Prema javno dostupnim informacijama i dosadašnjoj praksi, evidentno je da Ustavni sud smatra da se na prestanak funkcije sudijama tog suda, koji su ispunili uslove za starosnu penziju, primjenjuju odredbe Zakona o radu.
To je juče “Vijestima” saopštio kabinet predsjednika Crne Gore Jakova Milatovića, poručujući da je takav stav potvrđen i u obavještenju iz decembra prošle godine, koje je Ustavni sud dostavio parlamentu u vezi sa tim da sudija i predsjednik tog suda Milorad Gogić 27. maja stiče uslove za penzionisanje.
“Vijesti” su šefa države, kojeg Ustavni sud još nije obavijestio da sudija Budimir Šćepanović krajem maja stiče uslove za penziju, pitale, između ostalog, šta će preduzeti tim povodom i odredbe kog zakona se, prema njegovoj ocjeni, primjenjuju prilikom utvrđivanja da li je sudija Ustavnog suda stekao uslove za penzionisanje - Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (PIO), Zakona o radu ili Zakona o državnim službenicima i namještenicima.
Šćepanović, prema izmjenama Zakona PIO, koje su stupile na snagu u januaru, 31. maja stiče uslove za penziju jer tada puni 65 godina. Zbog toga je Ustavni sud, po zakonu o toj instituciji, bio u obavezi da šest mjeseci prije ispunjenja uslova za penziju obavijesti o tome onoga ko je predložio izbor Šćepanovića - predsjednika Crne Gore.
Ustavom je definisano da sudije Ustavnog suda bira i razrješava Skupština, i to dvoje sudija na predlog predsjednika države i pet na predlog Ustavnog odbora
Milatovićev kabinet navodi da šef države nije dobio obavještenje o skorom prestanku funkcije nekog od dvoje sudija Ustavnog suda, za koje je bio ovlašćeni predlagač, te da tu činjenicu uzimaju kao stav suda da te sudije u narednih šest mjeseci neće ispuniti uslove za starosnu penziju.
Kabinet kaže da tumačenje propisa relevantnih za konstatovanje prestanka funkcije sudijama, kao i utvrđivanje razloga za prestanak funkcije, predstavlja nadležnost i odgovornost Ustavnog suda.
“Davanje zvaničnog mišljenja o tome koji propis treba primijeniti Ustavni sud u vršenju svojih nadležnosti, ne bi bilo na liniji poštovanja nezavisnosti te institucije od koje se očekuje da, skladno svom položaju u sistemu državne vlasti, i u ovoj i u svim drugim situacijama, iskaže posebnu odgovornost prema poštovanju i zaštiti ustavno-pravnog poretka”, piše u odgovoru.
Kabinet navodi da Milatović, strogo poštujući utvrđene nadležnosti, nema kontrolna ovlašćenja u odnosu na rad Ustavnog suda, ali da će “efikasno i kvalitetno, kad se za to steknu zakonski preduslovi, sprovesti postupak izbora novih sudija”.
Zakonom o radu propisano je da radni odnos po sili zakona prestaje kad zaposleni navrši 66 godina života, dok u Zakonu o PIO piše da “osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kad navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja”. Treći akt koji se bavi pitanjem prestanka radnog odnosa je Zakon o državnim službenicima i namještenicima, kojim je propisano da službeniku, odnosno namješteniku radni odnos prestaje po sili zakona kad navrši 67 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja.
Sporenja pravnika o tome po kom zakonu bi trebalo da se penzionišu sudije Ustavnog suda, traju nekoliko godina.
Ustavni sud u utorak je, reagujući na prošlonedjeljni tekst “Vijesti” o tome da Milatović nije dobio obavještenje o Šćepanoviću, rekao da je sud “dileme” o tome koji se zakon primjenjuje - razriješio.
“... Odlukom U-I br. 30/20, 43/21, 10/22 i 11/22, u kojoj je, između ostalog, izrazio stav da iz odredbi ‘Zakona o PIO, po ocjeni Ustavnog suda, proizilazi da ispunjenjem uslova propisanim zakonom osiguranik ‘stiče’ pravo na ostvarivanje starosne ili neke druge vrste penzije (...), a ne obavezu da po sili zakona ostvari to pravo, odnosno da su tim zakonom propisani opšti uslovi (navršenje godina života i staža osiguranika) za ‘sticanje’ prava na starosnu penziju. Ostvarivanje tog prava, po ocjeni Ustavnog suda, zavisi isključivo od volje osiguranika, koja se manifestuje podnošenjem zahtjeva za utvrđivanje prava Fondu PIO, u skladu s odredbom člana 82 stav 1 Zakona”.
Sud je naveo da “nekima smetaju nezavisne iskusne sudije, pa pokušavaju da putem medija izvrše pritisak, ne bi li im što prije ‘viđeli leđa’”.
“Vijesti” su objavile da bi se na Zakon o radu mogao pozvati Šćepanović, ali i sutkinja Dragana Đuranović koja u decembru, prema Zakonu o PIO, stiče uslove za penziju.
Gogić, Šćepanović i Đuranović mogli bi na funkcijama, osim u slučaju primjene odredbi Zakona o radu, da ostanu i ako bude prihvaćena inicijativa ministra pravde Andreja Milovića o podizanju starosne granice za odlazak u penziju sudijama Ustavnog i Vrhovnog suda.
Ustavni sud je zbog penzija bio u centru pažnje javnosti u oktobru prošle godine, kad je ukinuo član Zakona o PIO kojim se pravo na starosnu penziju stiče kad osiguranik (muškarac) napuni 66 godina i žena 64 godine, te najmanje po 15 godina staža osiguranja, tako da je jedini uslov za sticanje penzije ostao punih 40 godina staža osiguranja. Time je produžen mandat Đuranović. Međutim, zakon je izmijenjen krajem prošle godine, kad je za penzionisanje propisana starosna granica od 65 godina.
Bonus video:
