a piše da u slučaju loših izbornih rezultata predsjednici opštinskih odbora, čelnici tih opština i gradonačelnici treba da podnesu pisane ostavke.
To je propisano za prijestonicu Cetinje i Glavni grad, dok na državnom nivou za lidera DPS-a Mila Đukanovića to pravilo ne važi.
Predsjednik Upravnog odbora Instituta alternativa (IA) Stevo Muk smatra da se DPS nalazi pred novom političkom realnošću i da će morati da sagleda uzroke izbornog poraza i utvrdi odgovornost za politički poraz na svim nivoima.
“Bilo bi dobro za dalji razvoj zemlje da se DPS oslobodi onih kadrova koji su najviše prepoznati po korupciji i zloupotrebama, odnosno da prođe kroz jedan interni proces lustracije, nakon kojeg bi ljudi koji nisu prepoznati i dokazani nosioci korupcije mogli da nastave da ovu partiju vode i transformišu je u modernu političku partiju”, kazao je Muk “Vijestima”.
Cijepanje partije nije isključeno
Na sjednici Glavnog odbora DPS-a, prema nezvaničnim informacijama “Vijesti”, bilo je diskusija u kojima je pominjana tema vanrednog kongresa, ali odluka o tome nije donošena. Da li će se o tome naknadno odlučivati, više sagovornika s kojima su “Vijesti” kontaktirale nije znalo da kaže.
Muk kaže da će mnogo zavisiti od odluke Đukanovića da se zadrži na mjestu predsjednika partije, te da može doći i do “cijepanja partije”.
“Vrlo je izvjesno da će se u DPS-u pojaviti unutrašnje političke snage koje vide Đukanovića kao teret i prepreku reformi partije. Ukoliko se formiraju dva dovoljno jaka bloka u partiji, jedan i dalje privržen Đukanoviću i jedan koji je čvrsto suprotstavljen njegovom ostanku na čelu partije, moguće je da ta politička dinamika dovede i do cijepanja partije”, rekao je Muk.
Da takva mogućnost nije nerealna potvrđuju i navodi jednog od funkcionera vladajuće partije, koji nije bio visokopozicioniran na poslaničkoj listi, i koji je u nezvaničnim kontaktima novinarki rekao da je Đukanović “prevaziđen političar”. Nezvanični izvori navode da DPS u analizi trenutnog stanja razmatra kako nakon zvaničnog proglašenja izbora i konstituisanja novog saziva parlamenta treba pozicionirati partiju u Skupštini. Njeni poslanici bi prvi put trebalo da budu u opozicionim klupama, pa se razmatra da li u poslaničkim klupama treba da sjede i svi najviši državni zvaničnici, aktuelni premijer, potpredsjednici vlade, ključni ministri... koji su bili na izbornoj listi DPS-a.
Ranije je Đukanović, dok je bio poslanik, na sjednice Parlamenta dolazio povremeno, samo kada je trebalo da se glasa.
DPS je na izborima sama osvojila 30 mandata, a s tradicionalnim koalicionim partnerima 38, što nije dovoljno za formiranje vlade. Koaliciji “Za budućnost Crne Gore” pripalo je 27 mandata, savezu „Mir je naša nacija“ 10, a koaliciji „Crno na bijelo“ četiri mandata. Ova tri opoziciona bloka zajedno imaju većinu od 41 mandata.
Građani ne žele zarobljenu državu
Civilni aktivista Goran Đurović kaže da glavni rukovodioci DPS-a mogu da se pretvaraju da se ništa strašno nije desilo i da je gubitak vlasti normalna pojava, a da mogu i da otvore proces preispitivanja odgovornosti za izborne rezultate.
“Promjene na ključnim mjestima u partiji mogu da dođu i imaju smisla, po mom mišljenju, isključivo ako budu zahtjev članova ove partije i to onih koji ne obavljaju bilo kakve funkcije. Baza DPS-a treba da se suoči sa činjenicom da većina građana Crne Gore ne želi državu u kojoj su zarobljene institucije koje pripadaju samo jednoj partiji, da većina građana želi vladavinu prava, da većina građana ne želi sudove koji ne dijele pravdu, da većina građana ne želi bahato ponašanje i neobjašnjivo bogatstvo najviših rukovodilaca partije. Neka članovi ove partije razmisle ko su krivci iz njihovih redova za ovoliko nezadovoljstvo ostatka Crne Gore”, kaže Đurović, koji je direktor NVO Media Centar.
Da postoje prvi znaci otklona od unisonosti vlasti, ukazuje i činjenica da je Agencija za sprečavanje korupcije podnijela prekršajnu prijavu protiv DPS-a zbog nezakonitih donacija, da su neke od njih povučene, ali i da je predsjednik Opštine Andrijevica najavio ostavku nepsoredno nakon izbora pravdajući je ličnim razlozima.
Na pitanje da li očekuje turbulencije u DPS-u nakon gubitka izbora jer su neke vladajuće partije u okruženju u takvim uslovima izgubile podršku pristalica, Đurović je rekao da je “DPS partija koja je okupljala veliki broj građana i u kojoj je aktivan značajan broj ljudi sa stručnim referencama”.
“Na žalost, najbolji u DPS-u nikada nisu ni dobili šansu da pokažu svoje znanje, ali i odnos prema drugim djelovima društva jer se u ovoj partiji, do sada, znanje i etika nisu vrednovali. Važnije od toga da li će DPS kao partija opstati je da svi oni članovi DPS-a, koji imaju potencijal i reference, dobiju priliku da svoje znanje stave na odgovarajući način u funkciju razvoja zajednice. Nova vlast već je najavila da će uspostaviti standarde ponašanja koji će ostati kao njihova ostavština za budućnost. Ukoliko nova vlast uspostavi kao praksu da manjinske partije postanu dio vlasti, ukoliko se ostvari obećanje da će se depolitizovati javna uprava i državne institucije, ukoliko se omogući da najbolji među nama obavljaju odgovorne funkcije, onda će i DPS, kao i sve druge partije, imati ozbiljan zadatak da postanu više demokratske i bolje”, kazao je Goran Đurović.
Pisane ostavke predstoje Jelušiću, Aprcoviću, Kusovcu...
Prema Statutu DPS-a loše izborne rezultate i obavezu da ponude ostavke imaju i predsjednici odbora i opština u kojima su održani lokalni izbori, a gdje je DPS ostvario loš rezultat - Budva, Kotor, Tivat i Andrijevica.
Predsjednik Opštine Budva je Nikola Divanović, a odbora Predrag Jelušić.
Na čelu Kotora je Željko Aprcović, a odborom DPS-a rukovodi Tatjana Stanovčić.
Siniša Kusovac je prvi čovjek Opštine Tivat, dok je Jovanka Laličić na čelu opštinskog odbora.
Andrijevički DPS vodi Dejan Ivanović, dok je predsjednik Opštine Srđan Mašović.
Odgovornosti neće biti izuzeti ni njihove kolege iz ostalih opštinskih odbora koji u tim sredinama nisu unaprijedili partijske rezultate na parlamentarnim izborima.
Moć neće nestati promjenom rukovodilaca državnih organa
Goran Đurović je ocijenio da je moć DPS-a oslabila zahvaljujući činjenici da neće moći da formiraju vlast i da su primjer toga rukovodioci pojedinih institucija koji već pokazuju želju da se pokažu u drugom svjetlu i pokreću postupke protiv DPS-a i njenih članova.
„Moć ove partije neće nestati promjenom rukovodilaca državnih organa i institucija, jer je DPS tokom 30 godina zaposlila svoje kadrove koji će još neko vrijeme praviti opstrukciju svih prijeko potrebnih promjena“, rekao je Đurović. On je dodao da će od sposobnosti novih ministara i rukovodilaca državnih organa zavisiti dinamika oslobađanja institucija, čime se smanjuje i moć DPS-a.
„Nova vlast imaće puno posla da uvede novi sistem rada u javnom sektoru i, na osnovu unaprijed poznatih sistema rada s kadrom (uključujući i ocjenu radnog učinka), osigura da oni koji nemaju dovoljno znanja i ne ispunjavaju radne zadatke budu odstranjeni iz javnog sektora. Uvođenjem principa odgovornosti u rad javne uprave, smanjiće se moć DPS-a, ali i zaustaviti uticaj bilo kog drugog političkog subjekta”, zaključio je Đurović.
Zenović: Krivica će se tražiti u višem ešalonu rukovodstva
Politikolog Predrag Zenović kazao da iskustva iz regiona ukazuju da gubitak vlasti za partije predstavlja gubitak članova i da se krivica obično usmjerava ka partijskom vrhu. „Za očekivati je da do ovakvih potresa dođe i u DPS-u, da se pad povjerenja dat na izborima nastavi u narednom periodu, a u slučaju konsolidacije nove vlasti i značajno ubrza“, rekao je Zenović “Vijestima”.
On je istakao da će se krivica tražiti u višem ešalonu partijskog rukovodstva, koji nisu obavili „terenski“ dio posla, koji su izgubili, kako Zenović objašnjava, kontakt s bazom, a koji su u javnosti prepoznati kao simboli kleptokratije i bahatosti.
„Po toj liniji i može doći do eventualne podjele unutar partije, ali mislim da je rano o tome govoriti i da to, u ovom trenutku, zavisi i od drugih faktora.
Presudni faktor, gledajući opet iskustvo regiona, biće kohezija i stabilnost nove parlamentarne većine i dinamika kohabitacije u koju, kao politički sistem, ulazimo“, naglasio je Zenović.
On je dodao da se ne može govoriti o potpunom neuspjehu, jer je DPS i dalje pojedinačno najjača partija u Crnoj Gori s nesumnjivo najrazvijenijom strukturom, te da je „za očekivati da vanredni kongres preispita rezultate izbora“. „Međutim, s obzirom da je DPS, kao i većina partija kod nas, harizmatska, liderska partija, niske unutarpartijske demokratičnosti, ne očekujem ostavke ili povlačenje lidera, niti pojavu novih „izazivača“ u najužem vrhu partije. Posebno, jer je predsjednik partije ujedno i predsjednik države, dakle nosilac dijela izvršne vlasti“, kazao je Zenović.
Ističe da sve analize upućuju da loš izborni rezultat DPS-a leži u odgovoru ove partija na dva programska pitanja: identitetsko i socijalno.
„U prvom redu, tu je sporni Zakon o slobodi vjeroispovijesti kojeg je DPS vidio kao dio svog projekta zaokruživanja crnogorskog identiteta, ali i način da strateškom polarizacijom opet skrene pažnju s gorućih ekonomskih problema i tako još jednom osvoji vlast. Na drugoj strani su korupcija, nepotizam, zarobljene institucije, loš socijalno-ekonomski status crnogorskih građana, stagnacija evropskih integracija i kontinuirani pad u „hibridni režim“ za koje veliki dio građana s pravom krivi partiju koja od uvođenja višestranačja kontinuirano vrši vlast“, rekao je Zenović.
Bonus video:
