Ako ne bude pomoći, splasnuće i snaga: Šta bi za Mandića i Kneževića značio eventualni pad Vučića

Prosrpske partije u Crnoj Gori, bliske predsjedniku Srbije Aleksandru Vučiću, teško mogu zadržati snagu koju imaju ako dođe do pada njegove vlasti, jer će ostati bez značajnih reusursa i podrške koje im on i njegov režim pružaju.

To su ocijenili sagovornici “Vijesti”, govoreći o tome kakve bi konsekvence po prosrpske političke aktere, predvođene nekadašnjim Demokratskim frontom (DF), moglo da ima eventualno urušavanje Vučićeve vlasti.

Ona se gotovo tri mjeseca suočava s protestima studenata i građana, koji od nje traže utvrđivanje krivične odgovornosti za pad nadstrešnice na željezničkoj stanici u Novom Sadu 1. novembra prošle godine, kad je poginulo 15 ljudi.

Kao odgovor na ta okupljanja, tamošnje vlasti s vremena na vrijeme organizuju “kontramitinge”, u kojima učestvuju i neki funkcioneri prosrpskih stranaka iz Crne Gore.

“Previše se identifikovali s Vučićevim režimom”

Docentkinja na Univerzitetu “Donja Gorica” Nikoleta Đukanović, rekla je “Vijestima” da protesti u Srbiji i te kako otvaraju pitanje Vučićevog opstanka na poziciji, posebno, kaže, u kontekstu činjenice da se u susjednoj zemlji na taj način često mijenjala vlast, “iako nije dolazilo do istinskih demokratskih promjena”.

Navela je da eventualni Vučićev pad može uticati na određene partije u Crnoj Gori, prije svega konstituente bivšeg DF-a - Novu srpsku demokratiju (NSD) Andrije Mandića i Demokratsku narodnu partiju (DNP) Milana Kneževića.

“Ne bih rekla da bi im to smanjilo podršku kod građana, ali bi oni nakon toga sigurno imali manje mogućnosti djelovanja, manje resursa, manje novca, manje podrške koju su možda koristili u odnosu na članstvo - zapošljavanje, itd, što bi dugoročno možda moglo uticati na odziv biračkog tijela”, ocijenila je Đukanović.

Stranke bivšeg DF-a imaju 13 (od 81) mjesta u državnom parlamentu, i dio su vlade Milojka Spajića (Pokret Evropa sad).

Spoljnopolitički komentator iz Beograda Boško Jakšić, konstatovao je da Mandićeva i Kneževićeva partija teško mogu opstati u slučaju Vučićevog kraha, zato što su, kaže, identifikovali s režimom u Srbiji do te mjere da bi nekoj novoj srpskoj vlasti više bili od štete, nego od koristi u razvoju bilateralne saradnje.

“Naprednjačka vlast (Srpska napredna stranka - SNS) sebi je stvorila klonove kako bi, kad zatreba, destabilizovala Crnu Goru. Lično me nerviraju svi oni lideri Srba po regionu koji se više brinu za sudbinu Srbije, nego za države u kojima žive. ‘Daj Bože da se Srbi slože, a ako se slože - ne daj Bože’, kaže stara izreka”, naveo je Jakšić za “Vijesti”.

Glavna i odgovorna urednica beogradskog nedjeljnika “Radar” Vesna Mališić, kazala je da su predstavnici Srba iz Crne Gore već dugo “dekoracija na binama gdje Vučić drži govore”.

Ona je tako prokomentarisala to što je lider DNP-a Knežević pružio podršku Vučiću, govoreći na subotnjem skupu SNS-a u Sremskoj Mitrovici. Mališić je rekla da misli da će, ako u Srbiji dođe do promjena i “Vučić više ne bude glavni”, Knežević naći nekog drugog “koga će da zabavlja”, ili da će se “posvetiti pisanju poezije ili memoara”.

Mitingu SNS-a u Sremskoj Mitrovici, povodom Dana državnosti Srbije - Sretenja, prisustvovao je, osim Kneževića, i predsjednik Prave Crne Gore Marko Milačić.

Knežević je na skupu rekao da će se boriti za to da Srbi u Crnoj Gori dobiju pravo na dvojno državljanstvo, “da ne budu Kurdi na Balkanu” i da srpski jezik bude ravnopravan u crnogorskom Ustavu, poručivši: “Crna Gora i Srbija, to su braća najmilija”.

Za razliku od njega, mitingu SNS-a, ali ni na proslavi Dana državnosti Srbije istog dana u Orašcu, nije prisustvovao Mandić, koji je predsjednik crnogorskog parlamenta, iako je prethodnih godina išao na takve događaje. U delegaciji s Kneževićem, bilo je više funkcionera NSD-a.

Iz Mandićevog kabineta nijesu odgovorili “Vijestima” zašto ove godine nije prisustvovao centralnoj državnoj ceremoniji povodom Dana državnosti Srbije, niti skupu SNS-a. Bez odgovora je ostalo i pitanje kakav je njegov stav povodom studentskih protesta u Srbiji, imajući u vidu da se do sada nije oglašavao o tome.

“Mandić nije stavio sve karte na Vučića”

Mališić je navela da se, kako vrijeme ide, može vidjeti da je Vučiću “srcu bliži Knežević”, jer ga, prema njenim riječima, “zabavlja, zasmijava, zna da bude ciničan prema svom narodu, da mu se pomalo ruga”, i da to Vučiću prija.

“On priča ono što Vučić želi da čuje”, dodaje sagovornica.

S druge strane, Mališić ocjenjuje da je Mandić “politički kalkulator”, da je politički lukaviji i da neće sve karte da “stavlja” na Vučića, već da će “ostaviti nešto i za drugu stranu”.

“Bez obzira gdje mu je srce, ipak je on politički lukaviji i oprezniji. Osim toga, kao predsjednik Skupštine Crne Gore, ne želi sebi da stvara dodatne probleme”, konstatovala je ona.

Đukanović izostanak Mandića s događaja u Srbiji objašnjava riječima da je moguće da postoji “neki pritisak” na Mandića - ali ne od koalicionih partnera - da ne narušava proces evropskih integracija “više nego što to zaista čini”, i da je to možda jedan od razloga, ako nisu subjektivne prirode, što nije bio u Srbiji s Kneževićem.

“Ili je to stvarno pokušaj da ipak malo balansira, već kad priča tu retoričku EU priču, da je makar djelimično slijedi”, dodaje ona.

Za razliku od Mandića, Knežević je u nekoliko navrata otkad traju protesti u Srbiji pružao podršku Vučiću. Gostujući krajem decembra u emisiji s njim na beogradskoj Televiziji “Pink”, Knežević je rekao da bi bio “licemjer” kad ne bi podržao proteste studenata “koji znače boljitak društva, ali i svega onoga što je cilj dobronamjernog građanina”. Međutim, tom prilikom je poručio studentima da, ako zaista vjeruju u to što rade, “odstrane politički uticaj” i ne dozvole da niko manipuliše njihovom moći, niti da imaju podršku premijera Kosova Aljbina Kurtija i “antisrpskih koalicija u Crnoj Gori na čelu s (bivšim predsjednikom Crne Gore) Milom Đukanovićem”.

Lider DNP-a je i jedan od potpisnika “peticije podrške pravu na život” Vučića, koju je pokrenuo srpski Institut za političko umrežavanje. Peticiju su iz Crne Gore potpisali i poslanik NSD-a i predsjednik Opštine Nikšić Marko Kovačević, kao i lider Slobodne Crne Gore Vladislav Dajković.

Knežević je krajem januara, odgovarajući na objavu na društvenim mrežama poslanika Pokreta Evropa sad Vasilija Čarapića, koji je podržao proteste studenata u Srbiji, naveo da nije njegov (Kneževićev) problem jasan odnos prema studentima, “već to što neki koji žele na vlast bez izbora, a nisu studenti, kreiraju atmosferu da ako nisi s njima, onda treba da letiš s terase, živ ili mrtav, pitanje je stila”.

Studentski protesti u susjednoj zemlji započeli su kao dio akcije “Zastani, Srbijo”, kojom se odavala počast žrtvama nesreće na željezničkoj stanici u Novom Sadu. Nakon fizičkog napada na studente Fakulteta dramskih umjetnosti u Beogradu 22. novembra, za koji su studenti optužili lokalne predstavnike SNS-a, protesti su eskalirali u blokade fakulteta i rektorata, a nakon toga u generalni štrajk, blokade saobraćajnica i sl.

Đukanović: NSD i DNP se ponašaju vladarski zbog podrške Beograda

Nikoleta Đukanović ocjenjuje da se predstavnici Mandićeve i Kneževićeve stranke ponašaju “vladarski” u Crnoj Gori baš zbog toga što imaju “veliku podršku u Beogradu”.

“Vjerujem da sve ono što rade u odnosu na inicijativu za zakon o ‘stranim agentima’, izmjene Zakonu o crnogorskom državljanstvu, izmjene koje su bile vezane za Zakon o državnoj svojini i sl, da je sve to negdje ispunjavanje zahtjeva vlasti u Beogradu”, rekla je.

Sagovornica je kazala da vjeruje da će, u slučaju Vučićevog urušavanja, prosrpski akteri svoje politike nekako prilagođavati više interesima Crne Gore.

“Jer bez ovako velike podrške Srpske pravoslavne crkve i Vučićeve partije, neće moći dugoročno obezbijediti veliku podršku koju su do sada imali u biračkom tijelu”, zaključuje ona.

Jakšić: Knežević bi da bude veći Srbin od Vučića

Boško Jakšić je naveo da su se Kneževićeve riječi sa skupa SNS-a - da su Srbi “Kurdi na Balkanu”, “svakako dopale lideru Republike Srpske Miloradu Dodiku”, ali da nije siguran da Vučić voli da čuje “ushićene pohvale svekolikom srpskom nebu i zastavi” jer, barem u javnosti, izbjegava aluzije na tzv. “srpski svet”, odnosno ideju o političkom objedinjavanju Srba.

“Knežević bi da bude veći Srbin od Vučića. Isto važi i za vojvodu Mandića. Ne znam zašto nije bio u Sremskoj Mitrovici, ali sumnjam da bi iz opreza odbio poziv gospodara iz Beograda. Da je bio, siguran sam da bi se pridružio Kneževićevom pozivu da ‘svi zajedno krenemo u sveti grad Prizren’”, ocjenjuje Jakšić.